Ścinawka Dolna

Ścinawka Dolna
wieś
Ilustracja
Kościół św. Jakuba Apostoła w Ścinawce Dolnej
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Powiat

kłodzki

Gmina

Radków

Liczba ludności (III 2011)

1261[2]

Strefa numeracyjna

74

Kod pocztowy

57-409[3]

Tablice rejestracyjne

DKL

SIMC

0855032

Położenie na mapie gminy Radków
Mapa konturowa gminy Radków, po prawej znajduje się punkt z opisem „Ścinawka Dolna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole po lewej znajduje się punkt z opisem „Ścinawka Dolna”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Ścinawka Dolna”
Położenie na mapie powiatu kłodzkiego
Mapa konturowa powiatu kłodzkiego, blisko centrum u góry znajduje się punkt z opisem „Ścinawka Dolna”
Ziemia50°29′47″N 16°32′09″E/50,496389 16,535833[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Ścinawka Dolna (niem. Niedersteine[4], 1945-1946 Skałeczno Dolne) – wieś w Polsce, położona w województwie dolnośląskim, w powiecie kłodzkim, w gminie Radków[5][6].

W latach 1975–1998 wieś administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.


Integralne części wsi

[edytuj | edytuj kod]
Integralne części wsi Ścinawka Dolna[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0855049 Gorzuchówek przysiółek
0855055 Wygwizdów przysiółek

Położenie

[edytuj | edytuj kod]

Ścinawka Dolna to duża wieś o długości około 2,1 km, leżąca na terenie Wzgórz Ścinawskich, nad rzeką Ścinawką, na wysokości około 310–320 m n.p.m.[7]

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Ścinawka Dolna została założona w 1300 roku i leży na Wzgórzach Ścinawskich. W 1320 roku wieś została wymieniona w starych księgach po raz pierwszy jako „Stynaria Inferior”[8]. Wieś była w 1350 roku własnością pana na zamku – Ottona Hugiewicza. W okresie tym w miejscowości istniały: młyn wodny i kościół[8]. Później wieś przypadła Konradovi von Nymancz i pozostała własnością tej rodziny do 1437 r.[9], kiedy to Wenclaw (Wacław) Kluksa von Döhalitz[10] został na zamku nowym panem. W 1438 wieś należała do Piastówny Anny oświęcimskiej, żony Puty II z Czastolowic, starosty hrabstwa kłodzkiego[9]. W 1439 r. przypadła wdowie po Wenclawie – Dorothei, która w 1454 poślubiła Hansa (Jana) von Dönig[11]. W rękach tej rodziny Ścinawka Dolna została do 1625 r.

Na podstawie decyzji Ferdynarda II w 1628 roku została darowana Gispertowi Voffo Voffenburgowi. W 1637 roku zamek przeszedł w ręce rodziny von Hemm Hemmstein. Mieszkańcy Ścinawki Dolnej rodzinie tej zawdzięczają dużo, a mianowicie: zbudowanie kaplicy św. Sebastiana, ufundowanie wielkiego dzwonu do starego kościoła. Zamek znajduje się nieopodal kościoła. Część tego obiektu została wyburzona, a pozostała część do dziś jest zamieszkiwana.

W 1793 roku baron von Hemm sprzedał wszystkie swoje majątki wraz ze wsią Ścinawką Dolną hrabiemu Antoniemu Aleksandrowi von Magnisowi, którego potomkowie właścicielami wsi byli do końca II wojny światowej[8]. W XIX wieku w miejscowości było: kilka młynów wodnych, gorzelnia i duży folwark, w którym hodowano około 2000 owiec i wołów[8].

Dwóm siostrom, hrabiankom Annie i Zofii von Magnis wieś zawdzięcza wybudowanie sierocińca oraz zbudowanie szpitala pod wezwaniem św. Józefa – obecnie Dom Pomocy Społecznej dla Dzieci w Ścinawce Dolnej. Oba te zakłady były prowadzone przez siostry zakonne. Anna von Magnis prowadziła ten sierociniec aż do swojej śmierci, która nastąpiła 15 maja 1901 r. Hrabianka Zofia zmarła 30 czerwca 1938 r. Sierociniec to dzisiejszy Dom Pomocy Społecznej dla dzieci prowadzony przez Zgromadzenie Sióstr św. Teresy od Dzieciątka Jezus.

