Aparat Vicata – urządzenie służące do oznaczania czasu wiązania spoiw oraz temperatur mięknienia materiałów, wynalezione przez Louisa Vicata[1]. Składa się z ruchomego trzonka z obciążeniem swobodnie poruszającego się w pionie i zamocowanej na jego końcu igły, która podczas badania zagłębia się w zaczynie. Aparat Vicata stosuje się do cementów powszechnego użytku, gipsów oraz innych cementów i materiałów, dla których w normach przywołuje się niniejszą metodę, nie nadaje się natomiast do oznaczania czasów wiązań spoiw o bardzo krótkim czasie początku wiązania[2].
Do badania konsystencji normowej używa się:
Zaczyn umieszcza się w pierścieniu ustawionym na płytce szklanej. Pierścieniem wstrząsa się kilkakrotnie w celu usunięcia pęcherzyków powietrza. Nadmiar zaczynu wystający powyżej pierścienia należy usunąć. W odstępach czasu nie mniejszych niż 30 s do powierzchni zaczynu przykłada się igłę i puszcza ją tak, aby mogła swobodnie zagłębiać się w różnych miejscach. Po każdej próbie igłę należy oczyścić. Za początek wiązania przyjmuje się chwilę, gdy igła zatrzymała się w odległości 2–4 mm nad powierzchnią szklanej płytki, a za koniec wiązania moment, w którym igła nie była w stanie zagłębić się w zaczynie na więcej niż 1 mm[3].