Łysostopek cierpki

Łysostopek cierpki
Ilustracja
Młode owocniki
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

pieczarkowce

Rodzina

Omphalotaceae

Rodzaj

Collybiopsis

Gatunek

łysostopek cierpki

Nazwa systematyczna
Collybiopsis peronata (Bolton) R.H. Petersen
Mycotaxon 136(2): 343 (2021)
Multimedia w Wikimedia Commons
Starsze owocniki
Charakterystyczna grzybnia na dolnej części trzonu
Młode owocniki

Łysostopek cierpki, pieniążek palący (Collybiopsis peronata (Bolton) R.H. Petersen) – gatunek grzybów należący do rodziny Omphalotaceae[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Collybiopsis, Omphalotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten opisał w 1788 r. James Bolton, nadając mu nazwę Agaricus peronatus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 2021 r. R.H. Petersen, przenosząc go do rodzaju Collybiopsis[1].

Niektóre Synonimy naukowe[2]:

  • Chamaeceras urens (Bull.) Kuntze 1898
  • Collybia peronata (Bolton) P. Kumm. 1871
  • Collybia peronata (Bolton) P. Kumm. 1871 var. peronata
  • Collybia peronata var. tomentella (Schumach.) Bon 1987
  • Collybia rugulosa Schulzer & Bres. 1879
  • Collybia urens (Bull.) P. Kumm., 1871
  • Gymnopus peronatus (Bolton) Gray 1821
  • Marasmius peronatus (Bolton) Fr. 1836
  • Marasmius peronatus (Bolton) Fr. 1836 var. peronatus
  • Marasmius peronatus var. rugulosus (Schulzer & Bres.) Schulzer & Bres. 1885
  • Marasmius urens (Bull.) Fr. 1836

Polską nazwę zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. Wcześniej w polskim piśmiennictwie naukowym gatunek ten opisywany był jako twardzioszek siodełkowaty i pieniążek palący[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Kapelusz

O średnicy 2–6 cm, początkowo płasko-wypukły, ale szybko z wgłębionym środkiem. Powierzchnia sucha i gładka o barwie żółtawo-czerwonawo-brązowej, podczas wysychania jaśnieje i staje się ochrowa. Jest delikatnie ciemno promieniście prążkowana, u starszych okazów pomarszczona[4][5].

Blaszki

Dość rzadkie, wykrojone ząbkiem lub wąsko przyrośnięte. Czasami przy trzonie bywają żyłkowane. U młodych owocników mają barwę od bladożółtej do żółtej, u starszych są barwy kapelusza. Ostrza jaśniejsze[5].

Trzon

Wysokość 4–7 cm, grubość ok. 0,5 cm. Jest twardy, łykowaty i powyginany[5]. Powierzchnia drobno kosmkowata, w dolnej części oficie pokryta białą lub żółtawą, szczeciniastą grzybnią[4].

Miąższ

U młodych okazów białawy, u starszych jasnobrunatny. Smak ostry, piekący, zapach słaby i nieokreślony[4].

Wysyp zarodników

Biały, Zarodniki elipsoidalne, gładkie, o rozmiarach 6–8 × 3–4 μm[4].

Gatunki podobne

Łysostopka cierpkiego charakteryzuje duża zmienność barwy kapelusza, ale od podobnych gatunków łatwo można go odróżnić po dwóch cechach; grzybni na dolnej części trzonu i cierpkim, palącym smaku. Od innych łysostopków odróżnia się także tym, że jego blaszki na starość zmieniają barwę na ochrową, taką jak kapelusz[5][6].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje głównie w Europie. Jest tutaj szeroko rozprzestrzeniony. Ponadto podano jego stanowiska w Kolumbii Brytyjskiej w Kanadzie i w Japonii[7]. W Polsce jest bardzo pospolity[3].

Saprotrof spotykany w różnego typu lasach, na obrzeżu lasów, w parkach miejskich. Rośnie na ziemi wśród liści lub w ściółce leśnej, wśród mchów. Owocniki wytwarza od października do listopada[3]. Zazwyczaj rośnie w grupach, ale nie tworzy kęp[5].

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Grzyb niejadalny ze względu na ostry, piekący smak[4].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2024-01-03] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2016-01-19] (ang.).
  3. ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, s. 284, ISBN 83-89648-09-1.
  4. ↑ a b c d e f Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, s. 329, ISBN 83-09-00714-0.
  5. ↑ a b c d e f g Till R. Lohmeyer, Ute Kũnkele, Grzyby. Rozpoznawanie i zbieranie, Warszawa 2006, s. 105, ISBN 83-85444-65-3.
  6. ↑ Gymnopus peronatus, Wood Woollyfoot mushroom [online] [dostęp 2016-01-18].
  7. ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2016-01-19].