Atopodentatus
| Atopodentatus unicus | |
| Cheng et al, 2014 | |
| Okres istnienia: 247–240 mln lat temu | |
 Atopodentatus, w tle Dinocephalus | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Gromada |
gady |
| Rząd |
Sauropterygia |
| Rodzaj |
Atopodentatus |
| Gatunek |
Atopodentatus unicus |
Atopodentatus to wymarły rodzaj morskich gadów, prawdopodobnie bazalnych zauropterygów, pochodzących ze środkowego triasu (anizyk), z Luoping, prowincja Junnan, w południowo-wschodnich Chinach. Rodzaj zawiera tylko jeden gatunek Atopodentatus unicus[1]. Uważa się, że występował 247–240 mln lat temu w środkowym triasie, około 6 mln lat po wymieraniu permskim[2][3][4]. Atopodentatus był roślinożernym gadem wodnym, co jest raczej niespotykane – zwykle gady morskie są mięsożerne lub wszystkożerne[3].
Prawie kompletny szkielet wraz z lewą boczną stroną czaszki został odnaleziony w pobliżu wioski Daaozi w prowincji Junnan. Nazwa odnosi się do nietypowego kształtu szczęk, który sprawiał, że zęby nachodziły na siebie poziomo jak w zamku błyskawicznym[2]. Jednak 2 czaszki znalezione w 2016 roku pokazały, że ówczesny holotyp uległ dużemu zmiażdżeniu, które zniekształciło szczęki. Obecnie uważa się, że szczęki zwierzęcia były szeroko rozstawione, upodabniając głowę do młotka, a szczęki do szufli[5].
Opis
[edytuj | edytuj kod]Atopodentatus osiągał 3 m długości. Krótkie, grube kończyny, obręcz biodrowa, zredukowana szyja, wydłużona szyja oraz formacja, w której został odnaleziony, świadczą o prowadzeniu wodnego trybu życia[2][6].
Z początku uważano, że szczęki były skierowane w dół, a zęby zachodziły na siebie jak w zamku błyskawicznym[6], jednak znaleziska z 2016 roku odrzuciły tę hipotezę, w rzeczywistości zwierzę miało głowę w kształcie młotka, a szczęki były szerokie i ustawione horyzontalnie. Zęby w kształcie dłut pomagały w wyciąganiu wodnej roślinności z dna morskiego[7].
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Nazwa Atopodentatus składa się z greckiego atopos (άτοπος), co znaczy „niezwykły”, połączone z łacińskim dentatus „uzębiony” i jest odniesieniem do pierwszej, błędnej, interpretacji zwierzęcia. Epitet gatunkowy unicus „unikalny” również odnosi się do uzębienia[2].
Paleoekologia
[edytuj | edytuj kod]Z powodu swojego nietypowego uzębienia, początkowo uważano, że był filtratorem, żywiącym się przydennymi bezkręgowcami[6]. Powstała hipoteza, że dzięki kończynom, które wciąż umożliwiały swobodne poruszanie się na lądzie, Atopodentatus przemierzał wybrzeża i plaże, przeczesując muł w poszukiwaniu zdobyczy[1]. Znaleziska z 2016 roku zaprzeczyły tej hipotezie, analizy wykazały, że zwierzę bardziej prawdopodobnie żywiło się algami z dna morskiego. Odkrycie to sprawiło, że jest to drugi rodzaj wodnego gada roślinożernego z mezozoiku, obok sfenodonta Ankylosphenodona[8] (badanie sugerowało również roślinożerność plakodonta Henodusa[9]). Chronologicznie Atopodentatus był starszy o około 8 mln lat[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b L. Cheng i inni, A new marine reptile from the Triassic of China, with a highly specialized feeding adaptation, „Naturwissenschaften”, 101 (3), 2014, s. 251–259, DOI: 10.1007/s00114-014-1148-4, PMID: 24452285.
- ↑ a b c d Shaoni Bhattacharya, Fossil reptile reveals Jurassic corpse eaters, „New Scientist”, 223 (2986), 2014, s. 12, DOI: 10.1016/s0262-4079(14)61747-4, ISSN 0262-4079 [dostęp 2020-11-03].
- ↑ a b c 4. From dinosaur to bird, Columbia University Press, 31 grudnia 2014, s. 47–65, DOI: 10.7312/pick17178-006, ISBN 978-0-231-53878-7 [dostęp 2020-11-03].
- ↑ ADAM HOFFMAN, Ancient Reptile Ate Like an Underwater Lawn Mower, „National Geographic News”, 6 maja 2016.
- ↑ Nicola Davis, Atopodentatus was a hammerheaded herbivore, new fossil find shows, „the Guardian”, 6 maja 2016.
- ↑ a b c Brian Switek, Atopodentatus Will Blow Your Mind, „Laelaps (blog)”, National Geographic Society, 2014.
- ↑ Sid Perkins, Ancient hammerhead creature may have been world’s first vegetarian sea reptile, „Science”, 2016, DOI: 10.1126/science.aaf5706, ISSN 0036-8075 [dostęp 2020-11-03].
- ↑ V.H. Reynoso, An unusual aquatic sphenodontian (Reptilia: Diapsida) from the Tlayua Formation (Albian), Central Mexico, „Journal of Paleontology”, 74 (1), 2000, s. 133–148, DOI: 10.1017/S0022336000031310, ISSN 0022-3360 [dostęp 2020-11-03] (ang.).
- ↑ Li Chun i inni, The earliest herbivorous marine reptile and its remarkable jaw apparatus, „Science Advances”, 2 (5), 2016, e1501659, DOI: 10.1126/sciadv.1501659, PMID: 27386529, PMCID: PMC4928886.