Biszcza
| wieś | |
 Dawna cerkiew prawosławna, obecnie kościół rzymskokatolicki pw. Najświętszego Serca Jezusa | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2021) | |
| Strefa numeracyjna |
84 |
| Kod pocztowy |
23-425[4] |
| Tablice rejestracyjne |
LBL |
| SIMC |
0886469[5] |
Położenie na mapie gminy Biszcza  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa lubelskiego  | |
Położenie na mapie powiatu biłgorajskiego  | |
 50°24′43″N 22°38′27″E/50,411944 22,640833[1]
| |
Biszcza (do 30 grudnia 1999 Biszcza Pierwsza) – wieś w Polsce położona w województwie lubelskim, w powiecie biłgorajskim, w gminie Biszcza[6][5]. Leży na Płaskowyżu Tarnogrodzkim, nad rzeką Łazowną.
Wieś królewska Biescza, położona była w 1589 roku w starostwie niegrodowym krzeszowskim w ziemi przemyskiej województwa ruskiego[7].
W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Biszcza. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa zamojskiego.
Miejscowość jest siedzibą gminy wiejskiej Biszcza. Na terenie wsi utworzono dwa sołectwa Biszcza Pierwsza i Biszcza Druga[8]. Według Narodowego Spisu Powszechnego z roku 2011 wieś liczyła 1876 mieszkańców i była największą miejscowością gminy[9].
W obszar wsi wchodzą:
| Integralne części wsi Biszcza[6][5] | ||
|---|---|---|
| SIMC | Nazwa | Rodza |
| 1061311 | Biszcza-Kolonia | część wsi |
| 1061328 | Biszcza-Osiedle | część wsi |
| 0886475 | Folwark | część wsi |
| 0886481 | Glinki | część wsi |
| 0886498 | Koniec | część wsi |
| 0886506 | Kopytek | część wsi |
| 0886512 | Kucharze | część wsi |
| 0886529 | Plebania | część wsi |
| 0886535 | Podmajdanie | część wsi |
| 0886541 | Za Mechlowym Wygonem | część wsi |
| 0886558 | Żyły | część wsi |
Historia
[edytuj | edytuj kod]
Biszcza powstała na przełomie XV i XVI wieku jako część starostwa krzeszowskiego, z którym w 1588 roku została oddana przez Sejm kanclerzowi Janowi Zamoyskiemu i jego spadkobiercom. W dokumentach jeszcze do połowy XVIII miejscowość funkcjonuje pod nazwą Biescza. Wieś, położona w powiecie przemyskim, była własnością Stanisława Koniecpolskiego, została spustoszona w czasie najazdu tatarskiego w 1672 roku[10]. Do XX wieku Biszcza była ośrodkiem klucza dóbr ordynackich, a 1 stycznia 1867 została stolicą gminy w nowo utworzonym powiecie biłgorajskim.
W czasie okupacji hitlerowskiej, hitlerowcy wymordowali biszczańskich Żydów, natomiast polskich mieszkańców wysiedlono. Na ich miejsce, również przymusowo, sprowadzeni zostali przez Niemców Ukraińcy[11]. We wsi powstał posterunek Ukraińskiej Policji Pomocniczej[12].
Po II wojnie światowej w Biszczy powstało duże Państwowe Gospodarstwo Rolne.
Wspólnoty wyznaniowe
[edytuj | edytuj kod]- Kościół rzymskokatolicki – parafia Najświętszego Serca Pana Jezusa
- Świadkowie Jehowy – zbór Biszcza (Sala Królestwa w Harasiukach)[13][14]
Znane osoby
[edytuj | edytuj kod]W Biszczy urodziła się w 1949 roku Genowefa Tokarska, od 2007 wojewoda lubelski, a wcześniej wielokrotny wójt gminy Biszcza.
