ਹਰੀਸ਼ ਚੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਵਤ

ਹਰੀਸ਼ ਚੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਵਤ
ਜਨਮ	3 ਜੁਲਾਈ 1934 ਪੰਜਾਬ, ਭਾਰਤ
ਮੌਤ	20 ਜਨਵਰੀ 2008
ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ	ਭਾਰਤ
ਇਨਾਮ	ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ ਅਰਜਨ ਅਵਾਰਡ

ਹਰੀਸ਼ ਚੰਦਰ ਸਿੰਘ ਰਾਵਤ (3 ਜੁਲਾਈ 1934 - 20 ਜਨਵਰੀ 2008) ਇੱਕ ਪਹਾੜੀ ਯਾਤਰੀ ਸੀ, ਜੋ 1965 ਵਿੱਚ ਮਾਉਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਉੱਤੇ ਚੜ੍ਹਿਆ।^[1] ਉਹ ਪਹਿਲੇ ਸਫਲ ਭਾਰਤੀ ਐਵਰੇਸਟ ਅਭਿਆਨ ਦੇ 9 ਸਿਖਰ ਸੰਮੇਲਨਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਸੀ ਜੋ ਮਈ 1965 ਨੂੰ ਕਪਤਾਨ ਐਮਐਸ ਕੋਹਲੀ^{[2][3][4][5][6][7]} ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਿੱਚ ਐਵਰੈਸਟ ਪਰਤ ਚੜ੍ਹਿਆ ਸੀ।^[8] ਉਹ ਸੱਤਵਾਂ ਭਾਰਤੀ ਆਦਮੀ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਵੀਹਵਾਂ ਦੂਜਾ ਆਦਮੀ ਹੈ ਜੋ ਐਵਰੇਸਟ ਪਰਬਤ ਤੇ ਚੜਿਆ ਹੈ। 24 ਮਈ 1965 ਨੂੰ ਵੋਹਰਾ ਅਤੇ ਅੰਗ ਕਾਮੀ ਸ਼ੇਰਪਾ ਮਿਲ ਕੇ ਐਵਰੈਸਟ ਦੇ ਸਿਖਰ ਤੇ ਪਹੁੰਚੇ, 29 ਮਈ ਨੂੰ, ਦਿਨ ਤੋਂ 12 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਜਦੋਂ ਐਵਰੇਸਟ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਚੜ੍ਹਾਈ ਤੋਂ ਚੌਥੀ ਅਤੇ ਆਖਰੀ ਸੰਮੇਲਨ ਦੀ ਟੀਮ ਮੇਜਰ ਐਚਪੀਐਸ ਆਹਲੂਵਾਲੀਆ ਅਤੇ ਫੂ ਡੋਰਜੀ ਸ਼ੇਰਪਾ, ਰਾਵਤ ਚੋਟੀ ਤੇ ਪਹੁੰਚੀ। ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਤਿੰਨ ਪਹਾੜ ਯਾਤਰੀ ਇਕੱਠੇ ਸਿਖਰ ਤੇ ਖੜੇ ਸਨ।

ਜੀਵਨੀ

ਰਾਵਤ ਨੇ ਕਈ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਨੰਦਾ ਦੇਵੀ, ਸੁਨੰਦਾ ਦੇਵੀ, ਕੰਗਲਾਚਾ, ਹਥੀ ਪਰਬਤ, ਤਿਰਸਲੀ, ਰਥੋਂਗ, ਨੰਦਾ ਖੱਟ ਅਤੇ ਨੂਨ ਕੂਨ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ। 1962 ਵਿਚ, ਉਸਨੇ ਇੱਕ ਪਾਰਟੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸੋਨਮ ਵੰਗਿਆਲ, 1965 ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦੀ ਇੱਕ ਹੋਰ ਐਵਰੇਸਟਰ ਸੀ, ਲੇਹ ਤੋਂ 30 ਮੀਲ ਦੱਖਣ ਵਿਚ, ਕੰਗਲਾਚਾ ਗਈ। 1963 ਵਿਚ, ਰਾਵਤ ਹਾਥੀ ਪਰਬਤ ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ ਅਤੇ ਇੱਕ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਉਹ ਤਿਰਸੁਲੀ ਅਤੇ ਸੁਨੰਦਾ ਦੇਵੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਸੀ। ਐਵਰੇਸਟ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਦੀਆਂ ਤਿਆਰੀਆਂ ਵਿਚ, ਉਹ ਰਾਥੋਂਗ ਤੇ ਚੜ੍ਹ ਗਿਆ।

