Alexandronectes

	Alexandronectes
	Otero et al., 2016
	Okres istnienia: mastrycht PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N Q
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	gady
Nadrząd	zauropterygi
Rząd	plezjozaury
Podrząd	Plesiosauroidea
Rodzina	elasmozaury
Podrodzina	Aristonectinae
Rodzaj	Alexandronectes
Gatunki
	Alexandronectes zealandiensis
	Alexandronectes zealandiensis

Alexandronectes – rodzaj plezjozaura z rodziny elasmozaurów, żyjącego w kredzie późnej (mastrycht) w wodach obecnej Nowej Zelandii^[1].

Skamieniałości nieznanego zwierzęcia znaleziono w Nowej Zelandii^[1], na Wyspie Południowej. Znaleziono je w dorzeczu środkowej Waipary, na północ od Christchurch (prawdopodobne współrzędne 43°03’24’’ S, 172°34’52’’). Spoczywały wśród skał formacji Conway, miękkich, podatnych na erozję, ale masywnych ciemnoszarych mułowców bądź mulistych piaskowców ze śladami intensywnej bioturbacji i dużymi sferycznymi konkrecjami wapiennymi, powstałych pod koniec kredy^[2], w mastrychcie^[1]. Prawdopodobnie skały odłożyły się w warunkach niskiej dostępności tlenu, w wodach niewzburzonych silnym nurtem i falami. Wcześniej w skałach tej formacji znajdywano pozostałości ryb dokonałokostnych, zęby rekinów, ramienionogi, a także szczątki roślinne i bruzdnice, których z resztą użyto do wydatowania innych szczątków. Rzeczony okaz znajdował się w warstwie bruzdnic A. acutulum^[2].

Skamieniałości znalazł w tym samym miejscu Alexander McKay. Dokładna data odkrycia nie jest znana, ale wedle katalogu Canterbury Museum musiało się to odbyć jeszcze przed 1888. Skatalogowano je jako CM Zfr 73 i CM Zfr 91. Były to dwa elementy czaszki^[1]. Zfr 73 obejmował część żuchwy z kośćmi kwadratową i łuskową, z zachowanym wyrostkiem paroccipital process. Zfr 91 obejmował fragment czaszki (dużej czaszki, jak pisali później Hiller i Mannering), obejmujący część prawej kości skrzydłowej, kość klinową podstawową, kość potyliczną podstawową, zmiażdżoną prawą kość łuskową i kość kwadratową^[2]. Początkowo uznano, że pochodzą od różnych osobników^[1].

Sytuacja zmieniała się z publikacją autorstwa Hiller i Mannering w 2004 w piśmie wydawanym przez Canterbury Museum, gdzie umieszczono skamieniałości. Badacze doszli do wniosku, że oba fragmenty czaszki pochodzą z tego samego osobnika, dużego plezjozaura^[2]. Istotnie, jak zauważyli Otero et al., fragmenty obejmują uzupełniające się fragmenty czaszki, mają odpowiadające sobie rozmiary, nie ma żadnych nakładających się elementów, a stopień mineralizacji kości jest taki sam. Podobny jest też sposób uszkodzenia kości poprzez ich zmiażdżenie, erozję i dezintegrację^[1]. Hiller i Mannering porównali znalezisko do sympatrycznego Mauisaurus haasti, jednak w części systematycznej swej pracy określili opisywany okaz jako po prostu niezidentyfikowanego bliżej Elasmosauridae^[2].

Lokowało by to rzeczone znalezisko w bogatej faunie nowozelandzkich plezjozaurów z kredy późnej. Wyróżniono już wcześniej 7 gatunków, aczkolwiek część z nich stało się później nomina dubia^[1]. Z zachowanch wymienia się opisaną w 2002 Kaiwhekea, zaliczoną przez Cruickshanka et al. do Cryptoclididae^[3], a później do Aristonectidae^[4], przemianowanych jeszcze później na Aristonectinae^[1], a także Tuarangisaurus z elasmozaurów^[5] spoza Aristonectinae^[1], i w końcu Mauisaurus, kreowany przez Hectora jeszcze w XIX wieku. Ponadto w Nowej Zelandii znajdywano nieokreślone bliżej szczątki Polycotylidae czy Pliosauroidea^[1].

Okaz wyróżniał się jednak od znanych wcześniej plezjozaurów niespotykaną dotąd kombinacją cech. Jego czaszka była nieco krótsza i węższa od należących do Aristonectes i Kaiwhekea, wyższa od Aristonectes, choć niższa od Kaiwhekea. Panewka stawu żuchwowego była zaokrąglona, gruba, podobnie nieco do obserwowanej u Kaiwhekea. Kość łuskowa miała wyrostek grzbietowy skierowany tylko-bocznie, tworzący wgłębienie w kształcie litery A. Tutaj również Otero et al. widzą podobieństwo do Kaiwhekea, różnicę natomiast stwierdzają w grubszych gałęziach grzbietowych. Z kolei wyrostek paroccipital process nie przypomina rozmiarami swych homologów u innych Aristonectinae, krótszy i bardziej krępy od nich. Jego koniec dalszy był poszerzony grzbieto-brzusznie, spłaszczany zaś aksjalnie, z wklęsłą powierzchnią grzbietową a wypukłą brzuszną. Nasuwa tutaj na myśl wyrostek Libonectes^[1].

W 2016 Otero, R. A., O'Gorman, J. P., Hiller, N., O'Keefe, F. R. i Fordyce, R. E. opublikowali w piśmie Journal of Vertebrate Paleontology publikację zatytułowaną Alexandronectes zealandiensis gen. et sp. nov., a new aristonectine plesiosaur from the lower Maastrichtian of New Zealand ("Alexandronectes zealandiensis gen. et sp. nov., nowy plezjozaur z Aristonectinae z dolnego mastrychtu z Nowej Zelandii"). Nazwa rodzajowa upamiętnia Alexandra McKaya, który odkrył kości. W rodzaju umieszczono gatunek Alexandronectes zealandiensis. Epitet gatunkowy odwołuje się do obejmującego tereny współczesnej Nowej Zelandii mikrokontynentu Zelandii, który oderwał się od superkontynentu Gondwany w epoce kredy późnej^[1].

Badacze umieścili zwierzę w rodzinie elasmozaurów i podrodzinie Aristonectinae. Przeprowadzili analizę filogenetyczną. Uwzględnili 24 rodzaje plezjozaurów, rozpatrując 91 cech. Otrzymali następujące drzewo strict consensus^[1] (uproszczono):