Adynomosaurus

Adynomosaurus
Prieto-Márquez et al., 2019
Okres istnienia: mastrycht PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q 72.1/66 72.1/66
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Nadrząd	dinozaury
Rząd	dinozaury ptasiomiedniczne
Podrząd	Cerapoda
Infrarząd	ornitopody
Nadrodzina	Hadrosauroidea
Rodzina	Hadrosauridae
Podrodzina	Lambeosaurinae
Rodzaj	Adynomosaurus
Gatunki
A. arcanus

Adynomosaurus – wymarły rodzaj dinozaura, ornitopoda z rodziny kaczodziobych^[1].

Skamieniałości nieznanego wcześniej nauce dinozaura znaleziono na północnym wschodzie Hiszpanii, w Pirenejach, wśród skał basenu sedymentacyjnego Foredeep i Grupy Tremp, datowanych na mastrycht. W okolicy tej już wcześniej dokonywano odkryć skamieniałości kręgowców. Spośród kaczodziobych wymienić można Pararhabdodon isonensis, którego skamieniałości pochodzą z warstwy młodszej o 4 miliony lat. Czyni to nowo odkryty rodzaj drugim Hadrosauridae opisanym z tego basenu, a piątym znalezionym w Europie^[1]. Pierwszym opisanym Hadrosauridae z terenów Europy był telmatozaur, przedstawiony przez Nopscę^[2] na podstawie znalezisk odkrytych na obszarze obecnej Rumunii, uznany później za najbardziej pierwotnego z kaczodziobych^[3]. W Pirenejach odkryto później lambeozauryny Blasisaurus^[2] czy Arenysaurus^[4], z Europy pochodzi też Canardia^[5]. Autorzy opisu, Albert Prieto-Márquez i współpracownicy, wskazują jako jego charakterystyczną cechę łopatkę z względnie nieposzerzoną płytkowatą częścią, stanowiącą za życia zwierzęcia miejsce przyczepu mięśni naramiennego i podłopatkowego. Sugeruje to mniejszą siłę tych mięśni w porównaniu z innymi kaczodziobymi. To właśnie rzeczone stosunki anatomiczne zainspirowały autorów do stworzenia nowej nazwy rodzajowej. Jej źródłosłów sięga greckiego adýnamos oznaczającego słaby, mos znaczącego ramię oraz sauros oznaczającego jaszczura. Adynamosaurus to rodzaj monotypowy, jedyny umieszczony w nim gatunek nosi epitet arcanus. Słowo to pochodzi z łaciny i oznacza sekretny, zakryty i nawiązuje do trudności z odnalezieniem diagnostycznych taksonomicznie cech szkieletu. Holotyp stanowi lewa łopatka. Budowa Adynomosaurus pozwoliła wprawdzie naukowcom na zaliczenie go do rodziny Hadrosauridae i podrodziny Lambeosaurinae, jednak ulokowała go poza plemionami Lambeosaurini czy Parasaurolophini. Ponadto przeprowadzona analiza filogenetyczna pozostawia rodzaj w nierozwikłanej politomii z aralozaurem, Canardia, Jaxartosaurus, tsintaozaurem, pararabdodonem oraz kladem Parasaurolophini + Lambeosaurini^[1].

Przypisy

1. Albert Prieto-Márquez, Víctor Fondevilla, Albert G. Sellés, Jonathan R. Wagner i Àngel Galobart. Adynomosaurus arcanus, a new lambeosaurine dinosaur from the Late Cretaceous Ibero-Armorican Island of the European archipelago. „Cretaceous Research”. 96, s. 19–37, 2019. DOI: 10.1016/j.cretres.2018.12.002. (ang.). 
2. PenelopeP. Cruzado-Caballero PenelopeP., XabierX. Pereda-Suberbiola XabierX., J. IgnacioJ.I. Ruiz-Omenaca J. IgnacioJ.I., Blasisaurus canudoi gen. et sp. nov., a new lambeosaurine dinosaur (Hadrosauridae) from the Latest Cretaceous of Aren (Huesca, Spain), „Canadian Journal of Earth Sciences”, researchgate, 47 (12), 2010, s. 1507-1517, DOI: 10.1139/E10-081  (ang.).
3. D.B.D.B. Weishampel D.B.D.B., D.B.D.B. Norman D.B.D.B., D.D. Grigorescu D.D., Telmatosaurus transsylvanicus from the late Cretaceous of Romania. The most basal hadrosaurid dinosaur, „Palaeontology”, 36 (2), 1993, s. 361-385  (ang.).
4. XabierX. Pereda-Suberbiola XabierX. i inni, The last hadrosaurid dinosaurs of Europe: A new lambeosaurine from the Uppermost Cretaceous of Aren (Huesca, Spain), „Comptes Rendus Palevol”, 2009, DOI: 10.1016/j.crpv.2009.05.002  (ang.).
5. AlbertA. Prieto-Márquez AlbertA. i inni, Diversity, Relationships, and Biogeography of the Lambeosaurine Dinosaurs from the European Archipelago, with Description of the New Aralosaurin Canardia garonnensis, „PLOS ONE”, 8 (7), 2013, e69835, DOI: 10.1371/journal.pone.0069835  (ang.).