| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Instrumenty | |
| Gatunki | |
| Strona internetowa | |
Aleksiej Sułtanow (ros. Алексей Файзулхакович Султанов, ur. 7 sierpnia 1969 w Taszkencie w Uzbeckiej Socjalistycznej Republice Radzieckiej, zm. 30 czerwca 2005 w Fort Worth w stanie Teksas w USA) – radziecki, rosyjski i amerykański pianista, cudowne dziecko, w 1989 zwycięzca Międzynarodowego Konkursu Pianistycznego im. Van Cliburna w Fort Worth w Teksasie, a w 1995 laureat najwyższej, II nagrody na XIII Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina.
Edukację muzyczną rozpoczął wcześnie, w wieku ośmiu lat grał koncerty fortepianowe z orkiestrą. Uczył się w dziesięcioletniej Specjalnej Szkole Muzycznej w Taszkencie, później w Centralnej Szkole Muzycznej przy Konserwatorium Moskiewskim, a wreszcie w samym Konserwatorium w klasie Lwa Naumowa[1].
W 1982 wziął udział w Międzynarodowym Konkursie Radiowym dla Młodych Muzyków „Concertino Praha” w Pradze[2], a w 1986 w 8. Międzynarodowym Konkursie Muzycznym im. Piotra Czajkowskiego[1]. W 1989 wygrał Międzynarodowy Konkurs Pianistyczny im. Van Cliburna w USA[3][4], choć jego występy były krytykowane przez niektórych jurorów i ekspertów[5]. Dzięki temu sukcesowi zaczął dawać koncerty w krajach Europy i Ameryki Północnej. Wystąpił m.in. w Carnegie Hall[3]. Był gościem amerykańskich programów telewizyjnych: The Today Show (NBC)[6], Late Show with David Letterman (CBS) oraz The Tonight Show Starring Johnny Carson (NBC) oraz został przyjęty na prywatnym spotkaniu przez pianistę Vladimira Horowitza, wkrótce przed śmiercią seniora[6].
W 1991 odbył tournee koncertowe po Japonii[2]. W 1995, gdy jury zdecydowało nie przyznać nikomu I nagrody[2], Sułtanow został laureatem II nagrody na XIII Międzynarodowym Konkursie Pianistycznym im. Fryderyka Chopina. Nagrodę otrzymał ex aequo z Philippe'em Giusiano[5][2]. Polski krytyk muzyczny Janusz Ekiert podziwiał technikę gry pianisty, ale ocenił, że Sułtanow „grał Chopina jak Liszta”[7]. Sułtanow przyjął nagrodę, lecz nie wziął udziału w pierwszym koncercie galowym laureatów[8]. Później koncertował w Polsce m.in. w 1996 w ramach XI Międzynarodowego Konkursu Skrzypcowego im. Henryka Wieniawskiego[9][10][11] i w 1999[11]. W 1998 w Moskwie przystąpił do 11. Międzynarodowego Konkursu Muzycznego im. Piotra Czajkowskiego[12], gdzie decyzją jury zakończył występy na drugim etapie.
W trakcie kariery nagrał płyty z muzyką[13] m.in. Piotra Czajkowskiego, Siergieja Rachmaninow i Siergieja Prokofjewa[14][15] m.in. dla wytwórni Teldec[2].
W połowie lat 90. doznał pierwszego udaru mózgu. W 2001 doznał kolejnego rozległego udaru, po którym poddany został operacji chirurgicznej i rozpoczął długotrwałą rehabilitację. Lewa strona jego ciała została sparaliżowana, co uniemożliwiło mu kontynuowanie pracy zawodowej[16]. Wracając do zdrowia i przechodząc rehabilitację występował sporadycznie wraz z żoną, grając prawą ręką[17][18]. Zmarł 30 czerwca 2005[2].
Pochodził z mieszkającej w Uzbeckiej Republice Socjalistycznej rodziny o muzycznych tradycjach. Rodzice (Faizulhak Sułtanow / Файзулхак Абдулхакович Султанов i Natalia Pogorełowa / Наталиа Михайловна Погорелова)[6] grają na instrumentach smyczkowych[3] – ojciec na wiolonczeli, a matka na skrzypcach. Rodzina przeprowadziła się do Moskwy w 1986[19].
Rodzice Aleksieja Sułtanowa wychowywali również młodszego syna – Siergieja[20] (ur. 1976): został pianistą[19], pedagogiem instrumentu, występował m.in. w Polsce[21][22], Szwecji[23], Japonii, Kirgistanie[19].
W 1990[4] poślubił studiującą w Moskwie wiolonczelistkę, pochodzącą z Republiki Łotwy w ZSRR – Dace Abele (Dace Sułtanow)[17][4]. Małżeństwo muzyków mieszkało w USA w Forth Worth[24], gdzie Dace pracowała m.in. jako asystentka lekarza[25].
Aleksiej Sułtanow w listopadzie 2004 otrzymał amerykańskie obywatelstwo[5] w Fort Worth Convention Center[4]. Zmarł podczas snu w swoim domu w USA w Fort Worth[5].
W listopadzie i grudniu 2020 Polskie Radio w programie pierwszym w audycjach z cyklu „Koncert Chopinowski”, prowadzonych przez Adama Rozlacha, wyemitowało nagrania pianisty dokonane w Warszawie podczas konkursu chopinowskiego ćwierć wieku wcześniej[26].
Podczas The Nashville International Chopin Piano Competition[27], organizowanej w USA w stanie Tennessee dla młodych wyróżniających się wirtuozów fortepianu[28], w październiku 2023[29], przewidziano przyznanie nagrody Grand Prix nazwanej „Alexei Sultanov Memorial Discovery Prize”[30]. Jako pierwszy nagrodę tę otrzymał Kiron Atom Tellian, 21-letni pianista pochodzący z Austrii[31].