Amanda Aizpuriete

Amanda Aizpuriete
Data i miejsce urodzenia

28 marca 1956
Jurmała

Data śmierci

październik 2023

Narodowość

łotewska

Alma Mater

Uniwersytet Łotewski

Dziedzina sztuki

literatura

Amanda Aizpuriete (ur. 28 marca 1956 w Jurmale, zm. w październiku 2023[1]) – łotewska poetka, pisarka i tłumaczka. Za swoją twórczość otrzymała wiele nagród krajowych i zagranicznych, a jej wiersze zostały przetłumaczone na ponad 14 języków.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Amanda Aizpuriete urodziła się 28 marca 1956 r. w Jurmale. Studiowała filologię i filozofię na Uniwersytecie Łotewskim w Rydze oraz w Instytucie Literackim imienia A.M. Gorkiego w Moskwie. Pracowała jako konsultant w redakcji magazynu „Avots”, współpracowała z magazynami „Karogs” i „Vides Vēstis”[2].

Publikuje poezję od 1976 r., przetłumaczyła wiersze Anny Achmatowej, Iosifa Brodskiego, Uwe Kolbego(inne języki), Georga Trakla, a także prozę Franza Kafki, Virginii Woolf, Kena Keyes'a i innych. Wierze Aizpuriete zostały przetłumaczone w ponad 14 językach, m.in.: niemieckim, szwedzkim, fińskim, tureckim i rosyjskim, a jej powieść Nakts peldētāja została przetłumaczona na język litewski. Od 1986 r. jest członkiem Łotewskiego Związku Pisarzy[2][3].

Wydała w Niemczech trzy tomy poezji: Die Untiefen des Verrats (1993), Lass mir das Meer (1996) i Babylonischer Kiez (2000). W 1999 r. otrzymała Horst-Bienek-Preis für Lyrik przyznawaną przez Bawarską Akademię Sztuk Pięknych. W 2000 r. była jednym z trzech autorów reprezentujących Łotwę w międzynarodowym projekcie „Ekspres Literacki”. Wzięło w nim 107 pisarzy z 43 państw. W 2000 r. otrzymała nagrodę Dni Poezji za tom Bābeles nomalē. W 2003 r. otrzymała Literacką Nagrodę Roku za tłumaczenie poezji A. Achmatowej. W 2013 r. otrzymała nagrodę im. Ojārsa Vācietisa za tom Turp[2][3][4]. W 2022 roku została laureatką Nagrody Vilenica.

W 2011 r. Amanda Aizpuriete, po próbie samobójczej, przyznała w wywiadzie, że próbowała kilka razy odebrać sobie życie, pierwszy raz w latach 70. Poetka miała poczucie bezsilności z powodu problemów ze znalezieniem pracy i śmierci mężczyzn, których kochała[5].

Wybrane działa

[edytuj | edytuj kod]

Poezja

[edytuj | edytuj kod]
  • Nāks dārzā māte, 1980
  • Kāpu iela, 1986
  • Nākamais autobuss, 1990
  • Pēdējā vasara, 1995
  • Bābeles nomalē, 1999
  • Vēstuļu vējš, 2004
  • ledusskapja šūpuļdziesma, 2011
  • Šonakt biju zaļš putns, 2011
  • Turp, 2013
  • Nakts peldētāja, 2000

Tłumaczenia

[edytuj | edytuj kod]
  • Anna Achmatowa, Baltie gājputni, 1983
  • Ken Kesey, Kāds pārlaidās pār dzeguzes ligzdu, 1997
  • John Updike, Īstvikas raganas, 1998
  • Franz Kafka, Process, 1999
  • Virginia Woolf, Orlando, 1999
  • Uwe Kolbe, Bezmiega sastāvdaļas, 2000
  • Anna Achmatowa, Melnais gredzens, 2003
  • George Trakl, Sebastiāns sapnī, 2006
  • Iosifs Brodski, Dzejas izlase, 2009
  • Nikołaj Gumilow, Dzeja, 2016

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. Mūžībā devusies dzejniece un tulkotāja Amanda Aizpuriete. lsm.lv. [dostęp 2023-10-22]. (łot.).
  2. a b c Amanda Aizpuriete. Literatura łotewska. [dostęp 2020-04-26]. (łot.).
  3. a b Amanda Aizpuriete: Spiedīgos apstākļos radošā dzirksts degradējas. Delfi.lv. [dostęp 2020-04-26]. (łot.).
  4. Ojāra Vācieša literārā prēmija dzejā piešķirta Amandai Aizpurietei. Satori. [dostęp 2020-04-26]. (łot.).
  5. Aizpuriete pašnāvību darījusi 10 reizes. Delfi.lv. [dostęp 2020-04-26]. (łot.).