Caryocolum alsinella

	Caryocolum alsinella
	(Zeller, 1868)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Rząd	motyle
Podrząd	Glossata
Infrarząd	motyle różnoskrzydłe
Nadrodzina	Gelechioidea
Rodzina	skośnikowate
Podrodzina	Gelechiinae
Plemię	Gnorimoschemini
Rodzaj	Caryocolum
Gatunek	Caryocolum alsinella
Synonimy
	Gelechia alsinella Zeller, 1868; Lita albifrontella Heinemann, 1870; Lita tristella Heinemann, 1870; Lita semidecandriella Tutt, 1887; Lita alsinella (Zeller, 1868); Gelechia semidecandrella Tutt, 1887; Phthorimaea alsinella (Zeller, 1868); Phthorimaea semidecandrella (Tutt, 1887); Gnorimoschema alsinellum alsinellum (Zeller, 1868); Gnorimoschema alsinellum semidecandrellum (Tutt, 1887); Caryocolum alsinellum (Zeller, 1868); Caryocolum albifrontellum (Heinemann, 1870);
	Multimedia w Wikimedia Commons

Caryocolum alsinella – gatunek motyla z rodziny skośnikowatych i podrodziny Gelechiinae. Zamieszkuje Europę i zachodnią Afrykę Północną.

Taksonomia

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1868 roku przez Philippa Christopha Zellera pod nazwą Gelechia alsinella^[1]. Jako lokalizację typową ustalono w 1988 roku Cave del Predil w prowincji Udine we Włoszech^[2]. W 1870 roku Hermann von Heinemann przeniósł ów gatunek do rodzaju Lita^[3]. W 1887 roku James William Tutt opisał Lita semidecandriella^[4] z Anglii^[2]. W 1925 roku Edward Meyrick oba te gatunki umieścił w rodzaju Phthorimaea^[5]. W 1954 roku Josef Wilhelm Klimesch przeniósł je do rodzaju Gnorimoschema, nadając im rangi podgatunków – Gnorimoschema alsinellum alsinellum i Gnorimoschema alsinellum semidecandrellum^[6]. W 1958 roku w obrębie tegoż rodzaju wyróżniony został przez Františka Gregora Jr i Dalibora Povolnego podrodzaj Gnorimoschema (Caryocolum), do którego trafił omawiany takson^[7]. Do rangi rodzaju wyniósł ten podrodzaj w 1958 roku László Anthony Gozmány^[8]. W 1981 roku Ole Karsholt ostatecznie zsynonimizował takson opisany przez Tutta z C. alsinella^[9].

W 1988 roku Peter Huemer przy okazji rewizji rodzaju Caryocolum na podstawie morfologicznej analizy kladystycznej zaliczył C. alsinella do grupy gatunków alsinella wraz z C. albifaciella, C. anatolicum, C. bosalella, C. vicinella i C. viscariella^[2]^[10].

Morfologia

Owad dorosły

Obie płcie osiągają od 4 do 5 mm długości skrzydła przedniego^[2].

Głowa jest wypukła, brązowa z białawym czołem. Czułki są pozbawione grzebykowania. Głaszczki wargowe są odgięte, trójczłonowe, o członie drugim białawym z brązowym nakrapianiem na powierzchni zewnętrznej, a członie trzecim nieco od niego krótszym i czarniawym z białym nakrapianiem na stronie grzbietowej. Aparat gębowy ma ponadto dobrze wykształconą, prawie tak długą jak głaszczki wargowe ssawkę oraz czteroczłonowe głaszczki szczękowe^[2].

Tułów wraz z tegulami ma barwę brązową z białawym nakrapianiem. Przednie skrzydła mają barwę brązową z białym nakrapianiem, szczególnie dobrze wyrażonym w 1/5 i połowie długości. Niewyraźny czarny wzór obejmuje łatę w ćwierci długości, kropki w połowie i 3/5 długości oraz nakrapianie na wierzchołku. Znaki te często obwiedzione są pomarańczowobrązowymi łuskami. Duży udział łusek pomarańczowobrązowych cechuje zwłaszcza populacje z Wielkiej Brytanii i zachodniej Jutlandii, identyfikowane swego czasu jako osobny gatunek lub podgatunek semidecandrellum. Białe plamki kostalna i tornalna są niepołączone^[2].

Genitalia samca mają szeroki unkus, słabo wykształconą i pozbawioną kolców zawieszkę, długą, smukłą, palcowatą z lekko zakrzywionym wierzchołkiem walwę, kciukowaty z lekko wklęśniętą krawędzią odsiebno-brzuszną sakulus, długi i smukły sakus, parę długich, igłowatych sklerotyzacji na anellusie oraz smukły, prosty edeagus z drobnym wyrostkiem bocznym na nabrzmiałej nasadzie i licznymi, drobnymi kolcami na szczycie. Tylna krawędź winkulum ma głębokie wcięcie środkowe i parę płytkich wcięć środkowo-bocznych, które wygradzają parę dużych, palcowatych wyrostków^[2].

Odwłok samicy ma ósmy segment pozbawiony wyrostków, zaopatrzony w cztery wyraźne, krótkie fałdy brzusznośrodkowe, otaczające ostium torebki kopulacyjnej. Przedsionka genitaliów brak zupełnie. Przewód torebki kopulacyjnej ma parę długich sklerotyzacji bocznych o małej do przeciętnej szerokości, sięgających poza połowę długości przedniej gonapofizy. Korpus torebki od wewnątrz porastają liczne mikrotrichia. Znamię torebki jest duże, przysadziste, silnie zakrzywione hakowato, o małej podstawie^[2].

Larwa

Gąsienica ma żółte do jasnozielonego ciało z czarną głową, rudobrązowym z czarnym wierzchem przedtułowiem i drobnymi, czarnymi pinakulami^[11].

Ekologia i występowanie

Skośnikowaty ten występuje od piaszczystych wybrzeży aż po wysokość 2700 m n.p.m. Owady dorosłe latają od późnego czerwca do końca września^[2]. Gąsienice żerują od maja^[11] i początkowo są owadami minującymi liście rośliny żywicielskiej (endofoliofagami). Później przechodzą do egzofitofagii, żerując od zewnątrz na młodych pędach, kwiatach i torebkach nasiennych^[2]^[11]. Przepoczwarczenie ma miejsce najpóźniej pod koniec czerwca^[2].

Roślinami pokarmowymi gąsienic są głównie przedstawiciele rodzaju rogownica z rodziny goździkowatych, w tym rogownica polna, rogownica pięciopręcikowa i rogownica źródlana. Żerują one również na mokrzycy wiosennej i piaskowcu górskim z tej samej rodziny^[2].

Owad palearktyczny, znany jest z Maroka, Portugalii, Hiszpanii, Irlandii, Wielkiej Brytanii, Francji (w tym z Korsyki), Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch (w tym z Sardynii), Danii, Szwecji, Finlandii, Estonii, Łotwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Słowenii, Chorwacji, Macedonii Północnej i Grecji (w tym z Krety)^[12]^[2].

