Asembler x86

Asembler x86 – język programowania z rodziny asemblerów do komputerów klasy PC, które posiadają architekturę głównego procesora zgodną z x86.^[1]

W rzeczywistości jest to kilka różnych języków używanych do zapisu tych samych instrukcji i dyrektyw, różniących się składnią.

Trzy najpopularniejsze składnie to:

• składnia Intel/Microsoft - używana w asemblerze MASM firmy Microsoft i w przykładach zamieszczonych w dokumentacji firmowej procesorów Intel rodziny x86; dawniej korzystała z niej większość narzędzi programistycznych dla systemów DOS i Windows.
• składnia NASM - używana w asemblerze NASM, podobna do składni Intel/Microsoft, ale uproszczona i pozbawiona niejednoznaczności zapisu
• składnia AT&T - używana w systemach UNIX i uniksopodobnych.

Ponieważ kod w języku asemblera jest niskopoziomowy, istnieją automatyczne translatory między obydwoma składniami.

Konwencje

W składni i metodach programowania za pomocą danej składni asemblera x86 wykorzystuje się kilka ogólnie przyjętych (bądź sprzętowo narzuconych) konwencji. Przykładowo dla składni Intel/Microsoft i NASM są to m.in.:

• operand docelowy instrukcji jest podawany jako pierwszy z operandów, np. instrukcja:

mov ax, bx

spowoduje wpisanie zawartości rejestru BX do rejestru AX.

(w przypadku „składni AT&T” jest odwrotnie)

• kolejność bajtów w procesorach zgodnych z x86 to little-endian (mniej znaczący bajt pierwszy).

Różnice pomiędzy NASM a Intel/Microsoft

Oprócz prostszego zapisu dyrektyw i atrybutów, NASM eliminuje niejednoznaczności zapisu składni Intel/Microsoft.

MASM (Intel/Microsoft)

W składni MASM interpretacja argumentu operacji przez asembler zależy od sposobu jego wcześniejszego zdefiniowania - w przykładzie poniżej argumenty x i y mają różną interpretację, a zapis [x] jest interpretowany podobnie do zapisu y.

x       equ     1000    ; definicja symbolu x o wartości 1000
y       dd      123     ; definicja zmiennej y o wartości początkowej 123, zajmującej 32 bity

        mov     eax, x          ; ładuje stałą 1000
        mov     ebx, [x]        ; ładuje wartość danej spod adresu 1000
        mov     edx, y          ; ładuje WARTOŚĆ zmiennej y
        mov     edx, [y]        ; ładuje wartość zmiennej y, tak samo, jak linia powyżej
        mov     ecx, offset y   ; ładuje adres zmiennej y
        movzx   eax, byte ptr y ; ładuje bajt spod adresu y z rozszerzeniem zerami do 32 bitów
        mov     eax, 8[ebp]     ; ładuje daną spod adresu ebp+8

NASM

Każde odwołanie do danej w pamięci jest w składni NASM oznaczone nawiasami kwadratowymi. Brak nawiasów oznacza stałą lub adres.

x       equ     1000    ; definicja symbolu x o wartości 1000
y       dd      123     ; definicja zmiennej y o wartości początkowej 123, zajmującej 32 bity

        mov     eax, x          ; ładuje stałą 1000
        mov     ebx, [x]        ; ładuje wartość danej spod adresu 1000
        mov     edx, y          ; ładuje ADRES zmiennej y
        mov     edx, [y]        ; ładuje wartość zmiennej y
        movzx   eax, byte [y]   ; ładuje bajt spod adresu y zrozszerzeniem zerami do 32 bitów
        mov     eax, [ebp+8]    ; ładuje daną spod adresu ebp+8

Przykłady programów

Poniżej dwa przykłady, możliwe do skompilowania w systemie Linux: pierwszy można skompilować przy użyciu nasm, drugi – asemblerem z binutils (lub samym gcc, jeśli ma on rozszerzenie .s). Linkowanie w obu przypadkach gcc lub ręcznie.

Kompilacja pierwszego:

nasm -f elf32 beer.asm && gcc -s -o beer beer.o

Kompilacja drugiego:

gcc -s -o beer beer.s

Przykład składni NASM – program "99 Bottles of Beer" (ang. 99 butelek piwa)

global main
extern printf

section .data

beer    db      "%d bottles of beer on the wall, %d bottles of beer."
        db      0x0a
        db      "Take one down and pass it around, %d bottles of beer."
        db      0x0a
        db      0

main:
        mov ecx, 99

_loop:
        dec  ecx
        push ecx
        push ecx
        inc  ecx
        push ecx
        push ecx
        push beer
        call printf
        add  esp,16
        pop  ecx
        or   ecx, ecx
        jne  _loop
        xor  eax,eax
        ret

Przykład składni AT&T – ten sam program - "99 Bottles of Beer" (ang. 99 butelek piwa)

.section .rodata
.beer:
.ascii "%d bottles of Beer on the wall, %d bottles of Beer.\n"
.asciz "Take one down and pass it around, %d bottles of Beer.\n"

.text
.global main
main:

mov $99, %ecx

loop:
dec   %ecx
push  %ecx
push  %ecx
inc   %ecx
push  %ecx
push  %ecx
pushl $.beer
call  printf
add   $16,%esp
pop   %ecx
or    %ecx, %ecx
jne   loop
xorl  %eax,%eax
ret

Zobacz publikację Asembler X86 w Wikibooks

Zobacz też

• IA-32
• mikroprocesory firmy Intel
• MMX
• SSE, SSE2, SSE3, SSSE3, SSE4, SSE5
• AVX
• adres pamięci
• Rejestry procesorów x86

Przypisy

1. Guide to x86 Assembly [online], www.cs.virginia.edu [dostęp 2022-10-24] .