Anthidium

Makatka
Anthidium[1]
Fabricius, 1804
Ilustracja
Makatka zbójnica (Anthidium manicatum)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

błonkoskrzydłe

Podrząd

trzonkówki

Nadrodzina

pszczoły

Rodzina

miesierkowate

Podrodzina

miesierkowate właściwe

Plemię

makatkowate

Rodzaj

Anthidium

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Makatka[a] (Anthidium) – rodzaj pszczół samotnych z rodziny miesierkowatych. Jego przedstawiciele żyją w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Afryce i Azji, nie ma ich natomiast w Australii[2]. W Polsce występują 3 gatunki z tego rodzaju[3].

Wygląd

[edytuj | edytuj kod]
Samica Anthidium forcipatum. Na spodzie odwłoka widoczne długie jasne włoski tworzące szczoteczkę brzuszną.

Samice zbierają pyłek na szczoteczkę brzuszną znajdującą się na spodzie odwłoka[4], co jest charakterystyczne dla samic samotnych gatunków miesierkowatych[2]. Przednie skrzydło posiada dwie (a nie trzy) komórki submarginalne[3]. Ubarwienie u wielu gatunków jest czarne z kontrastowymi żółtymi plamami lub przepaskami, co upodabnia je nieco do os. Samce mogą być większe od samic, co jest jednym z wyjątków wśród pszczół (zwykle to samice są większe)[4].

Biologia

[edytuj | edytuj kod]

Makatki są pszczołami samotnymi, co oznacza, że każda samica zakłada własne gniazdo i zaopatruje je w pokarm (pyłek i nektar) bez pomocy innych samic[5]. Latają w lecie i mają jedno pokolenie w roku[2]. Gniazda budują w znalezionych przez siebie szczelinach czy jamkach, w ziemi bądź nad ziemią[2], miejsce może się różnić w zależności od gatunku[5]. Od gatunku zależy również materiał, jaki jest używany do konstrukcji wnętrza gniazda, często jest to kutner z liści roślin, ale może być również używana żywica[4]. Rodzaj obejmuje zarówno gatunki oligo-, jak i polilektyczne (czyli, odpowiednio, zbierające pyłek z wąskiej grupy roślin, lub korzystające z kwiatów wielu niespokrewnionych gatunków)[2]. Samce mogą wykazywać zachowania terytorialne i być agresywne wobec rywali[6]. Samice kopulują wielokrotnie, z różnymi samcami[6].

Rozprzestrzenienie

[edytuj | edytuj kod]

Przedstawiciele rodzaju żyją w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Afryce i Azji, nie ma ich natomiast w Australii[2]. W Polsce występują 3 gatunki z tego rodzaju[3], tj. A. manicatum, A. montanum, A. punctatum[7] (zobacz też: miesierkowate Polski).

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]
Samiec Anthidium oblongatum
Samiec Anthidium florentinum
Samica Anthidium manicatum
Anthidium florentinum

Takson ten wprowadzony został w 1801 roku przez Johana Christiana Fabriciusa. Należą do niego 174 opisane gatunki[1]:

Uwagi

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Nazwa stosowana też dla niektórych innych rodzajów i podrodzajów plemienia; zobacz szczegóły w: makatka

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Anthidium, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b c d e f Denis Michez, Hymenoptera of Europe. 1, [Place], ISBN 978-2-913688-34-6, OCLC 1128095413 [dostęp 2020-01-04].
  3. ↑ a b c Celary W., Flag S., Pszczoły dziko żyjące (Hymenoptera: Apoidea: Apiformes) - klucz do rozpoznawania rodzin i rodzajów pszczół wraz z ich charakterystyką, 2015.
  4. ↑ a b c S. Falk, R Lewington, Field guide to the bees of Great Britain and Ireland, London, ISBN 1-910389-02-1, OCLC 920862534 [dostęp 2020-01-04].
  5. ↑ a b Borański M., Teper D., Atlas pospolitych gatunków pszczół Polski [online] [dostęp 2020-01-04].
  6. ↑ a b Lucia Liu Severinghaus, Barbara Harris Kurtak, George C. Eickwort, The Reproductive Behavior of Anthidium manicatum (Hymenoptera: Megachilidae) and the Significance of Size for Territorial Males, „Behavioral Ecology and Sociobiology”, 9 (1), 1981, s. 51–58, ISSN 0340-5443, JSTOR: 4599410 [dostęp 2020-01-04].
  7. ↑ Józef Banaszak, Ludmiła Romasenko, Tomasz Cierzniak: Klucze do oznaczania owadów Polski. Część XXVI Błonkówki – Hymenoptera. Zeszyt 68f. Pszczołowate – Apidae. Podrodzina: Megachiliinae. Toruń: Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 2001.