Bałwanica

Bałwanica
	; Cymodocea rotundata
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	bałwanicowate
Rodzaj	bałwanica
	Nazwa systematyczna
	Cymodocea K.D.Koenig; Ann. Bot. (König & Sims) 2: 96 (1806)
	Typ nomenklatoryczny
	Cymodocea aequorea K.D. Koenig; [=Cymodocea nodosa (Ucria) Asch.]
Synonimy
	Phucagrostis Cavolini; Phucagrostis Willd;
	Phucagrostis Cavolini; Phucagrostis Willd;
	Zasięg
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bałwanica (Cymodocea K.D.Koenig) – rodzaj traw morskich należący do rodziny bałwanicowatych (Cymodoceaceae), obejmujący 4 gatunki występujące w litoralu mórz i oceanów klimatu zwrotnikowego i podzwrotnikowego Starego Świata^[4].

Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od mitycznej nereidy Cymodoce, opiekunki Posejdona^[5].

Zasięg geograficzny

Cymodocea nodosa występuje jedynie w Oceanie Atlantyckim: w Makaronezji i Afryce, od Mauretanii do Senegalu oraz w Morzu Śródziemnym i jego odgałęzieniach wzdłuż wybrzeży południowej Europy, północnej Afryki i zachodniej Azji. Cymodocea angustata jest endemiczna dla Australii Zachodniej. Pozostałe gatunki występują w Oceanie Indyjskim: w Morzu Czerwonym, od Sudanu do Somalii, w Afryce, od Somalii do Mozambiku, Seszeli i Madagaskaru oraz wzdłuż wybrzeży Indii, Indochin, Hongkongu, Riukiu, przez wyspy Azji Południowo-Wschodniej do północnej i zachodniej Australii, a także w Oceanie Spokojnym, od Papui-Nowej Gwinei do Wysp Karolińskich^[4].

Morfologia

Pokrój: Trawy morskie tworzące podwodne łąki.

Łodyga: Rozgałęzione kłącze, ukorzeniające się w węzłach.

Liście: Na krótkich, wzniesionych pędach wyrastających w węzłach kłącza powstaje wiązka od 2 do 7 liści, o spłaszczonych i równowąskich, całobrzegich lub ząbkowanych blaszkach, z 7–17 równoległymi żyłkami przewodzącymi. Liście tworzą uszkowate, języczkowate pochwy.

Kwiaty: Rośliny dwupienne. Kwiaty pojedyncze, pozbawione okwiatu. Kwiaty męskie szypułkowe, dwupręcikowe. Pyłek nitkowaty. Kwiaty żeńskie siedzące, o szyjkach słupków rozdzielonych na 2 nitkowate znamiona.

Owoce: Bocznie spłaszczone, dzióbkowate^[6].

Biologia i ekologia

Rozwój: Wieloletnie, wodne geofity (hydrogeofity)^[4], wodopylne.

Siedlisko: Litoral. Na grubym piasku i osadach drobnoziarnistych^[7].

Interakcje międzygatunkowe: Podwodne łąki bałwanic stanowią schronienie wielu gatunków ryb. W Oceanie Atlantyckim Cymodocea nodosa jest zasiedlana między innymi przez alterynę Boyera, karpieńczyka hiszpańskiego, Pomatoschistus marmoratus, cefala złocistego i Liza saliens^[8].

Systematyka

Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016): Rodzaj należy do rodziny bałwanicowatych (Cymodoceaceae Vines), rzędu żabieńcowców (Alismatales Dumort.), w kladzie jednoliściennych (monocots)^[2].

Gatunki^[4]

Cymodocea angustata Ostenf.
Cymodocea nodosa (Ucria) Asch.
Cymodocea rotundata Asch. & Schweinf.
Cymodocea serrulata (R.Br.) Asch. & Magnus

Zagrożenie i ochrona

Wszystkie gatunki bałwanic zostały ujęte w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych ze statusem LC (mniejszej troski). Nie są znane poważne zagrożenia tych roślin. Występują jednak lokalne zagrożenia wynikające z działalności człowieka, przede wszystkim prowadzonej gospodarki morskiej, przemysłu, budowy portów i prowadzenia prac na dnie morskim. Ich stanowiska występują w lokalnych formach obszarowej ochrony przyrody morskiej^[7].

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-01-23] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).
↑ Maureen L. Sullivan: The taxonomy of "seagrasses" surveyed from the higher taxa down through to the family level. Florida International University, 1994. [dostęp 2011-02-05]. (ang.).
↑ Flora of China. Vol. 23: Cymodoceaceae. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).
↑ ^a ^b T.J.B. Carruthers (et al.): IUCN 2010. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.4.. 2007. [dostęp 2011-02-05]. (ang.).
↑ David Verdiell-Cubedo et al. Fish assemblages associated with Cymodocea nodosa and Caulerpa prolifera meadows in the shallow areas of the Mar Menor coastal lagoon. „Limnetica”. 26 (2), s. 341-350, 2007. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2016-01-23] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).

[kew-4] Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).

[5] Maureen L. Sullivan: The taxonomy of "seagrasses" surveyed from the higher taxa down through to the family level. Florida International University, 1994. [dostęp 2011-02-05]. (ang.).

[6] Flora of China. Vol. 23: Cymodoceaceae. [dostęp 2011-02-06]. (ang.).

[gatunki_iucn-7] T.J.B. Carruthers (et al.): IUCN 2010. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2010.4.. 2007. [dostęp 2011-02-05]. (ang.).

[8] David Verdiell-Cubedo et al. Fish assemblages associated with Cymodocea nodosa and Caulerpa prolifera meadows in the shallow areas of the Mar Menor coastal lagoon. „Limnetica”. 26 (2), s. 341-350, 2007. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]