Białak śnieżysty

Białak śnieżysty
	; Górna strona owocnika Tyromyces chioneus
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	żagwiowce
Rodzina	Incrustoporiaceae
Rodzaj	białak
Gatunek	białak śnieżysty
	Nazwa systematyczna
	Tyromyces chioneus (Fr.) P. Karst.; Revue Mycol., Toulouse 3(no. 9): 17 (1881)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Białak śnieżysty (Tyromyces chioneus) (Fr.) P. Karst. – gatunek grzybów z rzędu żagwiowców (Polyporales)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji: Tyromyces, Incrustoporiaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy został zdiagnozowany przez E. Friesa w 1815 r. jako Polyporus chioneus, do rodzaju Tyromyces przeniósł go Petter Karsten w 1881 r^[2]

Synonimów łacińskich ma kilkanaście. Niektóre z nich^[2]:

Leptoporus chioneus (Fr.) Quél. 1886
Polyporus chioneus Fr. 1815
Polystictus chioneus (Fr.) Gillot & Lucand 1890
Tyromyces albellus (Peck) Bondartsev & Singer 1941

Nazwę polską zaproponował W. Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był przez F. Błońskiego jako żagiew śnieżysta, przez S. Domańskiego jako białak bielutki^[3].

Morfologia

Owocniki

Jednoroczne. Kształt półkolisty lub prawie kolisty, czasami resupinowaty, do podłoża przyrośnięty dość słabo. Trzonu brak. Rozmiar: 2–8 × 3–10 cm, grubość 1–3,5 cm. Powierzchnia u młodych owocników omszona i biała, u starszych naga, żółtawa, w końcu szarzejąca. Skórka cienka, daje się odróżnić od miąższu dopiero po wyschnięciu^[4].

Hymenofor

Rurkowaty. Pory okrągłe lub niemal okrągłe, ale mogą być także wydłużone i labiryntowate. Mają średnicę 0,2—0,3 mm, na jednym mm mieści się ich 3-4^[4].

Miąższ

Miękki, nieco ziarnisty, wodnisty, soczysty i dość kruchy. Barwa biała i nie zmienia się po uszkodzeniu. Nie posiada wyraźnego smaku ani zapachu^[4]. Po wysuszeniu staje się twardy i kruchy^[5].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników biały. Zarodniki cylindryczne, nieco wygięte, gładkie, o rozmiarach 4,5 × 1,5–2 μm, nieamyloidalne. Pod wpływem KOH stają się szkliste^[6]. Podstawki o rozmiarach 4,5–10 μm. W hymenium brak cystyd, występują jednak niedojrzałe cystydy^[5].

Występowanie

Występuje wokółbiegunowo na półkuli północnej, na obszarach o umiarkowanym klimacie w Ameryce Północnej, Azji i w Europie^[5]. Rośnie w lasach, na drewnie drzew liściastych, szczególnie na martwych gałęziach drzew, głównie na olszach, brzozie brodawkowatej, grabach, buku i dębach. W Polsce owocniki wytwarza od lipca do września^[3].

Znaczenie

Grzyb niejadalny. Saprotrof wywołujący białą zgniliznę drewna^[4]. W badaniach laboratoryjnych stwierdzono występowanie substancji chemicznych hamujących rozwój wirusa HIV^[7]

Gatunki podobne

białak mleczny (Tyromyces lacteus) – bardzo podobny, makroskopowo odróżnia się tylko ziarnistym miąższem i dobrze rozróżnialną skórka na górnej powierzchni owocnika^[4],
drobnoporek mleczny (Postia tephroleuca).
drobnoporek gorzki (Postia stiptica) – jest gorzki i rośnie na drzewach iglastych

Przypisy

↑ ^a ^b Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-19] (ang.).
↑ ^a ^b Species Fungorum [online] [dostęp 2014-01-03] (ang.).
↑ ^a ^b Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae), In: J. Kochman, A. Skirgiełło (eds.), Grzyby (Mycota) 3: Podstawczaki (Basidiomycotes). Bezblaszkowce (Aphyllophorales). PWN, 1967, Warszawa, pp. 398+ Pls XXXiX (in Polish)
↑ ^a ^b ^c Ryvarden L, Gilbertson RL. (1993). European Polypores. Meripilus – Tyromyces. Oslo, Norway: Fungiflora. s. 686–7
↑ MushroomExpert. [dostęp 2014-01-03]. (ang.).
↑ A New Cadinane Sesquiterpene with Significant Anti-HIV-1 Activity from the Cultures of the Basidiomycete Tyromyces chioneus [online] [dostęp 2014-01-22] .

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2020-11-19] (ang.).

[sf-2] Species Fungorum [online] [dostęp 2014-01-03] (ang.).

[checklist-3] Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1

[mycota-4] Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae), In: J. Kochman, A. Skirgiełło (eds.), Grzyby (Mycota) 3: Podstawczaki (Basidiomycotes). Bezblaszkowce (Aphyllophorales). PWN, 1967, Warszawa, pp. 398+ Pls XXXiX (in Polish)

[reyvarden-5] Ryvarden L, Gilbertson RL. (1993). European Polypores. Meripilus – Tyromyces. Oslo, Norway: Fungiflora. s. 686–7

[mushroom-6] MushroomExpert. [dostęp 2014-01-03]. (ang.).

[7] A New Cadinane Sesquiterpene with Significant Anti-HIV-1 Activity from the Cultures of the Basidiomycete Tyromyces chioneus [online] [dostęp 2014-01-22] .

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]