Innym ważnym obiektem edukacyjnym Ścinawki jest szkoła, która powstała w 1829 roku. Pierwszym nauczycielem był Franciszek Bach.

Ścinawka słynie ze swoich obiektów sakralnych. W 1350 roku zbudowano w Ścinawce drewniany kościółek. W 1530 roku na jego miejscu wybudowano murowany kościół pod wezwaniem św. Jakuba. W 1895 roku w czasie wizytacji kanonicznej ks. kard. Franciszek von Schönborn mówił podczas kazania, żeby zbudować nowy kościół, większy, ze względu na zwiększającą się liczbę mieszkańców. 19 lipca 1900 roku spełniono wolę kardynała, położono kamień węgielny pod budowę kościoła[8]. Budowa trwała 4 lata[8]. Pracami przy budowie kościoła kierował proboszcz ks. Franciszek Olbrich. Konsekracja odbyła się 1 października 1904 roku. Kościół został zbudowany w stylu neoromańskim[8].

We wsi są także inne obiekty zabytkowe. Obok pięknego, zabytkowego mostu na trasie ze Ścinawki Średniej do Wambierzyc znajduje się dwór renesansowy z około 1590 roku[8]. Obecnie dwór jest zaniedbany, mieszka w nim kilka rodzin[8].

W dolnej części Ścinawki przy rzece Ścinawka znajduje się już nieczynny zespół młyna z drugiej połowy XIX wieku[8].

Wieś była wielokrotnie zalewana przez Ścinawkę.

Zabytki

[edytuj | edytuj kod]

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa na listę zabytków wpisane są następujące obiekty[12]:

Inne zabytki

Sport

[edytuj | edytuj kod]

W Ścinawce Dolnej działa KS „Tęcza” z sekcją piłki nożnej[16].

Zmarli, osoby związane

[edytuj | edytuj kod]

Zobacz też

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 136838
  2. ↑ GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
  3. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1279 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  4. ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. Nr 142, poz. 262).
  5. ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
  6. ↑ a b TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
  7. ↑ a b Słownik geografii turystycznej Sudetów. redakcja Marek Staffa. T. 11: Góry Sowie, Wzgórza Włodzickie. Wrocław: I-Bis, 1994, s. 386–390. ISBN 83-85773-12-6.
  8. ↑ a b c d e f g h i j Waldemar Brygier, Tomasz Dudziak: Ziemia Kłodzka. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2010, s. 452. ISBN 978-83-89188-95-3.
  9. ↑ a b Marek Staffa (red.): Kotlina Kłodzka i Rów Górnej Nysy. T. tom 15,. Wrocław: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1991, s. 454, seria: Słownik geografii turystycznej Sudetów,. ISBN 83-85773-06-1.
  10. ↑ Kluku z Dohalic
  11. ↑ Roman Sękowski (1931-2023): Herbarz szlachty śląskiej : informator genealogiczno-heraldyczny.. Katowice: Fundacja „Zamek Chudów” ; Videograf II, 2003, s. 74.
  12. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. dolnośląskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. s. 82. [dostęp 2012-08-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2019-03-27)].
  13. ↑ Tadeusz Bieda: U podnóża Gór Stołowych. Historia miejscowości Gminy Radków. Wyd. I. Radków: UMiG Radków, 2004, s. 64. ISBN 83-920752-0-X.
  14. ↑ Andrzej Kucharczyk: Gmina Radków na polsko-czeskim pograniczu. Radków: Gmina Radków, 2023, s. 98. ISBN 978-83-965294-0-4.
  15. ↑ Figura Chrystusa Ecce Homo, Ścinawka Dolna. [dostęp 2023-11-20].
  16. ↑ Tęcza Ścinawka Dolna. [w:] fulbolowo.pl [on-line]. [dostęp 2017-03-10].

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Gmina Radków (powiat kłodzki)
Miasto
Części miasta
Wsie
Części wsi
Osady wsi
Przysiółki wsi
Dawna wieś