Afrothismia

*Afrothismia*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	pochrzynowce
Rodzina	Afrothismiaceae
Rodzaj	Afrothismia
	Nazwa systematyczna
	Afrothismia Schlechter; Bot. Jahrb. Syst. 38: 138 (1906)
	Typ nomenklatoryczny
	Afrothismia winkleri (Engl.) Schltr.
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Afrothismia Schltr. – rodzaj wieloletnich, myko-heterotroficznych, ziemnopączkowych roślin bezzieleniowych z monotypowej rodziny Afrothismiaceae. Rodzaj obejmuje 16 gatunków (kilka innych czeka na opis naukowy)^[5]^[3]. Występują one w tropikalnej Afryce, od Nigerii do Kenii i Malawi^[3]. Centrum największego zróżnicowania gatunkowego znajduje się w Kamerunie. Rośliny te zasiedlają nizinne i podgórskie lasy tropikalne^[5].

Nazwa naukowa rodzaju została utworzona poprzez dodanie przedrostka afro- do nazwy rodzaju Thismia i odnosi się do zasięgu geograficznego tego rodzaju^[6].

Morfologia

Kłącze: Rosnące poziomo w gruncie, nierozgałęzione lub słabo rozgałęzione, bezbarwne, gruboszowate^[5], cylindryczne, w każdym węźle z wiązką 15–40, małych, kulistawych bulwek^[7]^[5].

Liście: Skrętoległe^[5], zredukowane, łuskowate^[7]^[5].

Kwiaty: Kwiaty obupłciowe, pojedyncze lub rzadziej 2–4 zebrane w dwurzędkę^[7] tworzącą się na szczycie wzniesionej, bezbarwnej łodygi kwiatonośnej^[5]. Kwiaty silnie lub słabo grzbieciste, wsparte dużą, bezbarwną, jajowatą przysadką^[5]. Okwiat pojedynczy, brązowy, czerwony lub żółty. Listki okwiatu położone w dwóch okółkach, równej długości, zrośnięte dzbankowato lub urnowato, z wewnętrznym kołnierzem pośrodku i pierścieniem w gardzieli^[7]. Pręcików jest 6, są one zakrzywione, z główkami skierowanymi do słupka, z łącznikiem ściśle przylegającym do znamienia^[5]. Zalążnia dolna, jednokomorowa z trzema łożyskami, szyjka słupka walcowata, krótka i wgłębiona na szczycie, ze znamieniem stożkowatym, grubym, słabo sześciołatkowym, o powierzchni brodawkowatej lub owłosionej^[5].

Owoce: Torebki. Nasiona elipsoidalne^[7].

Systematyka

Pozycja systematyczna rodzaju i rodziny

Rodzaj wyodrębniono w 2024 roku do osobnej rodziny Afrothismiaceae w rzędzie pochrzynowców (Dioscoreales) w obrębie kladu jednoliściennych (monocots)^[5]^[2]. Przed tą datą klasyfikowany był do rodziny Thismiaceae^[5].

pochrzynowce

łomkowate Nartheciaceae

trójżeńcowate Burmanniaceae

pochrzynowate Dioscoreaceae

Trichopodaceae

Afrothismiaceae

	krąpielowate Taccaceae

	Thismiaceae

Wykaz gatunków^[3]

Afrothismia amietii Cheek
Afrothismia baerae Cheek
Afrothismia foertheriana T.Franke, Sainge & Agerer
Afrothismia fungiformis Sainge & Kenfack
Afrothismia gabonensis Dauby & Stévart
Afrothismia gesnerioides H.Maas
Afrothismia hydra Sainge & T.Franke
Afrothismia insignis Cowley
Afrothismia korupensis Sainge & T.Franke
Afrothismia kupensis Cheek & S.A.Williams
Afrothismia mhoroana Cheek
Afrothismia pachyantha Schltr.
Afrothismia pusilla Sainge & Kenfack
Afrothismia saingei T.Franke
Afrothismia winkleri (Engl.) Schltr.
Afrothismia zambesiaca Cheek

Zagrożenie i ochrona

15 gatunków z rodzaju ujętych jest na Czerwonej liście gatunków zagrożonych IUCN, z czego jeden jest narażony, a pozostałe zagrożone lub krytycznie zagrożone wyginięciem^[8].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Afrothismia Schltr., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-20] .
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-02-12]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l MartinM. Cheek MartinM. i inni, Afrothismiaceae (Dioscoreales), a new fully mycoheterotrophic family endemic to tropical Africa, „Kew Bulletin”, 79, 2024, s. 55–73 [dostęp 2024-12-20] .
↑ D. Gledhill: The names of plant. Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 2008, s. 38. ISBN 978-0-521-86645-3.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e H. Huber: Dioscoreaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 163. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).
↑ wynik wyszukiwania: Afrothismia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2024-2 [online] [dostęp 2024-12-20] .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[kew-3] Afrothismia Schltr., [w:] Plants of the World Online [online], Royal Botanic Gardens, Kew [dostęp 2024-12-20] .

[ing-4] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-02-12]. (ang.).

[cheek-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l MartinM. Cheek MartinM. i inni, Afrothismiaceae (Dioscoreales), a new fully mycoheterotrophic family endemic to tropical Africa, „Kew Bulletin”, 79, 2024, s. 55–73 [dostęp 2024-12-20] .

[6] D. Gledhill: The names of plant. Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 2008, s. 38. ISBN 978-0-521-86645-3.

[kub-7] H. Huber: Dioscoreaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 163. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).

[8] wynik wyszukiwania: Afrothismia, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species. Version 2024-2 [online] [dostęp 2024-12-20] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]