CD1a (ang. cluster of differentiation 1a) – ludzkie białko, należące do rodziny glikoprotein, obecnych na powierzchni niektórych komórek. Bierze udział w procesie prezentacji antygenów, ale w odróżnieniu od białek głównego układu zgodności tkankowej (MHC), które prezentują antygeny białkowe, CD1a bierze udział w prezentacji antygenów lipidowych, glikolipidowych i lipoproteinowych pochodzenia bakteryjnego (np. M. leprae, M. tuberculosis) lub własnego limfocytom T[1][2]..
Innymi nazwami CD1a są synonimy: R4, T6 oraz HTA1[1][3][2].
U człowieka białko CD1a jest kodowane przez gen CD1A, znajdujący się na chromosomie 1 (położenie 1q22-1q23)[3]. Podobnie do pokrewnych antygenów różnicowania komórkowego CD1b i CD1c, CD1a ma zdolność do tworzenia heterodimerów z beta-2 mikroglobuliny i kompleksów o strukturze przypominającej białka głównego układu zgodności tkankowej[4]. CD1a ma również zdolność do tworzenia kompleksów błonowych z cząsteczkami MHC klasy I[5].
CD1a jest białkiem występującym na powierzchni błony komórkowej komórek układu odpornościowego: tymocytach, komórkach dendrytycznych, limfocytach należących do subpopulacji B[1][2]. Ekspresja CD1a jest szczególnie charakterystyczna dla komórek Langerhansa i służy do ich identyfikacji metodami immunohistochemicznymi.
CD1a po zsyntetyzowaniu trafia do wczesnych endosomów[6], w których znajdują się substancje pochłonięte przez komórkę, m.in. produkty bakteryjne pobrane ze środowiska otaczającego komórkę. W endosomach CD1a łączy się z produktami o charakterze lipidów lub lipoprotein, po czym trafia na powierzchnię komórki[7]. Także cząsteczki CD1a już znajdujące się na powierzchni komórki mogą podlegać endocytozie zależnej od klatryny i łączyć się z antygenami obecnymi w nowo powstałym endosomie[8]. CD1a ma również zdolność do wiązania glikosfingolipidów występujących w surowicy, co umożliwia stabilizację CD1a, jednak antygeny te są łatwo zastępowane przez inne ligandy, np. bakteryjne[9]. Głowna rola CD1a polega na prezentacji antygenów lipidowych limfocytom T, dzięki czemu mogą one rozpoznawać szerszy panel substancji produkowanych przez patogeny[10].