Ca trù

Ca trù – gatunek poezji śpiewanej wykonywany w północnym Wietnamie, najstarsza forma muzyki kameralnej na północy Wietnamu^[1].

W 2009 roku sztuka ca trù została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa wymagającego pilnej ochrony UNESCO^[2].

Historia

Poezja ca trù oparta jest na tradycyjnych wietnamskich wierszach – najstarszym zachowanym tekstem jest wiersz Lê Đûc Mao (1462–1529) z okresu dynastii Lê^[1]. Rozwinęła się w XV wieku, kiedy to była wykonywana w wioskach ku czci duchów opiekuńczych (hát thờ). W okresie późniejszym ca trù wykonywano na dworze królewskim (chúc hỗ), w domach prywatnych możnych (hát chơi), barach ca quán i podczas konkursów śpiewaczych hát thi^[3].

Sztuka ca trù jest przekazywana ustnie, z pokolenia na pokolenia, dawniej w jednej rodzinie, dziś mistrzowie przyjmują adeptów także spoza rodziny^[3]. Sztuka ca trù jest zagrożona z powodu malejącej liczby wykonawców i starzenia się mistrzów^[3].

W drugiej połowie XX wieku ca trù było zakazane przez wietnamski rząd, gdyż uznano je za odnoszące się do prostytucji^[4].

W 2009 roku sztuka ca trù została wpisana na listę niematerialnego dziedzictwa wymagającego pilnej ochrony UNESCO^[2].

Opis

Grupa ca trù złożona jest z trzech wykonawców: śpiewaczki (cô đäǔ) wybijającej rytm na drewnianym lub bambusowym idiofonie (phách) i dwóch muzyków, akompaniującej jej na trzystrunowej lutni (đàn đáy) i bębenku (trống chầu)^[1].

Według artystów ludowych ca trù to 56 różnych melodii i form muzycznych, tzw. thể cách^[3].

Śpiewaczka podczas śpiewu nie może otwierać ust zbyt szeroko, musi swobodnie poruszać się w rejestrach wysokich, umieć stosować odpowiednie podparcie oddechowe, by wykonywać dźwięki ư, posługiwać się technika vibrato i wykonywać unikalne ozdobniki tzw. nảy hạt^[3]. Śpiewaczka uderza w idiofon dwoma drewnianymi pałeczkami, z których jedna jest rozdwojona i daje nieco wyższy dźwięk^[3].

Czasami występom towarzyszą tańce: bỏ bộ symbolizujący pracę, tứ linh – symbolizujący taniec czterech stworzeń nadnaturalnych: smoka, qilina, żółwia i feniksa – czy bài bông^[3].

Przypisy

↑ ^a ^b ^c Terry E. Miller, Sean Williams: The Garland Handbook of Southeast Asian Music. Psychology Press, 2008, s. 267–268. ISBN 978-0-415-96075-5. [dostęp 2014-01-03].
↑ ^a ^b UNESCO ICH: Ca trù singing. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g UNESCO: Nomination for inscription on the Urgent Safeguarding List in 2009 (Reference No. 00309). [dostęp 2014-01-03]. (ang.).
↑ Simon Broughton, Mark Ellingham, James McConnachie, Orla Duane: World Music: Latin and North America, Caribbean, India, Asia and Pacific. London: Rough Guides, 2000, s. 265, seria: Music reference series. ISBN 1-85828-636-0. (ang.).

[Miller267-1] Terry E. Miller, Sean Williams: The Garland Handbook of Southeast Asian Music. Psychology Press, 2008, s. 267–268. ISBN 978-0-415-96075-5. [dostęp 2014-01-03].

[wietnam1-2] UNESCO ICH: Ca trù singing. [dostęp 2013-11-18]. (ang.).

[UNESCOform-3] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g UNESCO: Nomination for inscription on the Urgent Safeguarding List in 2009 (Reference No. 00309). [dostęp 2014-01-03]. (ang.).

[4] Simon Broughton, Mark Ellingham, James McConnachie, Orla Duane: World Music: Latin and North America, Caribbean, India, Asia and Pacific. London: Rough Guides, 2000, s. 265, seria: Music reference series. ISBN 1-85828-636-0. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]