Analgezja kontrolowana przez pacjenta (ang. Patient-controlled analgesia, PCA) – leczenie bólu kontrolowane przez pacjenta. Najczęściej odnosi się do sposobu kontrolowania bólu podczas pobytu pacjenta na oddziale szpitalnym dzięki zastosowaniu automatycznych strzykawek podających dożylnie środki przeciwbólowe (najczęściej opiaty). System składa się z automatycznej, odpowiednio zaprogramowanej strzykawki podłączonej do wenflonu oraz dużego i łatwego w użyciu guzika sterującego, który jest "pod ręką" pacjenta. Za każdym razem kiedy pacjent czuje, że ból narasta, naciska przycisk i dostaje dawkę leku jeśli jest ona dostępna. Urządzenie jest tak zaprogramowane, aby pacjent za każdym razem gdy naciska przycisk dostawał taką samą dawkę leku, ale jednocześnie tak, aby nie przekroczył bezpiecznych ilości leku – bardzo małe ryzyko przedawkowania. System rejestruje każde naciśnięcie guzika – również te bez podania leku, a więc można łatwo sprawdzić zapotrzebowanie pacjenta na lek.