Andriej Nartow

Andriej Konstantinowicz Nartow (ros. Андрей Константинович Нартов; ur. 28 marca 1693 w Moskwie, zm. 16 kwietnia 1756 w Sankt Peterburgu[1]) – rosyjski mechanik i wynalazca.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Prawdopodobnie pochodził z rodziny rzemieślniczej lub mieszczańskiej (посадские люди)[1]. W 1705 rozpoczął naukę w tokarni moskiewskiej Szkoły Nauk Matematycznych i Nawigacyjnych. Biegłość Nartowa w mechanice zwróciła na niego uwagę cara Piotra I, który sprowadził go do Petersburga, gdzie pracował on jako tokarz i mechanik w warsztatach przy carskim pałacu[1].

W 1717 Nartow zbudował tokarkę kopiującą o dokładności pozwalającej na wykonywanie artystycznych reliefów. Maszyna ta została przekazana do Francji jako dyplomatyczny podarunek od Piotra I[1].

W latach 1718–1720 Nartow odbył podróż do Prus, Anglii i Francji, w czasie której poznawał różne osiągnięcia techniczne (między innymi budowę śluz, architekturę, instalację wodociągową w Wersalu) i zwiedził Obserwatorium Paryskie. W Prusach uczył Fryderyka Wilhelma pracy na tokarce[1].

Od 1723 kierował carską tokarnią, opracowując w tym czasie nowe konstrukcje maszyn.

Doradzał Piotrowi I przy planowaniu Akademii Sztuk[1].

W 1727 roku napisał książkę „Достоверные повествования и речи Петра Великого”, w której zawarł swoje wspomnienia z petersburskiego dworu[1].

Po śmierci Piotra Wielkiego pracował nad obeliskiem ku jego czci[1]. Prace Nartowa zostały przerwane, a w 1727 został on skierowany do moskiewskiej mennicy, gdzie pracował przez 10 lat, konstruując nowe maszyny dla potrzeb mennicy[1]. W tym czasie zapoczątkował działania na rzecz ustalenia wzorca masy[1].

W 1733 brał udział w odlewaniu car-dzwonu i projektował konstrukcje do jego zawieszenia[1].

Od 1735 pracował w warsztatach przy Petersburskiej Akademii Nauk, do końca życia będąc członkiem tej akademii[1]. Od 30 września 1742 do 5 grudnia tego roku pełnił funkcję pierwszego sekretarza akademii, faktycznie nią kierując[1]. Został jednak usunięty ze stanowiska, gdyż inni akademicy twierdzili, że nie zna się na niczym oprócz tokarek oraz niewłaściwie odnosi się do uczonych. Pracował przy wyrobie przyrządów naukowych z Łomonosowem i Eulerem[2]

W kolejnych latach Nartow pracował jako ekspert techniczny w kronsztadzkim porcie i konstruował nowe maszyny[1].

W 1746 otrzymał 5 tysięcy rubli nagrody za wkład w rozwój artylerii. Przyznano mu też uposażenie składające się z kilku wsi w okolicach Nowogrodu[2].

W 1754 otrzymał rangę radcy stanu[2].

Nartow przez wiele lat pisał książkę o maszynoznawstwie „Театрум махинарум, то есть ясное зрелище махин”, którą ukończył krótko przed śmiercią, lecz nie została ona wydana drukiem[2].

Po śmierci okazało się, że miał spore długi, gdyż wiele prac finansował z prywatnych pieniędzy. Wsie skonfiskowano, a miejsce pochówku Nartowa zostało zapomniane. Dopiero w 1950 odkryto jego grób, a szczątki przeniesiono na Cmentarz Łazarza przy Ławrze Aleksandra Newskiego w Petersburgu i pochowano obok Łomonosowa[2].

Synem Andrieja Nartowa był Andriej Nartow – działacz i pisarz[1].

Konstrukcje i wynalazki Andrieja Nartowa

[edytuj | edytuj kod]
Bateria moździerzy 3 funtowych

Opracowano na podstawie materiału źródłowego[1]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Нартов Андрей Константинович [online], web.archive.org, 11 sierpnia 2011 [dostęp 2021-04-24] [zarchiwizowane z adresu 2011-08-11].
  2. ↑ a b c d e f g h Нартов Андрей, история жизни, значимые события и заслуги - История России [online], histrf.ru [dostęp 2021-04-24].