Berek Lajcher
.jpg)
| |
| Data i miejsce urodzenia |
24 października 1893 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
2 sierpnia 1943 |
| Zawód, zajęcie |
lekarz |
Berek Lajcher (ur. 24 października 1893 w Częstochowie, zm. 2 sierpnia 1942 w Treblince) – polski Żyd, lekarz i działacz społeczny, jeden z przywódców konspiracji i powstania w Treblince[1].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wychował się z zasymilowanej rodzinie żydowskiej. Od 1915 mieszkał Warszawie, gdzie studiował na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Warszawskiego[2]. Jako student medycyny wstąpił ochotniczo 11 listopada 1918 roku do Legii Akademickiej, jednak już 19 grudnia tego samego roku ze względu na zły stan zdrowia został zwolniony. Wkrótce, zgodnie z uchwałą akademików, zgłosił się na kilka miesięcy do pracy jako wolontariusz w Szpitalu Towarzystwa Dobroczynności dla Żydów w Częstochowie[1].
15 lipca 1920 roku w związku z ofensywą bolszewicką (w trakcie wojny polsko-bolszewickiej), Berek Lajcher przerwał studia i ponownie zgłosił się ochotniczo do wojska, gdzie przez cały okres służby pracował w wojskowych służbach medycznych. 6 kwietnia 1921 został zwolniony z 6. zapasowej kompanii sanitarnej, stacjonującej we Lwowie i powrócił do Warszawy, gdzie wznowił studia. W 1925 ukończył studia medyczne i podjął pracę jako lekarz internista i specjalista chorób dziecięcych w Warszawie[1].
Od 1927 mieszkał i pracował jako lekarz w Wyszkowie[2], gdzie angażował się również czynnie w lokalne życie społeczne. Był członkiem zarządu Towarzystwa Przyjaźni kasy Gemilut Chesed oraz Banku Kupieckiego, a także przewodniczącym sekcji ćwiczeń sportowych Makabi Wyszków. Był także członkiem honorowym Związku Przemysłowców w Wyszkowie[1].
Wybuch II wojny światowej zastał Berka Lajchera i jego rodzinę w Wyszkowie. Już w początkowej fazie okupacji niemieckiej, podobnie jak inni wyszkowscy żydzi został zmuszony do przeniesienia się do Węgrowa. Najprawdopodobniej na początku 1940 roku uruchomił w Węgrowie praktykę lekarską. Był członkiem Rady Żydowskiej i prezesem Żydowskiej Samopomocy Społecznej w Węgrowie. Zainicjował uruchomienie kuchni ludowej w węgrowskim getcie, a także zorganizował szpital i łaźnię do walki z tyfusem plamistym. Wraz z rodziną przeżył pierwszą akcję likwidacyjną w getcie węgrowskim z września 1942 roku, a następnie znalazł w utworzonym na jego miejsce, małym, zamkniętym getcie. Podczas ostatecznej likwidacji węgrowskiego getta 26 na 27 kwietnia 1943 roku, według relacji świadka została zastrzelona jego żona i 13-letni syn, zaś sam Berek Lajcher został deportowany do obozu zagłady w Treblince. Do Treblinki dotarł 1 maja 1943 roku. Tam został skierowany najprawdopodobniej do komanda roboczego zajmującego się klasyfikowaniem odzieży i szykowaniem jej do wysyłki do Niemiec[2]. Według relacji Samuela Rajzmana i Stanisława Kona w obozie, Lajcher od razu zaangażował się w prace konspiracyjną i w ciągu kilku dni został jednym z przywódców planowanego buntu. Zginął w trakcie powstania w Treblince z 2 sierpnia 1943 roku[1][2].