Ad abolendam haeresim (łac. Ku wykorzenieniu herezji) – dekret papieża Lucjusza III z 4 listopada 1184, wydany na synodzie w Weronie, gdzie był obecny również cesarz Fryderyk I Barbarossa. Dokument ten, przeznaczony dla biskupów, określał zasady prowadzenia inkwizycji w obliczu wzrostu ruchów heretyckich[1]; zapoczątkował tzw. inkwizycję biskupią[2].
W dekrecie zostały wymienione następujące ruchy heretyckie: katarzy, pataria, humiliaci, biedni z Lyonu, arnoldyści. Zobowiązano w nim biskupów do ścigania herezji[1]. Mieli oni w tym celu wizytować parafie. W razie potwierdzenia podejrzeń o herezję, miano przeprowadzić dochodzenie. Jeśli ono poświadczało ten fakt – odstępca od wiary miał być przekazywany władzy świeckiej w celu poniesienia należytej kary (animadversio debita). Władza świecka, pod groźbą ekskomuniki i nałożenia Interdyktu, musiała niezwłocznie zająć się sprawą[3][4].
Dokument nie wspomina nic o prześladowaniu o charakterze fizycznym czy o karze śmierci[5].
O współpracy z władzą świecką świadczy fakt, że zapisy dokumentu papieskiego miały swój odpowiednik w statutach cesarskich, jakie wydał Fryderyk I[6].
Zwraca się uwagę na to, że chociaż możliwym było uciekanie się do działań militarnych – papież wybrał aktywność o charakterze prawnym. I taka też jest przyczyna powstania inkwizycji[7].
Zobacz też: