Budy Wielgoleskie
| wieś | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2023) |
323[2] |
| Strefa numeracyjna |
25 |
| Kod pocztowy |
05-334[3] |
| Tablice rejestracyjne |
WM |
| SIMC |
0677530[4] |
Położenie na mapie gminy Latowicz  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie powiatu mińskiego  | |
 52°02′15″N 21°41′51″E/52,037500 21,697500[1]
| |
Budy Wielgoleskie – wieś sołecka[5] w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie mińskim, w gminie Latowicz[4][6].
W latach 1526–1795 wieś należała do starostwa latowickiego. W latach 1795–1809 – pod zaborem austriackim. Od 1809 r. w Księstwie Warszawskim, guberni warszawskiej, powiecie siennickim, a od 1866 r. w powiecie mińskim (od 1868 nazwa powiatu nowomiński). W latach 1870–1954 należała do gminy Wielgolas, w latach 1955-1972 – do Gromadzkiej Rady Narodowej w Wielgolesie, od 1973 r. należy do gminy Latowicz.
W latach 1919–1939 wieś była w granicach województwa warszawskiego, 1939-1945 w Generalnym Gubernatorstwie, 1946-1975 w województwie warszawskim, od 1975 do 1998 r. – w granicach województwa siedleckiego. Od 1999 r. znajduje się w województwie mazowieckim.
Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii Matki Bożej Różańcowej w Wielgolesie[7].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Najstarsze ślady osadnictwa to okrzeski krzemienne z epoki neolitu, odnajdywane przy drodze do Starogrodu, prawdopodobnie pozostałość pracowni krzemiennej. Wieś wzmiankowana po raz pierwszy w dokumentach parafii Latowicz w 1864 r. Pierwsi mieszkańcy zajmowali się wytopem smoły drzewnej, wyrobem popiołu i potażu, dlatego nazywano ich „smolarze”, „popielarze”, W 1880 r. wieś liczyła 56 domów i około 340 mieszkańców. W 1930 r. mieszkańcy zaangażowali się w budowę Kaplicy Zjawienia w Wielgolesie. W XX-leciu międzywojennym istniała tu 4-klasowa szkoła podstawowa. W 1963 r. powstało Koło Gospodyń Wiejskich. W 1997 r. założono Ochotniczą Straż Pożarną. W 1970 r. wieś liczyła 282 mieszkańców, a w 2000 r. - 344 mieszkańców. Przyrost naturalny w latach 1970-2000 wyniósł (-10%). W 1988 r. we wsi było 81 domów, w 2009 - 103 domy.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]- Murowana kapliczka – słupowa, otynkowana, biała, ulokowana przy skrzyżowaniu dróg, wzniesiona w 1932 r. przez Józefa Wołkowca.
- Kapliczka z czerwonej cegły, usytuowana na wschodnim krańcu wsi, ufundowana w 1972 r. przez Stanisława i Helenę Wojdów.
Miejsca pamięci
[edytuj | edytuj kod]- Przy drodze Siennica – Latowicz znajduje się w Budach Wielgoleskich mogiła łącznika AK z Siennicy, rozstrzelanego przez Niemców dnia 18 VII 1944 r.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 12714
- ↑ Raport o stanie gminy Latowicz w 2023. Liczba mieszkańców w dn. 31.12.2023 s. 8
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 105 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ a b GUS. Wyszukiwarka TERYT
- ↑ Strona gminy, sołectwa
- ↑ Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
- ↑ Opis parafii na stronie diecezji
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Archiwum Parafii Latowicz, Księga Urodzonych 1862-1875.
- AGAD, Archiwum Skarbu Koronnego, Oddział I, sygn. 72 cz.2. – Rejestr pogłownego Ziemi Czerskiej.
- Gajowniczek. Z. 1999. Dzieje Latowicza, FPL, Latowicz
- Gajowniczek Z., 1999. Dzieje Parafii Latowicz, FPL, Latowicz.
- Niedźwiedź J. Ostas C., Opracowanie studialne wartości kulturowych Gminy Latowicz
- Sienkiewicz M., i in. 1999. Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego Gminy Latowicz.
