ਸ਼ਿਵਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਸੁਮਨ

ਸ਼ਿਵਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਸੁਮਨ
ਜਨਮ	(1915-08-05)5 ਅਗਸਤ 1915 ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ
ਮੌਤ	27 ਨਵੰਬਰ 2002(2002-11-27) (ਉਮਰ 87) ਉੱਜੈਨ, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਭਾਰਤ
ਕਿੱਤਾ	ਕਵੀ
ਭਾਸ਼ਾ	ਹਿੰਦੀ
ਰਾਸ਼ਟਰੀਅਤਾ	ਭਾਰਤੀ
ਸ਼ੈਲੀ	ਕਵਿਤਾ
ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਕੰਮ	ਮਿੱਟੀ ਕੀ ਬਾਰਾਤ, ਹਿਲੋਲ, ਜੀਵਨ ਕੇ ਗਾਨ

ਸ਼ਿਵਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਸੁਮਨ (5 ਅਗਸਤ 1916 - 27 ਨਵੰਬਰ 2002) ਹਿੰਦੀ ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਕਵੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ। ਉਸ ਦਾ ਜਨਮ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਉਂਨਾਵ ਜਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਮੁਢਲੀ ਸਿੱਖਿਆ ਵੀ ਉਥੇ ਹੀ ਹੋਈ। ਗਵਾਲੀਅਰ ਦੇ ਵਿਕਟੋਰੀਆ ਕਾਲਜ ਤੋਂ ਬੀਏ ਅਤੇ ਕਾਸ਼ੀ ਹਿੰਦੂ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਲੋਂ ਐਮਏ, ਡੀਲਿਟ ਦੀਆਂ ਡਿਗਰੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਕੇ ਉਸਨੇ ਗਵਾਲੀਅਰ, ਇੰਦੌਰ ਅਤੇ ਉੱਜੈਨ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹਾਉਣ ਦਾ ਕਾਰਜ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਵਿਕਰਮ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਉੱਜੈਨ ਦੇ ਕੁਲਪਤੀ ਵੀ ਰਹੇ।

ਉਸ ਨੂੰ ਸੰਨ 1999 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਸਿੱਖਿਆ ਦੇ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਿਤ ਕੀਤਾ ਸੀ।

ਕੰਮ

ਕਾਵਿ ਸੰਗ੍ਰਹਿ

• ਹਿਲੋਲ (1939)
• ਜੀਵਨ ਕੇ ਗਾਨ (1942)
• ਯੁੱਗ ਕਾ ਮੋਲ (1945)
• ਪ੍ਰਲਯ ਸ਼੍ਰੀਜਨ (1950)
• ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਬਡਤਾ ਹੀ ਗਿਆ (1948)
• ਵਿੰਧਿਆ ਹਿਮਾਲਿਆ (1960)
• ਮਿੱਟੀ ਕੀ ਬਾਰਾਤ (1972)
• ਵਾਣੀ ਕੀ ਵਿਅਥਾ (1980)
• ਕਟੇ ਅੰਗੂਠੋਂ ਕੀ ਬੰਦਨਾਵਰੇਨ (1991)
• ਫਾਗੁਨ ਮੇਂ ਸਾਵਣ
• ਤੁਫਾਨ ਕੀ ਉਰ
• ਹਮ ਪੰਚੀ ਉਨਮੁਕਤ ਗਗਨ ਕੇ
• ਚਲਨਾ ਹਮਾਰਾ ਕਾਮ ਹੈ

ਲੇਖ

• ਮਹਾਦੇਵੀ ਕੀ ਕਾਵਿਆ ਸਾਧਨਾ

ਨਾਟਕ

• ਪ੍ਰਕ੍ਰਿਤੀ ਪੁਰਸ਼ ਕਾਲੀਦਾਸ

ਸਰੋਤ:^[1]

ਪੁਰਸਕਾਰ ਅਤੇ ਸਨਮਾਨ

• ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ - 1974^[2]
• ਪਦਮ ਭੂਸ਼ਣ - 1999^[2]
• ਦੇਵਾ ਪੁਰਸਕਾਰ - 1958
• ਸੋਵੀਅਤ ਲੈਂਡ ਨਹਿਰੂ ਅਵਾਰਡ - 1974^[3]
• ਸਾਹਿਤ ਅਕਾਦਮੀ ਪੁਰਸਕਾਰ - 1974 ਵਿੱਚ ਮਿੱਟੀ ਕੀ ਬਾਰਾਤ ਲਈ
• ਸ਼ਿਖਰ ਸਨਮਾਨ - ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਤੋਂ 1993
• ਭਾਰਤ ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਸਕਾਰ - 1993
• ਡੀ.ਲਿਟ. ਭਾਗਲਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ - 1973^[4]
• ਡੀ.ਲਿਟ. ਜਬਲਪੁਰ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵੱਲੋਂ - 1983^[4]

ਹਵਾਲੇ

1. Works by ਸ਼ਿਵਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਸੁਮਨ at Open Library
2. "Padma Awards" (PDF). Ministry of Home Affairs, Government of India. 2015. Archived from the original (PDF) on 15 ਅਕਤੂਬਰ 2015. Retrieved 21 July 2015.
3. Shrotriya, Prabhakar. Shivmangal Singh 'Suman': Man and the Creator. Topical Publications, New Delhi. 1990. p-165.
4. Shivmangal Singh Suman Profile Archived 16 October 2013 at the Wayback Machine. Unnao district Official website.

ਬਾਹਰੀ ਲਿੰਕ

• Shivmangal Singh Suman Archived 2022-06-29 at the Wayback Machine. at Kavita Kosh
• Works by ਸ਼ਿਵਮੰਗਲ ਸਿੰਘ ਸੁਮਨ at Open Library