Andrzej Grzegorczyk
 Andrzej Grzegorczyk (2012) | |
| Data i miejsce urodzenia |
22 sierpnia 1922 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
20 marca 2014 |
| Miejsce spoczynku | |
| Zawód, zajęcie | |
| Tytuł naukowy |
profesor nauk matematycznych |
| Alma Mater | |
| Rodzice |
Piotr Grzegorczyk |
| Odznaczenia | |
 
| |
Andrzej Grzegorczyk (ur. 22 sierpnia 1922 w Warszawie, zm. 20 marca 2014 tamże[1]) – polski matematyk i filozof, specjalizujący się w logice, podstawach matematyki oraz matematycznych podstawach informatyki[2]. Zajmował się też teorią modeli, rekurencją i etyką[3].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]_01.jpg)
Andrzej Grzegorczyk był synem Piotra Grzegorczyka, historyka literatury polskiej oraz Zofii z domu Zdziarskiej, lekarki[4]. W czasie II wojny światowej uzyskał maturę na tajnych kompletach w Liceum im. Tadeusza Reytana w Warszawie (1940), a następnie studiował na tajnych kompletach Uniwersytetu Warszawskiego[5]. Walczył w powstaniu warszawskim w batalionie „Gustaw”[6], został ranny 13 sierpnia 1944 w eksplozji „czołgu pułapki” na ulicy Kilińskiego w Warszawie, opuścił Warszawę z ludnością cywilną[7]. W 1945 obronił pracę magisterską z filozofii na Uniwersytecie Jagiellońskim[8]. W latach 1946–1948 był asystentem Władysława Tatarkiewicza i sekretarzem redakcji „Przeglądu Filozoficznego”[6]. W 1950 obronił na Uniwersytecie Warszawskim pracę doktorską z matematyki On topological spaces in Topologies without Points, napisaną pod kierunkiem Andrzeja Stanisława Mostowskiego. W latach 1950–1974 pracował w Instytucie Matematycznym PAN, w latach 1960–1968 równocześnie na Wydziale Matematyki i Mechaniki Uniwersytetu Warszawskiego[8]. W 1960 mianowany profesorem nadzwyczajnym. W 1967 prowadził wykłady na Uniwersytecie w Amsterdamie. Od 1967 był członkiem Sekcji Logiki w Międzynarodowej Unii Historii i Filozofii Nauki[2]. W 1972 otrzymał tytuł profesora zwyczajnego. W 1974 został pracownikiem Instytutu Filozofii i Socjologii PAN, od 1982 kierował Pracownią Etyki tamże[6].
Zainteresowania naukowe Andrzeja Grzegorczyka koncentrowały się na logice matematycznej ze szczególnym uwzględnieniem problematyki rozstrzygalności, teorii modeli, funkcji rekurencyjnych oraz zastosowania logiki w metodologii nauk. Ponadto zajmował się podstawami racjonalnego poglądu na świat i tworzeniem własnego systemu filozoficznego[2].
Był także aktywnym członkiem warszawskiego Klubu Inteligencji Katolickiej, jego wiceprezesem (1972–1973) i członkiem zarządu (1973–1974, 1976–1978)[9], od lat 70. angażował się w niezależne działania ekumeniczne, w szczególności w ramach dialogu z prawosławiem, organizował w swoim mieszkaniu spotkania z inteligencją rosyjską, propagował także wśród opozycji ideę walki non-violence[6].
W styczniu 1976 podpisał list protestacyjny do Komisji Nadzwyczajnej Sejmu PRL przeciwko zmianom w Konstytucji Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej[10]. W PRL informacje na temat Andrzeja Grzegorczyka podlegały cenzurze. W 1977 jego nazwisko znajdowało się na specjalnej liście osób pod szczególną kontrolą cenzury. Zalecenia cenzorskie dotyczące jego osoby zanotował Tomasz Strzyżewski, który w swojej książce o peerelowskiej cenzurze opublikował notkę informacyjną z 7 stycznia 1977 Głównego Urzędu Kontroli Prasy, Publikacji i Widowisk. Wytyczne dla cenzorów wymieniały jego nazwisko z adnotacją: „Wszelkie próby popularyzowania w środkach masowego przekazu (prasa codzienna, radio, TV, tygodniki społeczno-polityczne) niżej wymienionych osób należy sygnalizować kierownictwu GUKPPiW”. Zalecenia cenzorskie zezwalały jedynie na publikacje w prasie specjalistycznej, naukowej oraz skryptach itp.[11].
Od roku 1953 był żonaty z Renatą Grzegorczykową z domu Majewską, językoznawczynią, profesorem UW, z którą miał dwoje dzieci[12]. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Pruszkowie[13].
Odznaczenia i wyróżnienia
[edytuj | edytuj kod]- 1957: Nagroda im. Stefana Banacha.
- 1997: Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski[14] za wybitne zasługi dla nauki polskiej
- 2010: doktorat honoris causa Uniwersytetu Blaise Pascala w Clermont-Ferrand[6]
- 2013: tytuł doktora honoris causa Uniwersytetu Jagiellońskiego[15].
