ਸੂਰਜਪੁਰੀ ਇੱਕ ਪੂਰਬੀ ਇੰਡੋ-ਆਰੀਅਨ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਬੰਗਾਲੀ-ਅਸਾਮੀ ਸ਼ਾਖਾ ਦੀ ਇੱਕ ਪੂਰਬੀ ਇੰਡੋ-ਆਰੀਅਨ ਭਾਸ਼ਾ ਹੈ, ਜੋ ਪੂਰਬੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਉੱਤਰੀ ਬੰਗਾਲ, ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ, ਅਤੇ ਪੂਰਬੀ ਬਿਹਾਰ (ਪੂਰਨੀਆ ਡਿਵੀਜ਼ਨ) ਦੇ ਬੰਗਾਂਚਲ, ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਨੇਪਾਲ ਵਿੱਚ ਝਪਾ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਆਸਾਮ ਦਾ ਗੋਲਪਾੜਾ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਅਤੇ ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰੰਗਪੁਰ ਡਿਵੀਜ਼ਨ । ਕੁਝ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬੋਲਣ ਵਾਲਿਆਂ ਵਿੱਚ, ਇਸਨੂੰ 'ਦੇਸ਼ੀ ਭਾਸਾ' ਵਜੋਂ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਾਮਤਾਪੁਰੀ, ਅਸਾਮੀ, ਬੰਗਾਲੀ ਅਤੇ ਮੈਥਿਲੀ ਨਾਲ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਹਨ।
ਸੂਰਜਪੁਰੀ ਮੁੱਖ ਤੌਰ 'ਤੇ ਬਿਹਾਰ ਦੇ ਪੂਰਨੀਆ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ( ਕਿਸ਼ਨਗੰਜ, ਕਟਿਹਾਰ ਪੂਰਨੀਆ, ਅਤੇ ਅਰਰੀਆ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ) ਦੇ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੂਰਜਪੁਰੀ ਬੰਗਾਲੀ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।[1] ਇਹ ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ ( ਉੱਤਰ ਦਿਨਾਜਪੁਰ ਅਤੇ ਦੱਖਣ ਦਿਨਾਜਪੁਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹਿਆਂ, ਅਤੇ ਮਾਲਦਾ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਉੱਤਰੀ ਮਾਲਦਾ ਵਿੱਚ, ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਹਰਿਸ਼ਚੰਦਰਪੁਰ ਅਤੇ ਚੰਚਲ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਅਤੇ ਦਾਰਜੀਲਿੰਗ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਸਿਲੀਗੁੜੀ ਸ਼ਹਿਰ - ਜਲਪਾਈਗੁੜੀ ਡਿਵੀਜ਼ਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਉੱਤਰੀ ਬੰਗਾਲ ਖੇਤਰ ਦਾ ਹਿੱਸਾ), ਬੰਗਲਾਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਵੀ ਬੋਲੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸੂਰਜਪੁਰੀ ਉੱਤਰੀ ਬੰਗਾਲ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਅਸਾਮ ਵਿੱਚ ਬੋਲੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਕਾਮਤਾਪੁਰੀ ਭਾਸ਼ਾ (ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਉਪ-ਬੋਲੀਆਂ ਰੰਗਪੁਰੀ ਅਤੇ ਕੋਚ ਰਾਜਬੰਗਸ਼ੀ) ਨਾਲ ਜੁੜੀ ਹੋਈ ਹੈ,[2] ਅਤੇ ਨਾਲ ਹੀ ਅਸਾਮੀ, ਬੰਗਾਲੀ ਅਤੇ ਮੈਥਿਲੀ ਭਾਸ਼ਾਵਾਂ ਨਾਲ।
| ਇਕਵਚਨ | ਬਹੁਵਚਨ | ||||
|---|---|---|---|---|---|
| ਨਾਮਜ਼ਦ | ਤਿਰਛਾ | ਨਾਮਜ਼ਦ | ਤਿਰਛਾ | ||
| ਪਹਿਲਾ ਵਿਅਕਤੀ | mũi | mo- | ਹਮਰਾ | hamsa-, hamcā- | |
| ਦੂਜਾ ਵਿਅਕਤੀ | tũi | ਨੂੰ- | ਤੁਮਰਾ, ਤੋਮਰਾ | ਤੁਮਸਾ-, ਟੋਮਸਾ- | |
| ਤੀਜਾ ਵਿਅਕਤੀ | ਨੇੜਲਾ | ਯਾਹਯ | ਯਾਹਾ- | emra, era | ਇਸਮਾ-, ਈਸਾ- |
| ਦੂਰ | wahā̃y | ਵਾਹ- | ਅਮਰਾ, ਵੋਰਾ | usā-, usā- | |
ਸੂਰਜਪੁਰੀ ਵਿੱਚ ਤਿਰਛੇ ਬਹੁਵਚਨ ਪਿਛੇਤਰ ਹਨ: ਸਾ (ਹਮਸਾ-, ਟੋਮਸਾ-) ਅਤੇ ਸਮਾ (ਇਸਮਾ-, ਉਸਮਾ-)। ਇਹਨਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਅਸਾਮੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ: ਸਾ (ਅਮਾਸਾ-, ਟੋਮਾਸਾ-) ਅਤੇ ਸਾਂਬਾ (ਏਸਾਮਬਾ-, ਟੇਸੰਬਾ-) ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸਮਾਨ ਹਨ।[5]