Babka ziemniaczana (babka kartoflana) – babka z utartych surowych ziemniaków wymieszanych ze skwarkami ze świeżo stopionego boczku lub słoniny, pikantnie przyprawionych i zapieczonych w piecu lub piekarniku na złocisto-brązowy kolor. Jest tradycyjną potrawą kuchni białoruskiej[1][2][3].
W czasach sowieckich (po 1964) na Białorusi babkę ziemniaczaną pieczono w uprzednio nagrzanym piecu w żeliwnym naczyniu zwanym czyhun(em) przez kilka godzin, co nadawało jej unikalny smak, zapach i konsystencję[21]. Garnek czyhun był węższy u dołu i rozszerzał się ku górze[21], co sprawiało, że po upieczeniu masa ziemniaczana miała kształt ściętego stożka. Upieczoną babkę ziemniaczaną krojono na duże kawałki i polewano na talerzu śmietaną lub sosemgrzybowym[21]. Do podsmażonych na złoty kolor kawałków babki ziemniaczanej podawano porcję kiszonej kapusty[21].
„Zwykła babka ziemniaczana” (bez dodatku boczku lub słoniny) składała się ze startych ziemniaków oraz sporej porcji śmietany i jaj, doprawionych do smaku solą, pieprzem i startą cebulą[21].
Głównym składnikiem babki ziemniaczanej są surowe ziemniaki starte na tarce o drobnych oczkach[22]. Do startych ziemniaków dodawany jest osobno usmażony boczek (pokrojony na kawałki) razem z posiekaną cebulą, które doprawia się solą i kminkiem[22]. Dodatkowo porcja surowej cebuli zostaje starta na tarce i wymieszana razem z ziemniakami, co zapobiega ich ściemnieniu[22].
W innych wersjach kulinarnych babki ziemniaczanej do masy ziemniaczanej dodawane jest jeszcze jajko, a całość doprawiana jest do smaku solą, pieprzem i majerankiem[23][24].
Po dokładnym wymieszaniu, ciasto z tartych ziemniaków przekłada się do żaroodpornego naczynia lub brytfanki i piecze w uprzednio nagrzanym piekarniku aż do zarumienienia[22]. Prawidłowo upieczona babka ziemniaczana ma kremową konsystencję w środku i złocisto-brązową chrupiącą skórkę na górze i na dole[23][25].
Gotowa potrawa ma kształt formy, w której była pieczona i charakterystyczny zapach pieczonych ziemniaków[4]. Z wierzchu ma złocisto-brązowy kolor, a w środku po przekrojeniu jest ciemnoszara z widocznymi kawałkami boczku[4]. Jest zaliczana do prostych i pożywnych potraw ziemniaczanych[4].
Występuje w licznych kulinarnych wariantach regionalnych, z różnymi dodatkami i sosami[4].
Babkę ziemniaczaną serwuje się na ciepło, można ją także odsmażyć na patelni na drugi dzień[26].
↑Babka kartoflana. vitalia.pl, 11 stycznia 2014. [dostęp 2014-03-24].
↑Babka wojenna z Gromca. [w:] Lista produktów tradycyjnych (woj. małopolskie) [on-line]. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2021-11-19. [dostęp 2024-05-12].