Bladoporek płaczący

Bladoporek płaczący
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	szczeciniakowce
Rodzina	szczeciniakowate
Rodzaj	Pseudoinonotus
Gatunek	bladoporek płaczący
	Nazwa systematyczna
	Pseudoinonotus dryadeus (Pers.) Murrill; N. Amer. Fl. (New York) 9(2): 86 (1908)
	Multimedia w Wikimedia Commons

Bladoporek płaczący (Pseudoinonotus dryadeus (Pers.) Murrill) – gatunek grzybów z rodziny szczeciniakowatych (Hymenochaetaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Pseudoinonotus, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1800 r. Christiaan Hendrik Persoon, nadając mu nazwę Boletus dryadeus. Później zaliczany był do różnych innych rodzajów. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1908 r. William Alphonso Murrill, przenosząc go do rodzaju Pseudoinonotus^[1].

Synonimy^[2]:

Boletus fomentarius var. dryadeus (Pers.) Pers. 1801
Fomes dryadeus (Pers.) Gillot & Lucand 1890
Fomitiporia dryadea (Pers.) Y.C. Dai 1999
Inonotus dryadeus (Pers.) Murrill 1908
Inonotus dryadeus (Pers.) Murrill 1908 var. dryadeus
Ischnoderma dryadeum (Pers.) P. Karst. 1879
Phellinus dryadeus (Pers.) Pat. 1900
Placodes dryadeus (Pers.) Quél. 1886
Polyporus dryadeus (Pers.) Fr. 1821
Polyporus dryadeus var. cellaris Chaillet ex Fr. 1828
Polyporus dryadeus (Pers.) Fr. 1821 var. dryadeus
Ungularia dryadea (Pers.) Lázaro Ibiza 1916
Xanthochrous dryadeus (Pers.) Z. Igmándy 1966

Nazwę polską błyskoporek płaczący zaproponował Władysław Wojewoda w 1999 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też jako huba drewna, żagiew dębowa i włóknouszek płaczący^[3]. W 2021, na wniosek Piotra Tyszko-Chmielowca, Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego zarekomendowała używanie nazwy bladoporek płaczący^[4].

Morfologia

Owocnik

Jednoroczna huba, wyrastająca pojedynczo, lub dachówkowato w grupach po kilka sztuk. Ma półkulisty, konsolowaty lub półeczkowaty kształt i szerokość 10–25 cm. Brzeg tępy i przeważnie równy. Do podłoża przyrasta bokiem. Górna powierzchnia aksamitna lub szorstka, nierówna, jamkowata lub gruzełkowata, początkowo o barwie kremowej, potem pomarańczowobrunatnej, ochrowej, rdzawej lub tabaczkowej. Charakterystyczną cechą jest występowanie na powierzchni licznych kropel czerwonobrązowego płynu. Po wyschnięciu pozostają po nich brunatne wklęśnięcia. Miąższ u młodych owocników wodnisty i gąbczasty, u starszych suchy, włóknisty i korkowaty. Ma barwę od płowej do rdzawoczerwonej i jest niewyraźnie strefowany^[5].

Hymenofor na dolnej powierzchni, rurkowaty, początkowo białoszary, potem żółtobrunatny. Rurki tworzą jedną warstwę. Mają okrągłe, białe, oszronione pory o długości 5–20 mm. Na 1 mm mieści się ich 2–5^[5]. U starszych owocników często zarastają białożółtawą warstwą grzybni^[6].

Owocnik posiada dość silny i nieprzyjemny zapach. W smaku jest łagodny, nieco kwaśny^[5].

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy monomityczny. Strzępki w warstwie zewnętrznej cienkościenne lub grubościenne, rzadko rozgałęziające się. W KOH barwią się na jasnobrązowo lub ciemnobrązowo. Mają średnicę 10–14 μm i w niektórych miejscach są inkrustowane gumowatą substancją. Strzępki w tramie o średnicy 5–9 μm, jednolicie bladobrązowe, umiarkowanie grubościenne z rzadkimi rozgałęzieniami. W hymenium występują krótkie, grubościenne, nabrzmiałe i zazwyczaj haczykowate szczecinki o brunatnej barwie, długości 25–34 μm i średnicy 9–11 μm. Podstawki jajowate, 4-sterygmowe, o wymiarach 10-30 × 9–11 μm. Zarodniki szerokoelipsoidalne do prawie kulistych, hialinowe, grubościenne, amyloidalne^[7].

