wieś | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Powiat | |
Gmina | |
Liczba ludności (2022) |
1762[2] |
Strefa numeracyjna |
56 |
Kod pocztowy |
13-340[3] |
Tablice rejestracyjne |
NNM |
SIMC |
0840013 |
Położenie na mapie gminy Biskupiec | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa warmińsko-mazurskiego | |
Położenie na mapie powiatu nowomiejskiego | |
53°30′04″N 19°20′39″E/53,501111 19,344167[1] |
Biskupiec (Biskupiec Pomorski, niem. Bischofswerder) – wieś gminna na Powiślu w Polsce, położona w województwie warmińsko-mazurskim, w powiecie nowomiejskim, przy drodze wojewódzkiej nr 538. Siedziba gminy Biskupiec. W latach 1331–1946 miasto[4]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do województwa toruńskiego.
W potocznym użyciu funkcjonuje również nazwa Biskupiec Pomorski (pochodząca od znajdującej się w odległości 3,5 km od stacji kolejowej w Bielicach – Biskupiec Pomorski (na linii Toruń–Iława).
Miejscowość została założona w 1325 na terenie państwa zakonu krzyżackiego przez biskupa pomezańskiego Rudolfa jako Bischofswerder (w pol. tłumaczeniu „ostrów biskupi”) i w 1331 podniesiona do rangi miasta. Zasiedlona głównie niemieckimi osadnikami, lokacja otrzymała własny kościół i mury obronne. W 1540 roku oficjalnie wprowadzono w mieście reformację, choć jeszcze w 1625 jego ludność była uznawana za w połowie katolicką.
W 1872 Biskupiec otrzymał stację kolejową na wybudowanej w odległości ok. 4 km na południe od miasta linii kolejowej Toruń-Wystruć, jednakże stacja Bischofswerder (obecnie Biskupiec Pomorski) została w rzeczywistości zbudowana w pobliskiej wsi Bielice, zapewne z uwagi na uniknięcie konieczności prac ziemnych i budowy mostu na Osie[5]. Na początku XX wieku planowano zbudowanie lokalnej kolei łączącej miasto z dworcem, lecz plany te nie zostały zrealizowane. Ocenia się, że pewne oddalenie od linii kolejowej stanowiło czynnik ograniczający rozwój miejscowości w kolejnych latach[5].
Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, traktat wersalski wytyczył granicę polsko-niemiecką na rzece Osie, w bezpośrednim sąsiedztwie miasta. Bischofswerder stał się niemieckim miastem granicznym, zaś jego stacja kolejowa znalazła się już na terytorium polskim[5]. Samo miasto zostało wyznaczone również jako terytorium plebiscytowe. W ramach przeprowadzonego 11 lipca 1920 r. plebiscytu narodowościowego w Prusach Wschodnich, jedynie 15%[5] z 1509 oddanych w mieście głosów opowiedziało się za przyłączeniem do Polski i Biskupiec pozostał w granicach Niemiec. Odcięte od stacji kolejowej miasto otrzymało w 1925 nowe połączenie z Kisielicami, z nowo zbudowanego dworca Bischofswerder Stadt (późniejszy Biskupiec Pomorski Miasto)[5].
W 1945 Biskupiec doznał ciężkich zniszczeń (60%) podczas zajmowania przez wojska radzieckie[5]. Miasto zostało przekazane Polsce, jego ludność wysiedlona do Niemiec i zastąpiona polskimi przesiedleńcami[5].
Zrujnowany Biskupiec 1 sierpnia 1946 został pozbawiony przez polską administrację praw miejskich[4], zaś jego centrum pozostało nieodbudowane. Obecną nazwę wsi zatwierdzono administracyjnie 12 listopada 1946[6]. W 1969 r. zamknięto, zaś w 1974 r. ostatecznie rozebrano tracące znaczenie połączenie kolejowe z Kisielicami[5].
W 2006 roku niepomyślnie zakończyła się próba odzyskania praw miejskich (mała liczba ludności; małe poparcie mieszkańców; mała liczba instytucji pełniących funkcje ponadlokalne o charakterze miastotwórczym; znaczne rozproszenie zabudowy miejscowości; brak jednoznacznie wykształconego centrum)[7].
W Biskupcu wychowywał się Czesław Michniewicz - trener reprezentacji Polski, jako nastolatek grał w miejscowym klubie OSSA Biskupiec Pomorski gdzie jego trenerem był Longin Grzyb[8].