Białokrowiak trójbarwny
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
białokrowiak trójbarwny |
| Nazwa systematyczna | |
| Leucopaxillus compactus (P. Karst.) Neuhoff Westfälische Pilzbriefe 1(5): 65 (1958) | |
Białokrowiak trójbarwny (Leucopaxillus compactus (P. Karst.) Neuhoff) – gatunek grzybów należący do rzędu pieczarkowców (Agaricales)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Leucopaxillus, Tricholomataceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go Petter Karsten w 1879 r. nadając mu nazwę Tricholoma compactum. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Walther Neuhoff w 1958 r.[1]
- Agaricus compactus Fr. 1861
- Gyrophila compacta (P. Karst.) Quél. 1886
- Tricholoma compactum P. Karst. 1879
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Średnica 7–30 cm, kształt początkowo wypukły, potem spłaszczony, w końcu nieco zagłębiony. Brzeg młodych owocników silnie podwinięty, nieznacznie bruzdkowano-karbowany. Powierzchnia niehigrofaniczna, gładka lub nieco filcowata, o barwie od bladokremowożółtawej do żółtawej, później ochrowawopomarańczowobrązowa lub różowawobeżowa, niekiedy brązowiejąca po dotknięciu[4].
Początkowo bladożółte do cytrynowożółtych, później żółtawobeżowe do bladoochrowych, gęste, czasami rozwidlone przy brzegu kapelusza, przy trzonie zatokowato zaokrąglone i często nieznacznie zbiegające ząbkiem. Ostrza nieregularne[4].
Maczugowaty o wysokości do 8 cm i średnicy 2–6 cm, wewnątrz pusty. Powierzchnia żółtawa, przy podstawie brudnożółtawobeżowa lub szaropomarańczowa, gładka, matowa[4].
Zwarty, o barwie od białej do żółtawej. Smak mdły, zapach słaby, raczej nieprzyjemny. W stanie wysuszonym (eksykat) całe owocniki zmieniają barwę na winnopurpurową[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Znane jest występowanie białokrowiaka trójbarwnego tylko w niektórych krajach Europy[5]. W Polsce do 2003 r. podane były tylko dwa stanowiska (Bory Tucholskie 1997 i Góry Świętokrzyskie 2002). Według W. Wojewody jego rozprzestrzenienie w Polsce i stopień zagrożenia nie są znane[3]. W 2020 r. znany już na 5 stanowiskach. Podlegał ochronie częściowej w latach 1995–2004. Od roku 2014 ponownie został objęty ochroną częściową, bez możliwości zastosowania wyłączeń spod ochrony uzasadnionych względami gospodarki rolnej, leśnej lub rybackiej[4].
W Polsce notowany był w lasach i zaroślach z grabem, leszczyną, dziką porzeczką i lipą[3].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2021-07-12].
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2021-07-12].
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e Anna Kujawa, Małgorzata Ruszkiewicz-Michalska, Izabela L. Kałucka (red.), Grzyby chronione Polski. Rozmieszczenie, zagrożenia, rekomendacje ochronne, Poznań: Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego Polskiej Akademii Nauk, 2020, ISBN 978-83-938379-8-4.
- ↑ DiscoverLife [online] [dostęp 2021-07-12].