Agrilus betuleti

	Agrilus betuleti
	(Ratzeburg, 1837)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	chrząszcze
Podrząd	chrząszcze wielożerne
Nadrodzina	bogatki
Rodzina	bogatkowate
Podrodzina	Agrilinae
Plemię	opiętki
Podplemię	Agrilina
Rodzaj	Agrilus
Gatunek	Agrilus betuleti
Synonimy
	Buprestis betuleti Ratzeburg, 1837;
	Buprestis betuleti Ratzeburg, 1837;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Agrilus betuleti – gatunek chrząszcza z rodziny bogatkowatych i podrodziny Agrilinae.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1837 roku przez Juliusa Theodora Christiana Ratzeburga pod nazwą Buprestis betuleti^[1].

Morfologia

Chrząszcz o mocno wydłużonym ciele długości od 4 do 6 mm^[2]^[3]^[4], ubarwiony jednolicie ciemnobrązowo lub czarno, czasem z zielonkawym lub miedzianym połyskiem, przy czym ubarwienie samców jest przeciętnie nieco jaśniejsze niż samic^[4]. Głowa ma duże, niewystające poza jej obrys oczy, w widoku przednim sięgające dolnymi brzegami poniżej wysokości podstaw czułków. Policzki są węższe, w połowie tak szerokie jak oczy^[2]. Ciemię jest słabo sklepione, pozbawione podłużnego bruzdkowania, za to urzeźbione dwoma koncentrycznymi kręgami z wydłużonych punktów. Przedplecze w zarysie ma rozszerzające się ku przodowi boki^[4]. Krawędzie boczne są podwojone^[2]. W tylnej połowie ma parę wyraźnych, głębokich wcisków przy brzegach bocznych. Z tylnych kątów przedplecza wybiegają rozszerzone ku przodowi żeberka (kile)^[2]^[3]. Przedpiersie ma słabo rozwinięty płat przedni^[2] z prostą krawędzią przednią^[4]. Odwłok ma rowek wzdłuż krawędzi ostatniego widocznego sternitu niezmodyfikowany, zaokrąglony^[2]^[3].

Ekologia i występowanie

Monofagiczne larwy żerują w nadłamanych, nadpalonych pożarem lub ściętych gałęziach brzóz^[5]^[6], wybierające te mniej więcej o grubości palca. Wśród ich roślin żywicielskich wymienia się brzozy brodawkowatą, karłowatą i omszoną^[6]. Osobniki dorosłe obserwuje się od maja do sierpnia^[2]^[5] na roślinach żywicielskich i w ich sąsiedztwie^[5].

Gatunek palearktyczny, znany z Francji, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Danii, Szwecji, Norwegii, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Słowenii, Chorwacji oraz europejskiej^[7], syberyjskiej i dalekowschodniej części Rosji. Na północ osiąga koło podbiegunowe, na wschód zaś Kraj Nadmorski^[5]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony jest jako gatunek narażony na wymarcie (VU)^[8].

Przypisy

↑ J.T.C. Ratzeburg: Die Forst-Insecten oder Abbildung und Beschreibung der in den Wäldern Preufsens und der Nachbarstaaten als schädlich oder nützlich bekannt gewordenen Insekten. In systematischer Folge und mit besonderer Rücksicht auf die Vertilgung der Schädlichen. Erster Theil. Die Käfer. Berlin: Nicolai Buchhandlung, Druckerei der Königlichen Akademie der Wissenschaften, 1837, s. 54–62. [dostęp 2023-08-13].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Karl Wilhelm Harde: Familie Buprestidae (Prachtkäfer). W: Die Käfer Mitteleuropeas Band 6: Diversicornia. Heinz Freude, Karl Wilhelm Harde, Gustav Adolf Loshe (red.). Krefeld: Goecke & Evers Verlag, 1979, s. 204–247.
↑ ^a ^b ^c Roman Królik: Uproszczony klucz do oznaczania polskich gatunków z rodzaju Agrilus. [w:] Entomo.pl [on-line]. 2004. [dostęp 2023-08-17].
↑ ^a ^b ^c ^d Jerzy M. Gutowski, Roman Królik, Jerzy Ługowoj, Krzysztof Sućko, Jon Sweeney. Nowe dane o występowaniu bogatkowatych (Coleoptera: Buprestidae) na terenie Puszczy Białowieskiej. „Leśne Prace Badawcze / Forest Research Papers”. 80 (2), s. 167-176, 2019. DOI: 10.2478/frp-2019-15. ISSN 2082-8926.
↑ ^a ^b ^c ^d B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Część XXIII, zeszyt 10. Chrząszcze – Coleoptera. Buprestoidea, Elateroidea i Cantharoidea.. Warszawa: 1985.
↑ ^a ^b Willem N. Ellis: Agrilus betuleti Ratzeburg, 1837. [w:] Plant Parasites of Europe. Leafminers, galls and fungi [on-line]. bladmineerders.nl, 2001-2023. [dostęp 2023-08-18].
↑ Agrilus betuleti Ratzeburg, 1837. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-08-18].
↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.

[Ratzeburg-1] J.T.C. Ratzeburg: Die Forst-Insecten oder Abbildung und Beschreibung der in den Wäldern Preufsens und der Nachbarstaaten als schädlich oder nützlich bekannt gewordenen Insekten. In systematischer Folge und mit besonderer Rücksicht auf die Vertilgung der Schädlichen. Erster Theil. Die Käfer. Berlin: Nicolai Buchhandlung, Druckerei der Königlichen Akademie der Wissenschaften, 1837, s. 54–62. [dostęp 2023-08-13].

[fhl-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Karl Wilhelm Harde: Familie Buprestidae (Prachtkäfer). W: Die Käfer Mitteleuropeas Band 6: Diversicornia. Heinz Freude, Karl Wilhelm Harde, Gustav Adolf Loshe (red.). Krefeld: Goecke & Evers Verlag, 1979, s. 204–247.

[Królik-3] Roman Królik: Uproszczony klucz do oznaczania polskich gatunków z rodzaju Agrilus. [w:] Entomo.pl [on-line]. 2004. [dostęp 2023-08-17].

[Gutowski-4] Jerzy M. Gutowski, Roman Królik, Jerzy Ługowoj, Krzysztof Sućko, Jon Sweeney. Nowe dane o występowaniu bogatkowatych (Coleoptera: Buprestidae) na terenie Puszczy Białowieskiej. „Leśne Prace Badawcze / Forest Research Papers”. 80 (2), s. 167-176, 2019. DOI: 10.2478/frp-2019-15. ISSN 2082-8926.

[Burakowskietal-5] B. Burakowski, M. Mroczkowski, J. Stefańska: Katalog Fauny Polski. Część XXIII, zeszyt 10. Chrząszcze – Coleoptera. Buprestoidea, Elateroidea i Cantharoidea.. Warszawa: 1985.

[Ellis-6] Willem N. Ellis: Agrilus betuleti Ratzeburg, 1837. [w:] Plant Parasites of Europe. Leafminers, galls and fungi [on-line]. bladmineerders.nl, 2001-2023. [dostęp 2023-08-18].

[fe-7] Agrilus betuleti Ratzeburg, 1837. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-08-18].

[Farkacetal-8] Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]