Infrastruktura i kultura
[edytuj | edytuj kod]Biszcza składa się z dwóch części – Biszczy-Osiedla (dawniej Biszczy Pierwszej) na południu Biszczy-Kolonii (dawniej Biszczy Drugiej) na północy oraz Biszczy-Trzeciej zwanej Kopytkiem. Miejscowość liczy około 2000 mieszkańców. W Biszczy znajduje się Gminny Ośrodek Zdrowia, poczta, przedszkole i szkoła podstawowa. Działa tu Gminny Ośrodek Kultury (z zespołem śpiewaczym Rutyna) oraz Gminna Biblioteka Publiczna. Sport oparty jest na drużynie piłki nożnej Albatros.
Zabytki i turystyka
[edytuj | edytuj kod]Głównym zabytkiem Biszczy jest kościół parafialny pw. Najświętszego Serca Jezusa z 1912 (lub 1911[15]). Wzniesiony jako cerkiew prawosławna, w 1919 roku został zrewindykowany na rzecz Kościoła katolickiego. We wsi znajdują się czynne cmentarze prawosławny oraz rzymskokatolicki[16].
W centrum wsi, przed Urzędem Gminy znajduje się pomnik ku czci legionistów poległych w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 roku. Epitafium na budynku Urzędu Gminy upamiętnia pacyfikację mieszkańców wsi w 1945 r.
W Biszczy mieści się także prywatne muzeum militariów Antoniego Kurowskiego, dowódcy plutonu kawalerzystów im. 3 Pułku Ułanów Śląskich (tzw. Izba Pamięci).
Okolice Biszczy mają warunki naturalne do rozwoju turystyki wypoczynkowej i agroturystyki. Biszcza praktycznie nie posiada bazy noclegowej; najbliższe ośrodki zapewniające nocleg i wyżywienie znajdują się w Żarach i w Wólce Biskiej, bądź w Tarnogrodzie.
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]
Rowerowy Szlak im. Józefa Złotkiewicza
Ludzie związani z Biszczą
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 164669
- ↑ Wieś Biszcza w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-15], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ NSP 2021: Ludność w miejscowościach statystycznych [online], Bank Danych Lokalnych GUS, 19 września 2022 [dostęp 2022-10-04].
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 67 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c GUS. Rejestr TERYT
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Aleksander Jabłonowski, Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym. T. 7. Ziemie ruskie. Ruś Czerwona. Cz. 1, Warszawa 1901, s. 24.
- ↑ Strona gminy, sołectwa [dostęp 2023-12-10]
- ↑ GUS: Ludność - struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.
- ↑ Andrzej Gliwa, Wykaz zniszczeń we wsiach i miastach ziemi przemyskiej po najeździe tatarskim z 1672 roku : (cz. I), w: Prace Historyczno-Archiwalne, Tom 13 (2003), Rzeszów 2003, s. 141.
- ↑ M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939–1944, Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Studiów Politycznych PAN, Lublin-Warszawa 2015, s. 111-112.
- ↑ M. Zajączkowski, Ukraińskie podziemie na Lubelszczyźnie w okresie okupacji niemieckiej 1939–1944, Instytut Pamięci Narodowej, Instytut Studiów Politycznych PAN, Lublin-Warszawa 2015, s. 115.
- ↑ Nasza wiara nie jest ciężarem, tylko naszą otuchą [online], Nowa Gazeta Biłgorajska [dostęp 2011-09-20] [zarchiwizowane z adresu 2010-09-04].
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2020-07-24].
- ↑ Інтерпеляція посла д-ра Степана Барана до Пана Премієра Ради Міністрів. „Diło”. 161 (14.992), s. 3, 28 lipca 1938. (ukr.)
- ↑ D. Kawałko, Cmentarze województwa zamojskiego, Państwowa Służba Ochrony Zabytków, Zamość 1994, s. 29.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Biszcza, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 240., s. 240.
- Historia Żydów w Biszczy na portalu Wirtualny Sztetl