Alfakalcydol

Alfakalcydol
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	(5Z,7E)-9,10-sekocholesta-5,7,10(19)-trien-1α,3β-diol
	Inne nazwy i oznaczenia
farm.	Alfacalcidolum
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C27H44O2
Masa molowa	400,64 g/mol
Wygląd	białe lub prawie białe kryształy
	Identyfikacja
Numer CAS	41294-56-8; 58028-00-5 (1α,3α-(5Z,7E)-izomer); 63181-13-5 (1β-(5Z)-izomer); 65119-86-0 (sól glinowa); 65445-15-0 (1β,3β-(5E,7E)-izomer)
PubChem	5282181
DrugBank	DB01436
SMILES
	CC(C)CCCC(C)C1CCC2C1(CCCC2=CC=C3CC(CC(C3=C)O)O)C
InChI
	InChI=1S/C27H44O2/c1-18(2)8-6-9-19(3)24-13-14-25-21(10-7-15-27(24,25)5)11-12-22-16-23(28)17-26(29)20(22)4/h11-12,18-19,23-26,28-29H,4,6-10,13-17H2,1-3,5H3/b21-11+,22-12-/t19-,23-,24-,25+,26+,27-/m1/s1
	InChIKey
	OFHCOWSQAMBJIW-AVJTYSNKSA-N
Właściwości
	Rozpuszczalność w wodzie
	0,00163 mg/ml
	w innych rozpuszczalnikach
	etanol: łatwo; oleje tłuste: rozpuszczalny
Temperatura topnienia	132–133 °C
Kwasowość (pKa)	13,82
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2019-11-11]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Niebezpieczeństwo
Zwroty H	H300, H310, H330
Zwroty P	P260, P264, P280, P284, P302+P350, P310
	Europejskie oznakowanie substancji
	oznakowanie ma znaczenie wyłącznie historyczne
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
	Silnie; toksyczny; (T+)
Zwroty R	R26/27/28
Zwroty S	S28, S36/37, S45
	NFPA 704
Na podstawie; podanego źródła	0 3 0
Numer RTECS	VS2851000
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	A11 CC03
Stosowanie w ciąży	kategoria C
Farmakokinetyka
Okres półtrwania	3–5 h
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie, dożylnie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Alfakalcydol, alfacalcidol – prekursor czynnego metabolitu witaminy D₃ – kalcytriolu. Jest stosowany jako lek, w celu uzupełniania niedoborów kalcytriolu, szczególnie w przypadku niewydolności nerek. Skutkiem zastosowania alfakalcydolu jest wzrost wchłaniania wapnia z przewodu pokarmowego, zwiększenie stężenia wapnia we krwi i wydalania z moczem. Wpływ leczniczy dotyczy przede wszystkim poprawy struktury i funkcji układu kostnego.

Metabolizm

Alfakalcydol zawiera grupę hydroksylową (-OH) w pozycji α przy atomie węgla C1. Nie wymaga z tego względu hydroksylacji w tej pozycji, która przebiega w nerkach, a po zachodzącej w wątrobie hydroksylacji przy węglu C25 powstaje 1,25-dihydroksycholekalcyferol, czyli kalcytriol. Około 50% podanej dawki leku ulega przemianie do postaci aktywnej.

Farmakokinetyka

Po podaniu doustnym lek wchłania się całkowicie, metabolizm zachodzi w ciągu 12 godzin. Biologiczny okres półtrwania wynosi 3–5 godzin, a okres połowicznej eliminacji około 36 godzin. Alfakalcydol wydalany jest z moczem i kałem w postaci nieczynnych metabolitów.

Wskazania

krzywica i osteomalacja (przy niewrażliwości na witaminę D)
osteoporoza pomenopauzalna i starcza
zaburzenia gospodarki wapniowej (szczególnie u osób z przewlekłymi chorobami nerek)
osteodystrofia nerkowa
niedoczynność przytarczyc
hipokalcemia (szczególnie u osób z przewlekłymi chorobami nerek)
zespoły nerczycowe u dzieci po przewlekłym leczeniu glikokortykosteroidami

Przeciwwskazania

nadwrażliwość na lek
krzywica dająca się leczyć witaminą D
nadczynność przytarczyc
kamica nerkowa wapniowa
równoczesne przyjmowanie glikozydów naparstnicy
ciężkie uszkodzenie wątroby
zwiększone stężenie wapnia, fosforu i magnezu w surowicy krwi
osteomalacja w wyniku zatrucia glinem
przedawkowanie i zatrucie witaminą D

Działania niepożądane

zwiększenie ilości wapnia w surowicy krwi
wzrost stężenia nieorganicznych fosforanów we krwi
działanie alergizujące

Preparaty

Dostępny w formie kapsułek pod nazwami Alfadiol i Alfakalcydol.

Dawkowanie

Dawkę oraz częstotliwość podawania leku ustala lekarz, zwykle dorośli 0,5–1 μg na dobę. Wielkość dawki zależy od wyników badań gospodarki wapniowo-fosforanowej i czynności nerek.

Uwagi

Podczas leczenia należy kontrolować stężenie wapnia, fosforanów, magnezu i kreatyniny oraz aktywność fosfatazy alkalicznej we krwi i stężenie wapnia w moczu. W osteodystrofii nerkowej należy monitorować stężenie parathormonu.

Odpowiedź na leczenie może nie wystąpić u pacjentów chorujących na osteodystrofię nerkową, u których jest duże stężenie wapnia w surowicy i autonomiczna nadczynność przytarczyc.

Stosowanie leku u kobiet w ciąży jest wskazane w przypadku zdecydowanej konieczności (Kategoria C). Nie stosować w okresie karmienia piersią.

Przypisy

↑ Alfacalcidol, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB01436 (ang.).
↑ ^a ^b Department of Chemistry, The University of Akron: Alfacalcidol. [dostęp 2012-02-08]. (ang.).

Bibliografia

Indeks leków Medycyny Praktycznej 2005. Kraków: Wydawnictwo Medycyna Praktyczna. ISBN 83-7430-006-X.

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[DB-1] Alfacalcidol, [w:] DrugBank [online], University of Alberta, DB01436 (ang.).

[AKRON-2] Department of Chemistry, The University of Akron: Alfacalcidol. [dostęp 2012-02-08]. (ang.).

[1]

[2]