- 2014: Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski za wybitne osiągnięcia w pracy naukowo-badawczej i działalności dydaktycznej, za zasługi na rzecz rozwoju nauki (pośmiertnie)[16][17].
Publikacje
[edytuj | edytuj kod]- Logika popularna. Przystępny zarys logiki zdań, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1955
- Zagadnienia rozstrzygalności, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1957
- Zarys logiki matematycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1961, s. 501.
- Schematy i człowiek. Szkice filozoficzne, Wydawnictwo Znak, Kraków 1963
- Basic notes in foundations, Instytut Matematyki PAN, Warszawa 1967
- Zarys arytmetyki teoretycznej, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1971
- Filozofia czasu próby, Éditions du Dialogue, Paryż 1979, s. 221, ISBN 2-85316-021-1.
- Moralitety, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1986
- Mała propedeutyka filozofii naukowej, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1989, s. 116, ISBN 83-211-0992-6.
- Etyka w doświadczeniu wewnętrznym, Instytut Wydawniczy „Pax”, Warszawa 1989, s. 473, ISBN 83-211-0997-7.
- Życie jako wyzwanie. Wprowadzenie w filozofię racjonalistyczną, wyd. IFiS PAN, Warszawa 1993
- Logic – a human affair, Wydawnictwo Scholar, Warszawa 1997
- Europa – odkrywanie sensu istnienia, Instytut Politologii, Studium Generale Europa, Warszawa 2001
- Psychiczna osobliwość człowieka, Wydawnictwo Scholar, Warszawa 2003
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ mp / br: Zmarł prof. Andrzej Grzegorczyk, wybitny logik i filozof. ekai.pl, 20 marca 2014. [dostęp 2014-03-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-03-22)].
- ↑ a b c Wincenty Okoń: Nowy słownik pedagogiczny. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie „Żak”, 2001, s. 119. ISBN 83-88149-41-5.
- ↑ Grzegorczyk Andrzej, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-02-18].
- ↑ Grzegorczyk Andrzej - Biogramy - Giganci Nauki [online], pl/gn/biogramy/82853,Grzegorczyk-Andrzej.html [dostęp 2024-04-22] (pol.).
- ↑ Zmarł Profesor Andrzej Grzegorczyk (1922–2014). nowyportal.ptm.org.pl. [dostęp 2021-02-23].
- ↑ a b c d e KIK Warszawa. Informator klubowy. Kwiecień 2014
- ↑ Andrzej Grzegorczyk. 1944.pl. [dostęp 2021-02-23].
- ↑ a b Kto jest kim w Polsce. Wyd. 2. Warszawa: Wydawnictwo Interpress, 1989, s. 370. ISBN 83-223-2491-X.
- ↑ Andrzej Friszke Oaza na Kopernika. Klub Inteligencji Katolickiej 1956–1989 wyd. Warszawa 1997, według indeksu
- ↑ Kultura 1976/03/342 Paryż 1976, s. 30.
- ↑ Strzyżewski 2015 ↓, s. 139.
- ↑ Tomasz Jordan. Śp. Profesor Andrzej Grzegorczyk (1922–2014): filozof i człowiek. „Studia Philosophiae Christianae”. 50/2 (2014), s. 177, 2014. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. ISSN 0585-5470. [dostęp 2024-08-12].
- ↑ Śp. Andrzej Grzegorczyk, zm. 2014-03-20. Cmentarz parafialny w Pruszkowie. grobonet.com. [dostęp 2024-08-12].
- ↑ M.P. z 1998 r. nr 1, poz. 25
- ↑ KAI) / pm, Prof. Andrzej Grzegorczyk doktorem honoris causa [online], ekai.pl, 14 maja 2013 [dostęp 2013-05-28] [zarchiwizowane z adresu 2014-01-01] (pol.).
- ↑ Krzyż Oficerski OOP dla prof. Andrzeja Grzegorczyka. prezydent.pl, 28 marca 2014. [dostęp 2014-04-01].
- ↑ M.P. z 2013 r. poz. 343
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Tomasz Jordan. Śp. Profesor Andrzej Grzegorczyk (1922–2014): filozof i człowiek. „Studia Philosophiae Christianae”. 50/2 (2014), s. 177, 2014. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie. ISSN 0585-5470. [dostęp 2024-08-12].
- Stanisław Krajewski, Jan Woleński. Andrzej Grzegorczyk: Logic and Philosophy, „Fundamenta Informaticae”, 81 n. 1–3, s. 1–17 (2008). ISSN 0169-2968
- Tomasz Strzyżewski: Wielka księga cenzury PRL w dokumentach. Warszawa: Prohibita, 2015, s. 139. ISBN 978-83-61344-70-4.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
Andrzej Grzegorczyk w bazie Mathematics Genealogy Project (ang.) [dostęp 2021-10-30].