ਰਾਵਤ ਨੇ ਚੀਨੀ ਗੁਪਤ ਮਿਜ਼ਾਈਲ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਦੀ ਪਰਖ ਕਰਨ ਲਈ ਭਾਰਤੀ ਖੁਫੀਆ ਅਤੇ ਯੂਐਸ ਦੀ ਕੇਂਦਰੀ ਖੁਫੀਆ ਏਜੰਸੀ ਦੁਆਰਾ ਨੰਦਾ ਦੇਵੀ ਚੋਟੀ ਲਈ ਇੱਕ ਸੰਯੁਕਤ ਚੜ੍ਹਾਈ ਵਿੱਚ ਵੀ ਹਿੱਸਾ ਲਿਆ, ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਤਰਾਖੰਡ ਵਿੱਚ ਸਮਾਜ ਭਲਾਈ ਲਈ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਨਵੀਂ ਦਿੱਲੀ ਵਿੱਚ ਉਸ ਦੀ ਮੌਤ 74 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਫੇਫੜਿਆਂ ਦੇ ਕੈਂਸਰ ਨਾਲ ਹੋਈ। ਉਹ ਇੰਡੀਅਨ ਮਾਊਂਟਨੇਅਰਿੰਗ ਫਾਉਂਡੇਸ਼ਨ ਦੇ ਉਪ ਪ੍ਰਧਾਨ ਸਨ।^[8]

ਰਾਵਤ ਨੇ 2002 ਅਤੇ 2012 ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬਣਨ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਭੰਗ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਸਾਬਕਾ ਨੇ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ ਸੀ, ਅਖੀਰ ਫਰਵਰੀ ਵਿੱਚ ਰਾਵਤ ਨੂੰ ਚੋਟੀ ਦਾ ਅਹੁਦਾ ਮਿਲਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਜਦੋਂ ਰਾਵਤ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਵਾਲੀ ਗੱਠਜੋੜ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਬਸਪਾ ਦੇ ਤਿੰਨ ਵਿਧਾਇਕਾਂ ਅਤੇ ਚਾਰ ਆਜ਼ਾਦ ਉਮੀਦਵਾਰਾਂ ਦਾ ਦਬਾਅ ਸਮੂਹ, ਸੱਤ ਮੈਂਬਰੀ ਪ੍ਰੋਗਰੈਸਿਵ ਡੈਮੋਕਰੇਟਿਕ ਫਰੰਟ ਦੀ ਹਮਾਇਤ ‘ਤੇ ਬਚੀ ਸੀ। 70 ਮੈਂਬਰੀ ਸਦਨ ਵਿੱਚ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸਿਰਫ 33 ਵਿਧਾਇਕ ਸਨ।

ਸਨਮਾਨ ਅਤੇ ਅਵਾਰਡ

ਉਸਦੀਆਂ ਪ੍ਰਾਪਤੀਆਂ ਬਦਲੇ ਉਸਨੂੰ ਅਰਜੁਨ ਪੁਰਸਕਾਰ^[9] ਅਤੇ ਪਦਮ ਸ਼੍ਰੀ^[10] ਨਾਲ ਸਨਮਾਨਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।

ਹਵਾਲੇ

1. "Harish Chandra Singh Rawat -". www.everesthistory.com.
2. "First successful Indian Expedition of 1965-". www.istampgallery.com.
3. "First successful Indian Expedition of 1965-". www.thebetterindia.com.
4. "First successful Indian Expedition of 1965-". www.youtube.com.
5. "Nine Atop Everest-First successful Indian Expedition of 1965-". books.google.com.sa.
6. "The first Indians on Everest-First successful Indian Expedition of 1965-". www.livemint.com.
7. "The first Indians on Everest-First successful Indian Expedition of 1965-". www.himalayanclub.org.
8. Rawat was a humble soul, dedicated to mountaineering: Kohli. One India. 21 January 2008
9. "Arjuna Award for The first Indians on Everest on 1965-". www.sportsauthorityofindia.nic.in. Archived from the original on 2019-08-08. Retrieved 2019-12-23. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help) Archived 2019-08-08 at the Wayback Machine.
10. "Padma Shree for The first Indians on Everest on 1965-". www.dashboard-padmaawards.gov.in. Archived from the original on 2020-10-21. Retrieved 2019-12-23. {{cite web}}: Unknown parameter |dead-url= ignored (|url-status= suggested) (help) Archived 2020-10-21 at the Wayback Machine.