CSS Shenandoah

CSS Shenandoah
Ilustracja
CSS Shenandoah
Historia
Stocznia

River Clyde, Szkocja

Położenie stępki

sierpień 1863

Wodowanie

1864

 Wielka Brytania
Nazwa

Sea King

Wejście do służby

1864

 CS Navy
Nazwa

CSS Shanandoah

Wejście do służby

19 października 1864

Wycofanie ze służby

6 listopada 1865

Los okrętu

sprzedany na aukcji
na zlecenie konsulatu USA

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

1160 ton

Długość

70 m

Szerokość

9.8 m

Zanurzenie

6.2 m

Napęd
żaglowy + pomocnicza
maszyna parowa
Prędkość

9 w (napęd parowy)

Uzbrojenie
4 dł./luf. działa 203 mm
2 gwint. działa 32-funt.
2 działa 12-funt.
Załoga

120 marynarzy i oficerów

CSS Shenandoah – żaglowy pełnorejowiec "Sea King" zakupiony przez marynarkę Skonfederowanych Stanów Ameryki w brytyjskiej stoczni River Clyde, z przeznaczeniem do działań krążowniczych podczas wojny secesyjnej jako rajder przeciwko statkom i okrętom Unii w końcowym okresie wojny. Budowany przez Brytyjczyków z myślą używania go na trasie do Indii miał solidny żelazny szkielet kryty poszyciem z drewna tekowego, był więc szczególnie odporny na porastanie wodorostami i skorupiakami. Była to jednostka o dużej dzielności morskiej, szybka i zwrotna. Dowódcą "Shenandoah" został kmd. James Waddell z Karoliny Północnej, który miał za sobą 20 lat służby w US Navy i CS Navy. "Shenandoah" oddał ostatni strzał wojny secesyjnej na wodach subarktycznych w pobliżu Aleutów.

Początki

[edytuj | edytuj kod]

Po zakończeniu prac w stoczni "Sea King" wyszedł 8 października w morze, rzekomo w rejs do Bombaju, w rzeczywistości udał się do portu Funchal na Maderze, gdzie spotkał się z parowcem "Laurel", który dostarczył na pokład brakujących oficerów i członków załogi szkieletowej, działa, amunicję i resztą wyposażenia. Po zakończeniu prac i dokooptowaniu do załogi marynarzy z tymczasowej załogi "Sea Kinga" oraz z "Laurela", zmieniono nazwę na CSS "Shenandoah" i wciągnięto na maszt nową, obowiązującą od 26 maja banderę CS Navy. Rajder był gotów do działania.

Jak uzgodniono wcześniej w Departamencie Marynarki Konfederacji CSS "Shenandoah" miał "poszukiwać i niszczyć" statki handlowe nieprzyjaciela na tych akwenach, gdzie dotąd CS Navy nie działała. Dlatego z Madery okręt udał się na południe, by po opłynięciu Przylądka Dobrej Nadziei podążyć ku Australii, a po wejściu na wody Pacyfiku skoncentrować się na atakowaniu flotylli wielorybniczych Unii.

W drodze wzdłuż wybrzeży Afryki rajder zajął sześć pryzów. Pięć z nich posłał na dno, szósty zaś (po skrzętnym podjęciu z morza rozbitków) został obsadzony własną załogą i odesłany z więźniami do Salvador de Bahia w Brazylii. 25 stycznia 1865 roku, wciąż z brakami w załodze (mimo dobrania pewnej liczby ochotników z pryzów), "Shenandoah" zawinął do Melbourne. Postój w tym porcie nie trwał długo, bowiem Waddell próbował werbować członków załogi, przez co popadł w konflikt z władzami. Na dodatek na ląd zeszło – i więcej nie wróciło – osiemnastu marynarzy, którzy wkrótce złożyli zeznania w konsulacie unionistów. Sprawa zakończyła się zwerbowaniem czterdziestu dwóch krążących wokół portu włóczęgów, którzy mieli w zwyczaju podróżować z wyspy na wyspę jako pasażerowie na gapę, i wyjściem w morze 18 lutego.

Na Oceanie Indyjskim i w pobliżu Australii rajder nie miał specjalnie szczęścia i mógł poszczycić się tylko jedną zdobyczą, ale po przybyciu na wody archipelagu Karolinów zatopił cztery statki wielorybnicze, a w okolicach Kurylów kolejny. Po trzech tygodniach żeglugi po pokrytym gęstą krą Morzu Ochockim i zdobyciu jednego tylko pryzu Waddell minął łańcuch Wysp Aleuckich i przez Morze Beringa wszedł aż na Ocean Arktyczny. 21 czerwca z gazety z San Francisco, znalezionej na jednym z pryzów, dowiedział się o kapitulacji gen. Roberta Lee, ale jednocześnie przeczytał apel konfederackiego prezydenta Jeffersona Davisa wzywającego do dalszej walki. Kontynuował więc swoje dzieło zniszczenia, topiąc dalszych dwadzieścia jeden pryzów, z czego jedenaście w ciągu zaledwie siedmiu godzin. Dopiero na początku sierpnia dowiedział się od napotkanego brytyjskiego statku, że wojna została w kwietniu zakończona.

"Shenandoah" przeszedł teraz błyskawiczną przemianę w statek handlowy. Całe uzbrojenie zniknęło pod pokładem, a burty przemalowano, by rajder wyglądał jak zwykły statek handlowy. 6 listopada zawinięto do Liverpoolu, gdzie Waddell poddał okręt Brytyjczykom, którzy zwrócili go Amerykanom.

Podsumowanie

[edytuj | edytuj kod]

W trakcie swego rajdu "Shenandoah" zatrzymał w sumie trzydzieści osiem statków, z których trzydzieści dwa zniszczył, a sześć zwolnił. Tym samym był po "Alabamie" i obok "Floridy" najskuteczniejszym konfederackim rajderem. Pozostawał w morzu dwanaście miesięcy i siedemnaście dni, pokonując 58 tysięcy mil morskich, i jako jedyny okręt konfederacji dokonał okrążenia globu. Waddell wziął blisko tysiąc jeńców, nie tracąc nawet jednego człowieka w walce (dwóch marynarzy zmarło z chorób). Przyczyną było to, że rajder działał przeciwko nieuzbrojonym statkom (głównie wielorybniczym) i że największe natężenie tej działalności miało już po zakończeniu działań wojennych.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]