Achnanthes

Achnanthes
Ilustracja
Kilka gatunków okrzemek. Rysunki L (5–6) Achnanthes coarctata, V (19–22) Achnanthes brevipes, X Achnanthes danica, W, Y, Z – gatunki dawniej zaliczane do rodzaju Achnnanthes
Systematyka[1]
Domena

eukarionty

Supergrupa

Chromalveolata

Królestwo

chromisty

Gromada

okrzemki

Klasa

Bacillariophyceae[2]

Podklasa

Bacillariophycidae

Rząd

Mastogloiales

Rodzina

Achnanthaceae

Rodzaj

Achnanthes

Nazwa systematyczna
Achnanthes Bory
1822. Achnanthe. Achnanthes. In: Dictionnaire Classique d'Histoire Naturelle. (Audouin, I. et al. Eds) Vol. 1, pp. 79-80. Paris[3]
Typ nomenklatoryczny

Achnanthes adnata Bory

Achnanthes – rodzaj okrzemek występujących głównie w bentosie różnego typu wód. Do przełomu XX i XXI wieku wyróżniano bardzo wiele gatunków. W bazie AlgaeBase odnotowano ich 761[1]. Po rewizjach taksonomicznych z rodzaju tego wydzielono nowe. W związku z tym opisy rodzaju z XIX i XX w. mogą zwierać informacje zdezaktualizowane[4].

Budowa

[edytuj | edytuj kod]

Jednokomórkowe osobniki mają kształt podłużny – od linearnego do lancetowatego. Tylko jedna z okryw pancerzyka ma rafę. Na okrywie tej pole środkowe ma formę fascii, sięgając do krawędzi. Na okrywie bezrafowej sternum jest szkliste i przesunięte w kierunku jej krawędzi. Z perspektywy pasa obwodowego oś apikalna jest wygięta[4].

Wewnątrz komórki znajdują się bezskrobiowe pirenoidy o krystalicznej strukturze[5].

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Gatunki z rodzaju Achnanthes często są przedstawicielami fitobentosu. Występują zarówno w wodach śródlądowych, jak i morskich, a także jako aerofity. Wiele gatunków planktonicznych dawniej zaliczanych do tego rodzaju zostało z niego wyłączonych (np. do rodzaju Achnanthidium)[2].

Auksospory z reguły powstają z dwóch komórek rodzicielskich[6].

Gatunki

[edytuj | edytuj kod]

Ze względu na dużą liczbę gatunków już od XIX w. wydzielano kilka podrodzajów lub sekcji. Co jakiś czas specjaliści na podstawie nowych badań dokonują dalej idących rewizji rodzaju. W 1990 na nowo zdefiniowano rodzaj Achnanthidium, przenosząc do niego część gatunków z rodzaju Achnanthes. W 1996 na podstawie badania psammonowych gatunków lub odmian wcześniej zaliczanych do rodzaju Achnanthes wyróżniono rodzaj Psammothidium i włączono do niego 25 nowych taksonów[7] oraz zdefiniowano rodzaje Karayevia, Kolbesia, Planothidium i Rossithidium oraz przeniesiono kolejne gatunki do rodzaju Achnanthidium[8].

W serwisie AlgaeBase w 2020 r.[a] zgromadzono 252 gatunków o potwierdzonym statusie. Na liście znajdują się także odmiany uznane za właściwie scharakteryzowane, mimo że przypisane do gatunków współcześnie uznanych za synonimy innych gatunków:

W Polsce stwierdzono występowanie A. brevipes – w wodach przybrzeżnych i przejściowych i na solniskach i A. coarctata, głównie w wodach bagiennych, także na wilgotnych siedliskach lądowych. Inne gatunki wcześniej podawane dla polskiej fykoflory, nierzadko powszechnie występujące, zostały przeniesione do innych rodzajów[4].

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ System ten jest na bieżąco aktualizowany, przez co przedstawiona w nim taksonomia może znacząco, nawet na poziomie przynależności do królestw, się różnić w zależności od daty.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b M.D. Guiry, G.M. Guiry: Achnanthes Bory, 1822. [w:] AlgaeBase [on-line]. National University of Ireland, Galway, 2020. [dostęp 2020-10-29]. (ang.).
  2. ↑ a b Joanna Picińska-Fałtynowicz, Jan Błachuta: Klucz do identyfikacji organizmów fitoplanktonowych z rzek i jezior dla celów badań monitoringowych części wód powierzchniowych w Polsce. Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2012, s. 131, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-61227-05-2.
  3. ↑ Jean-Baptiste Bory de Saint-Vincent, Achnanthe, [w:] Jean Victoire Audouin (red.), Dictionnaire Classique d'Histoire Naturelle [pdf], Paryż 1822, s. 79-80 (fr.).
  4. ↑ a b c Małgorzata Bąk, Andrzej Witkowski, Joanna Żelazna-Wieczorek, Agata Z. Wojtal, Ewelina Szczepocka, Katarzyna Szulc, Bogusław Szulc: Klucz do oznaczania okrzemek w fitobentosie na potrzeby oceny stanu ekologicznego wód powierzchniowych w Polsce. Warszawa: Główny Inspektorat Ochrony Środowiska, 2012, s. 27-31, seria: Biblioteka Monitoringu Środowiska. ISBN 978-83-61227-96-0.
  5. ↑ Robert H. Holdsworth, The presence of a crystalline matrix in pyrenoids of the diatom, Achnanthes brevipes, „Journal of Cell Biology”, 37 (3), 1968, s. 831–837, DOI: 10.1083/jcb.37.3.831, PMID: 11905213 (ang.).
  6. ↑ Koen Sabbe i inni, Apomixis in ''Achnanthes'' (Bacillariophyceae); development of a model system for diatom reproductive biology, „European Journal of Phycology”, 39 (3), 2004, s. 327-341, DOI: 10.1080/0967026042000236445 (ang.).
  7. ↑ Ludmila Bukhtiyarova, F.E. Round, Revision of the genus ''Achnanthes sensu lato. Psammothidium'', a new genus based on ''A. marginulatum'', „Diatom Research”, 11 (1), 1966, s. 1-30, DOI: 10.1080/0269249X.1996.9705361 (ang.).
  8. ↑ F.E. Round, Ludmila Bukhtiyarova, Four new genera based on ''Achnanthes'' (''Achnanthidium'') together with a re-definition of ''Achnanthidium'', „Diatom Research”, 11 (2), 1996, s. 345-361, DOI: 10.1080/0269249X.1996.9705389 (ang.).