Przypisy

↑ P.C. Zeller. Lepidopterologische Ergebnisse einer Reise in Oberkarnthen. „Stettiner Entomologische Zeitung”. 29, s. 121-149, 1868.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Peter Huemer. A taxonomic revision of Caryocolum (Lepidoptera: Gelechiidae). „Bulletin of the British Natural History Museum of London. Entomology”. 57 (3), s. 439-571, 1988.
↑ H. Heinemann: Die Schmetterlinge Deutschlands und der Schweiz. 2. Abteilung, Kleinschmetterlinge. 2. Die Motten und Federmotten, I. Braunschweig: 1870, s. 266.
↑ J.W. Tutt. On the 'Lita' group of the Gelechiidae. „Entomologist”. 20, s. 28-31, 1887.
↑ Edward Meyrick. Lepidoptera Heterocera. Fam. Gelechiadae. „Genera Insectorum”. 184, s. 1-290, 1925.
↑ Josef Wilhelm Klimesch. Die an Caryophyllaceen lebenden europaeischen Gnorimoschema Busck (Phthorimaea Meyr.)-Arten. „Zeitschrift der Wiener Entomologischen Gesellschaft”. 38, s. 273-288, 1954.
↑ F. Gregor, D. Povolny. Systematische und zoogeographische Studie iiber die Gruppe der ArtenGnorimoschema Busck mit Riicksicht auf die richtige Diagnostik des Schadlings Gnorimoschemaocellatellum Boyd. „Zoologicke a Entomologicke Listy”. 3, s. 83-96, 1954.
↑ László Anthony Gozmány. Microlepidoptera IV. „Fauna Hungariae”. 40, s. 1-295, 1958.
↑ O. Karsholt. Northern European species of the genus Caryocolum Gregor& Povolny, 1954, feedingon Cerastium and Stellaria, with the description of a new species (Lepidoptera: Gelechiidae). „Entomologica scandinavica”. 12, s. 251-270, 1981.
↑ Markku Savela: Caryocolum Gregor & Povolný, 1954. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2022-12-19].
↑ ^a ^b ^c K.P.K.P. Bland K.P.K.P., R.J.R.J. Heckford R.J.R.J., J.R.J.R. Langmaid J.R.J.R., The moths and butterflies of Great Britain and Ireland. 4(2) Gelechiidae, A.M.A.M. Emmet, J.R.J.R. Langmaid (red.), 2002 .
↑ Caryocolum alsinella (Zeller, 1868). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-12-19].

[Zeller-1] P.C. Zeller. Lepidopterologische Ergebnisse einer Reise in Oberkarnthen. „Stettiner Entomologische Zeitung”. 29, s. 121-149, 1868.

[Huemer-2] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Peter Huemer. A taxonomic revision of Caryocolum (Lepidoptera: Gelechiidae). „Bulletin of the British Natural History Museum of London. Entomology”. 57 (3), s. 439-571, 1988.

[Heinemann-3] H. Heinemann: Die Schmetterlinge Deutschlands und der Schweiz. 2. Abteilung, Kleinschmetterlinge. 2. Die Motten und Federmotten, I. Braunschweig: 1870, s. 266.

[Tutt-4] J.W. Tutt. On the 'Lita' group of the Gelechiidae. „Entomologist”. 20, s. 28-31, 1887.

[Meyrick-5] Edward Meyrick. Lepidoptera Heterocera. Fam. Gelechiadae. „Genera Insectorum”. 184, s. 1-290, 1925.

[Klimesch-6] Josef Wilhelm Klimesch. Die an Caryophyllaceen lebenden europaeischen Gnorimoschema Busck (Phthorimaea Meyr.)-Arten. „Zeitschrift der Wiener Entomologischen Gesellschaft”. 38, s. 273-288, 1954.

[gp-7] F. Gregor, D. Povolny. Systematische und zoogeographische Studie iiber die Gruppe der ArtenGnorimoschema Busck mit Riicksicht auf die richtige Diagnostik des Schadlings Gnorimoschemaocellatellum Boyd. „Zoologicke a Entomologicke Listy”. 3, s. 83-96, 1954.

[Gozmany-8] László Anthony Gozmány. Microlepidoptera IV. „Fauna Hungariae”. 40, s. 1-295, 1958.

[Karsholt-9] O. Karsholt. Northern European species of the genus Caryocolum Gregor& Povolny, 1954, feedingon Cerastium and Stellaria, with the description of a new species (Lepidoptera: Gelechiidae). „Entomologica scandinavica”. 12, s. 251-270, 1981.

[funet-10] Markku Savela: Caryocolum Gregor & Povolný, 1954. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2022-12-19].

[Blandetal-11] K.P.K.P. Bland K.P.K.P., R.J.R.J. Heckford R.J.R.J., J.R.J.R. Langmaid J.R.J.R., The moths and butterflies of Great Britain and Ireland. 4(2) Gelechiidae, A.M.A.M. Emmet, J.R.J.R. Langmaid (red.), 2002 .

[fe-12] Caryocolum alsinella (Zeller, 1868). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-12-19].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]