Burgrabice

Burgrabice

wieś
Kościół parafialny pw. św. Bartłomieja
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	nyski
Gmina	Głuchołazy
Wysokość	240–280[2] m n.p.m.
Liczba ludności (2011)	690[3]
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	48-355[4]
Tablice rejestracyjne	ONY
SIMC	0494663
Położenie na mapie gminy Głuchołazy Burgrabice
Położenie na mapie Polski Burgrabice
Położenie na mapie województwa opolskiego Burgrabice
Położenie na mapie powiatu nyskiego Burgrabice
50°21′12″N 17°16′27″E/50,353333 17,274167[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Burgrabice (daw. Borkowice, niem. Borkendorf^[5]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie nyskim, w gminie Głuchołazy^[6][7]. Historycznie leży na Dolnym Śląsku, na ziemi nyskiej. Położona jest na terenie Przedgórza Paczkowskiego, będącego częścią Przedgórza Sudeckiego. Przepływa przez nią rzeka Mora.

W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Do miejscowości był przypisany przysiółek Przesieki^[6][7], jego lokalizacja nie była znana, nazwa została zniesiona w 2023 r.^[8]).

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 690 osób^[3].

Geografia

Położenie

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 2 km od granicy z Czechami, we wschodniej części Przedgórza Paczkowskiego. Należy do Euroregionu Pradziad^[9]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Mora.

Środowisko naturalne

W Burgrabicach panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +7,9 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Burgrabic wynoszą 602 mm. Dominują wiatry zachodnie^[10].

Nazwa

W 1284 r. miejscowość została wymieniona pod nazwą Burgravici^[5]. Dawna nazwa miejscowości to Borkowice, obecna nazwa została administracyjnie zatwierdzona 12 listopada 1946^[11].

Historia

Pomnik Tysiąclecie Państwa Polskiego

Miejscowość lokowana przed 1300 rokiem^[2]. Jest przykładem kolonizacji w formie leśno-łanowej^[12].

W 1945 przez Burgrabice wiodła trasa marszu śmierci więźniów obozu Auschwitz-Birkenau; w miejscowości zamordowano 86 więźniów^[5].

Na podstawie dekretu PKWN z 31 sierpnia 1944 zostały utworzone miejsca odosobnienia, więzienia i ośrodki pracy przymusowej dla „hitlerowskich zbrodniarzy oraz zdrajców narodu polskiego”. Obóz pracy nr 10 Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego utworzyło w Burgrabicach^[13].

W latach 1945–1950 Burgrabice należały do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego.

W latach 1945–1954 siedziba gminy Burgrabice. W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Burgrabice.

W Burgrabicach znajdowały się kamieniołomy marmuru. W okolicy przystanku PKS odsłonięto marmurowy pomnik Tysiąclecia Państwa Polskiego^[2].

Zabytki

Na listę zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa wpisane są^[14]:

• kościół parafialny pw. św. Bartłomieja, wzmiankowany w 1442 roku^[5], renesansowy z XVI wieku, przebudowany na barokowy ok. 1715 roku, rozbudowany w latach 1913–1914 przez dodanie w miejsce wieży neobarokowej części centralnej

Budynek składa się z trzech części: gotyckiego prezbiterium, krótkiej nawy oraz centralnej nawy w stylu bizantyjskim, z latarnią. W południowej kruchcie znajduje się późnogotycki portal z 1562 roku. Od zachodu w niszy znajduje się drewniana rzeźba apostoła Bartłomieja z XV albo XVI wieku. Rzeźbiony ołtarz pochodzi z XVIII wieku. Wewnątrz kościoła znajdują się, oprócz głównego ołtarza także dwa barokowe ołtarze boczne, cztery obrazy rokokowe oraz rzeźby^[2][5].

• spichrz z przełomu XVIII i XIX wieku.

Inne zabytki:

• dwór z przełomu XVI i XVII wieku, zbarokizowany w okresie późniejszym^[2] (być może nieistniejący),
• kaplica pogrzebowa z 1830 roku, wcześniej grobowiec rodzinny właścicieli Burgrabic; na ścianie, obok wejścia, znajdują się dwa kamienne epitafia ludzi świeckich, które prawdopodobnie znajdowały się w kościele a zdjęto je podczas przebudowy:
  • epitafium kobiety z rytą postacią zmarłej, z datą 1575,
  • epitafium mężczyzny z napisem Hauptmann von Jesenik, z datą 1562
• plebania z początku XIX wieku,
• jedna ze starych mis podpompowych znajduje się w Lapidarium UAM w Poznaniu (marmur ze Sławniowic).

• 
  Kościół od strony ulicy
• 
  Kaplica pogrzebowa

Turystyka

15 lipca 2010, w ramach organizowanego w Prudniku VI Europejskiego Tygodnia Turystyki Rowerowej, w którym wzięli udział rowerzyści z całej Europy, przez Burgrabice prowadziła trasa „Szlakiem błogosławionej Marii Luizy Merkert”^[15].

Ludzie urodzeni w Burgrabicach

Pomnik Josepha Krautwald w Burgrabicach

• Joseph Krautwald (1914–2003), rzeźbiarz

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 13696
2. Wycieczki dalsze. W: Zbygniew Martynowski, Krzysztof R. Mazurski: Głuchołazy i okolice. Warszawa: Wydawnictwo „Sport i turystyka”, 1977, s. 51–52. (pol.).
3. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
4. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 109 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
5. Głuchołazy – Sołectwo Burgrabice – (240 – 280 m n.p.m.), niem. Borkendorf. Urząd Miejski w Głuchołazach. [dostęp 2015-09-30]. (pol.).
6. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
7. GUS. Rejestr TERYT.
8. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 20 grudnia 2022 r. w sprawie ustalenia, zmiany i zniesienia urzędowych nazw niektórych miejscowości oraz obiektów fizjograficznych (Dz.U. z 2022 r. poz. 2783)
9. Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-11-23] .
10. Klimat: Burgrabice: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-11-23] .
11. Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
12. trójpolówka. piastowie.kei.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]..
13. Okupacja w imię sojuszu. Armia sowiecka w Polsce 1944-1956 (fragmenty), „forumemjot”, 9 maja 2012 [dostęp 2018-10-13] [zarchiwizowane z adresu 2018-10-13]  (pol.).
14. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 62 .
15. Trasy rowerowe VI ETTR w Prudniku, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 27 (1019), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 7 lipca 2010, s. 20–21, ISSN 1231-904X .

Bibliografia

• Słownik Geografii Turystycznej Sudetów. Wzgórza Niemczańsko-Strzelińskie. Przedgórze Paczkowskie, tom 21 A-M, pod red. M. Staffy, Wydawnictwo I-BIS, Wrocław 2008, s. 159–164.