Występowanie

Występuje na całej półkuli północnej, głównie w strefie klimatu umiarkowanego^[7]. Notowany jest także na Hawajach, w Afryce Południowej i Australii^[8]. W Polsce jest rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony na wymarcie^[9]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Danii, Holandii, Niemczech, Litwie, Szwecji^[3].

Występuje w lasach i parkach na żywych drzewach. W Europie i Azji występuje na dębach, ale w Meksyku i Kalifornii głównie na jodłach. W Kalifornii notowano jego występowanie także na cedrach i sosnach^[7]. W Polsce występuje na dębach, zwłaszcza na dębie szypułkowym i d. bezszypułkowym. Owocniki rozwijają się od czerwca do listopada^[3].

Znaczenie

Pasożyt wnikający do drzewa przez rany i atakujący zdrowe, w pełni żywotne drzewa. Zarodniki wnikają głównie przez skaleczone korzenie lub mechaniczne uszkodzenia podstawy pnia. Owocniki pojawiają się głównie na korzeniach i odziomkowej części pnia. Rozwijająca się w drewnie grzybnia powoduje bardzo silną białą zgniliznę drewna. Na porażonym drzewie owocniki tworzą się nieregularnie – nie w każdym roku. Zapobiega się porażeniu przez wygładzanie ran i zabezpieczanie ich fungicydami^[5].

Gatunki podobne

Częstszy jest błyskoporek dębowy (Inocutis dryophila). Odróżnia się mniejszymi, kopytkowatymi owocnikami, które w środkowej części kapelusza mają twardą, ciemniejszą, żółto żyłkowaną i ziarnistą wkładkę^[6].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Index Fungorum [online] [dostęp 2018-06-06] (ang.).
↑ Mycobank. ''Pseudoinonotus dryadeus'' [online] [dostęp 2018-06-06] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
↑ Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-16] .
↑ ^a ^b ^c ^d Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.
↑ ^a ^b Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae), In: J. Kochman, A. Skirgiełło (eds.), Grzyby (Mycota) 3: Podstawczaki (Basidiomycotes). Bezblaszkowce (Aphyllophorales). PWN, 1967, Warszawa, pp. 398+ Pls XXXiX (in Polish).
↑ ^a ^b ^c Species Fungorum [online] [dostęp 2018-06-06] (ang.).
↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2018-06-07] .
↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[if-1] Index Fungorum [online] [dostęp 2018-06-06] (ang.).

[sf-2] Mycobank. ''Pseudoinonotus dryadeus'' [online] [dostęp 2018-06-06] (ang.).

[check-3] Władysław Wojewoda, Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.

[ptmyk-4] Rekomendacja nr 2/2021 Komisji ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów Polskiego Towarzystwa Mykologicznego [online] [dostęp 2021-07-16] .

[ah-5] Piotr Łakomy, Hanna Kwaśna: Atlas hub. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza, 2008. ISBN 978-83-7073-650-7.

[dom-6] Domański S., Orłoś H., Skirgiełło A. Żagwiowate II (Polyporaceae pileateae), szczecinkowcowate II (Mucronosporaceae pileateae), lakownicowate (Ganodermataceae), bondarcewiowate (Bondarzewiaceae), boletkowate (Boletopsidaceae), ozorkowate (Fistulinaceae), In: J. Kochman, A. Skirgiełło (eds.), Grzyby (Mycota) 3: Podstawczaki (Basidiomycotes). Bezblaszkowce (Aphyllophorales). PWN, 1967, Warszawa, pp. 398+ Pls XXXiX (in Polish).

[myco-7] Species Fungorum [online] [dostęp 2018-06-06] (ang.).

[disc-8] Discover Life Maps [online] [dostęp 2018-06-07] .

[mirek-9] Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]