Błyskoporek dębowy

Błyskoporek dębowy
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

szczeciniakowce

Rodzina

szczeciniakowate

Rodzaj

Inocutis

Gatunek

błyskoporek dębowy

Nazwa systematyczna
Inocutis dryophila (Berk.) Fiasson & Niemelä
Karstenia 24(1): 25 (1984)
Multimedia w Wikimedia Commons

Błyskoporek dębowy, włóknouszek dębowy (Inocutis dryophila (Berk.) Fiasson & Niemelä) – gatunek grzybów z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Inocutis, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1847 r. Miles Joseph Berkeley, nadając mu nazwę Polyporus dryophilus. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadali mu w 1984 r. Fiasson & Niemelä przenosząc go do rodzaju Inocutis[1].

Synonimy[2]:

  • Inonotus corruscans (Fr.) P. Karst. 1882
  • Inonotus dryophilus (Berk.) Murrill 1904
  • Polyporus corruscans Fr. 1851
  • Polyporus dryophilus Berk., 1847
  • Polyporus dryophilus Berk. 1847 var. dryophilus
  • Polyporus friesii Bres. 1905
  • Xanthochrous corruscans (Fr.) Pat. 1923)
  • Xanthochrous dryophilus (Berk.) Z. Igmándy 1966
  • Xanthochrous rheades subsp. corruscans (Fr.) Bourdot & Galzin 1925

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 1999 r. S. Domański w 1965 r. opisywał go pod nazwą włóknouszek dębowy[3]. Wszystkie te nazwy są niespójne z aktualną nazwą naukową.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Owocnik

Jednoroczna huba, wyrastająca pojedynczo, lub dachówkowato w grupach po kilka sztuk. Ma półkulisty, konsolowaty lub półeczkowaty kształt i wymiary 11-19 × 9 cm. Brzeg przeważnie równy. Do podłoża przyrasta bokiem. Górna powierzchnia owłosiona lub naga, o barwie od płowożółtej do czerwonawobrązowej, często strefowana[4].

Hymenofor na dolnej powierzchni, rurkowaty, początkowo płowożółty, potem ciemnoczerwonobrązowy. Pory kanciaste, z czasem poszarpane, w liczbie 1–3 na 1 mm, z rzadkimi szczecinkami. Kontekst złożony głównie z twardego, granulkowatego rdzenia zbudowanego z brązowej i białawej grzybni z cienką, włóknistą żółtobrązową warstewką na granicy między rdzeniem a rurkami. Rdzeń ma grubość do 8 cm, część włóknista do 3 cm, warstwa rurek do 3 cm[4].

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy monomityczny. Strzępki w części włóknistej przeważnie cienkościenne, bladożółte, z prostymi septami, rzadko rozgałęziające się, o średnicy 5–10 μm. Strzępki w ziarnistej części rdzenia dwóch typów. Niektóre grubościenne, o średnicy 4–15 μm, pogięte i rozgałęzione na kształt cząsteczki skrobi, inne hialinowe (tzn. bezbarwne i przeźroczyste), bezprzegrodowe, cienkościenne, zazwyczaj o średnicy 4–5 μm, ale czasami nabrzmiałe do 15 μm. Strzępki tramy o średnicy 4–6 μm z maczugowatymi końcówkami o średnicy 4–8 μm. Podstawki maczugowate z nabrzmiałą podstawą, 4-sterygmowe, o wymiarach 17–20 × 6–8 μm. W hymenium brak elementów sterylnych. Zarodniki elipsoidalne lub jajowate, grubościenne, brązowawe, o wymiarach 16–8 × 4,5–6 μm[4].

Występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Ameryce Północnej, Środkowej, Europie i Azji[5]. W Polsce jest rzadki. Do 2003 r. w literaturze naukowej podano 4 stanowiska na terenie kraju. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony na wymarcie[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Estonii, Czechach, Niemczech, Szwecji i Litwie[3].

Występuje w lasach i parkach na pniach żywych dębów. Notowany także na pniach eukaliptusów i jesionów[4]. W Polsce występuje na dębach[3].

Znaczenie

[edytuj | edytuj kod]

Pasożyt wywołujący białą zgniliznę drewna[4]. Zapobiega się porażeniu drzew przez wygładzanie ran i zabezpieczanie ich fungicydami[7].

Gatunki podobne

[edytuj | edytuj kod]

Podobny jest błyskoporek płaczący (Pseudoinonotus dryadeus), również rosnący na dębach i również rzadki. Odróżnia się mniejszymi owocnikami, powstającymi głównie na korzeniach i u podstawy pnia. Jego charakterystyczną cechą jest także wydzielanie kropel czerwonawej cieczy[8].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2018-06-06] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2018-06-06] (ang.).
  3. ↑ a b c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
  4. ↑ a b c d e Mycobank. ''Inonotus dryophilus'' [online] [dostęp 2018-06-06] (ang.).
  5. ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2018-06-07].
  6. ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
  7. ↑ Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
  8. ↑ Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae), In: J. Kochman, A. Skirgiełło (eds.), Grzyby (Mycota) 3: Podstawczaki (Basidiomycotes). Bezblaszkowce (Aphyllophorales). PWN, 1967, Warszawa, pp. 398+ Pls XXXiX (in Polish)