Caryocolum oculatella

Caryocolum oculatella
(Thomann, 1930)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

motyle

Podrząd

Glossata

Infrarząd

motyle różnoskrzydłe

Nadrodzina

Gelechioidea

Rodzina

skośnikowate

Podrodzina

Gelechiinae

Plemię

Gnorimoschemini

Rodzaj

Caryocolum

Gatunek

Caryocolum oculatella

Synonimy
  • Lita oculatella Thomann, 1930
  • Lita ochraceella Chrétien, 1929
  • Phthorimaea oculatella (Thomann, 1930)
  • Gnorimoschema oculatellum (Thomann, 1930)
  • Caryocolum oculatellum (Thomann, 1930)

Caryocolum oculatella – gatunek motyla z rodziny skośnikowatych i podrodziny Gelechiinae.

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1929 roku przez H. Thomanna pod nazwą Lita ochraceella[1]. Nazwa ta okazała się być jednak młodszym homonimem nazwy wprowadzonej przez Pierre’a Chrétiena, w związku z czym w 1930 roku Thomann nadał gatunkowi nową nazwę, Lita oculatella[2]. W 1937 roku Max Gaede przeniósł ów gatunek do rodzaju Phthorimaea[3]. Z kolei w 1953 roku Josef Wilhelm Klimesch umieścił go w rodzaju Gnorimoschema[4]. W 1958 roku w obrębie tegoż rodzaju wyróżniony przez Františka Gregora Jr i Dalibor Povolnego podrodzaj Gnorimoschema (Caryocolum), do którego trafił omawiany takson[5]. Do rangi rodzaju Caryocolum wyniósł ów podrodzaj w 1958 roku László Anthony Gozmány[6]. Kombinację Caryocolum oculatellum jako pierwszy podał Povolný w 1980 roku[7].

W 1988 roku Peter Huemer przy okazji rewizji rodzaju Caryocolum na podstawie morfologicznej analizy kladystycznej zaliczył C. oculatella do monotypowej grupy gatunków oculatella[8][9].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Obie płcie osiągają od 5 do 5,5 mm długości skrzydła przedniego[8].

Głowa ma pozbawione grzebykowania czułki, odgięte głaszczki wargowe, dobrze wykształconą i prawie tak długą jak głaszczki wargowe ssawkę oraz czteroczłonowe głaszczki szczękowe. Ubarwienie różni się między populacją alpejską a hiszpańską. U populacji alpejskiej głowa, tułów i tegule są ochrowe, u populacji hiszpańskiej bardziej białe. Przednie skrzydła mają u populacji alpejskiej ciemnobrązowe do czarniawego tło z jaśniejszym, brązowo nakrapianym brzegiem przednim, białą, osiągającą brzeg kostalny przepaską w ćwierci długości, jasnobrązową przepaską w połowie długości, na której leży wyraźna łata środkowa oraz zwykle zlanymi w wąską, białą przepaskę plamkami kostalną i tornalną. U populacji z Sierra Nevada biel na skrzydłach jest rozleglejsza i formuje trzy wyraźne przepaski[8].

Genitalia samca mają bardzo szeroki i zaokrąglony unkus, błoniastą i pozbawioną kolców zawieszkę, krótką, smukłą, ku szczytowi stopniowo zwężoną, półkolistą walwę, umiarkowanie u podstawy szeroki i równomiernie zwężający się sakus oraz krótki i prosty edeagus z kilkoma drobnymi cierniami na szczycie. Tylna krawędź winkulum ma głębokie, prostokątne wykrojenie i parę delikatne wcięcie środkowe. Kształt unkusa i tegmenu różni się nieco między populacjami alpejską i hiszpańską[8].

Odwłok samicy ma ósmy segment pozbawiony wyrostków, zaopatrzony w dużą, jajowatą sklerotyzację środkowobrzuszną. Przewód torebki kopulacyjnej ma parę długich i pośrodku poszerzonych sklerotyzacji bocznych. Znamię torebki ma formę tęgiego, silnie zakrzywionego haka[8].

Ekologia i występowanie

[edytuj | edytuj kod]
Łyszczec rozesłany, roślina żywicielska gąsienic

Motyl górski. Gąsienice żerują na wierzchołkowych pędach łyszczca rozesłanego z rodziny goździkowatych. Owady dorosłe latają od późnego czerwca[8].

Owad palearktyczny. Znany jest ze szwajcarskiej Gryzonii, austriackiego Tyrolu, w obu przypadkach z Alp, oraz z gór Sierra Nevada w Hiszpanii[8][10].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ H. Thomann. Lita ochraceella n. sp. (Mikrolep.), eine neue Gelechiide aus dem Unterengadin. „Mitteilungen der Schweizerischen Entomologischen Gesellschaft”. 14, s. 191-192, 1929. 
  2. ↑ H. Thomann. Berichtigung. „Mitteilungen der Schweizerischen Entomologischen Gesellschaft”. 15, s. 24, 1930. 
  3. ↑ M. Gaede: Gelechiidae. Lepidopterorum Catalogus 79. 1937, s. 277.
  4. ↑ Josef Wilhelm Klimesch. Die an Caryophyllaceen lebenden europaeischen Gnorimoschema Busck (Phthorimaea Meyr.)-Arten. „Zeitschrift der Wiener Entomologischen Gesellschaft”. 38, s. 225-239, 275-282, 311-319, 1953. 
  5. ↑ F. Gregor, D. Povolny. Systematische und zoogeographische Studie iiber die Gruppe der ArtenGnorimoschema Busck mit Riicksicht auf die richtige Diagnostik des Schadlings Gnorimoschemaocellatellum Boyd. „Zoologicke a Entomologicke Listy”. 3, s. 83-96, 1954. 
  6. ↑ László Anthony Gozmány. Microlepidoptera IV. „Fauna Hungariae”. 40, s. 1-295, 1958. 
  7. ↑ D. Povolny. Die bisher bekannten Futterpflanzen der Tribus Gnorimoschemini (Lepidoptera, Gelechiidae)und deren Bedeutung fur taxonomisch-okologische Erwagungen. „Acta Universitatis Agriculturae, Brno (A)”. 28 (1), s. 189-210, 1980. 
  8. ↑ a b c d e f g Peter Huemer. A taxonomic revision of Caryocolum (Lepidoptera: Gelechiidae). „Bulletin of the British Natural History Museum of London. Entomology”. 57 (3), s. 439-571, 1988. 
  9. ↑ Markku Savela: Caryocolum Gregor & Povolný, 1954. [w:] Funet.fi [on-line]. [dostęp 2022-12-16].
  10. ↑ Caryocolum oculatella (Thomann, 1930). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2022-12-16].