Chaber gwieździsty

Chaber gwieździsty
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	astrowce
Rodzina	astrowate
Podrodzina	Carduoideae
Rodzaj	chaber
Gatunek	chaber gwieździsty
	Nazwa systematyczna
	Centaurea ibericus Trevir. ex Spreng.; Syst. Veg. 3: 406 (1826) 406 1826
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chaber gwieździsty (Centaurea iberica Trevir. ex Spreng.) – gatunek rośliny z rodziny astrowatych. Rodzimy obszar występowania obejmuje obszary Azji Zachodniej i Środkowej, Chiny i południowo-wschodnią Europę, ale gatunek ten rozprzestrzeni się także w innych rejonach i obecnie występuje również we Włoszech, Francji, Łotwie, Litwie, Estonii, niektórych stanach USA, w Argentynie^[4]. W Polsce jest uprawiany jako roślina ozdobna.

Morfologia i biologia

Roślina jednoroczna o wysokość 0,3-1,8 m. Cała pokryta jest drobnymi włoskami. Liście pierzaste, złożone z listewkowatych odcinków. Liście różyczkowe duże, kolczaste, liście łodygowe znacznie mniejsze. Kwiaty fioletowe, zebrane w koszyczek. Nasiona z puchem kielichowym. Kwitnie w maju i czerwcu^[5].

Młode liście chabru gwieździstego były zbierane i spożywane jako sałata. Starsza roślina staje się gorzka i jest przez Żydów używana w okresie Paschy do przyrządzania potraw z gorzkich ziół^[6].
Biblia ani razu nie wymienia jego nazwy gatunkowej, w wielu miejscach natomiast mówi o roślinach kolczastych i ciernistych. Wszyscy badacze roślin biblijnych na podstawie kontekstu, wiedzy botanicznej oraz analizy słów hebrajskich i arabskich zgodnie jednak twierdzą, że chodzi tu o chabra gwieździstego. Np. w Księdze Rodzaju (3,17-18) i 2 Księdze Kronik (25,18) jest cytat: „Czy zbiera się winogrona z ciernia albo z ostu figi?”^[6].
W USA jest uważany za chwast i gatunek inwazyjny. Ostre kolce uniemożliwiają wypas zwierząt, utrudniają też wykorzystanie terenu pod rekreację^[5].
W ludowej medycynie tureckiej chaber gwiaździsty jest rośliną leczniczą, używaną do łagodzenia bólu, leczenia reumatoidalnego zapalenia stawów, wysokiej gorączki, bólu głowy i gojenia się ran. Badania naukowe wykazały, że sprządzona z niego maść działa przeciwzapalnie i ułatwia gojenie się ran^[7]

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-04-15] (ang.).
↑ The Plant List. [dostęp 2014-11-20].
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-05-05].
↑ ^a ^b Iberian starthistle Centaurea iberica Trev. ex Spreng. [dostęp 2021-04-25].
↑ ^a ^b Zofia Włodarczyk: Rośliny biblijne. Leksykon. Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera PAN, 2011. ISBN 978-83-89648-98-3.
↑ Amna Nisar Khan, Itrat Fatima, Urooj Abdul Khaliq, Abdul Malik, Ghulam Abbas Miana, Zia-ur-Rehman Qureshi and Huma Rasheed. Potent Anti-Platelet Constituents from Centaurea iberica. Molecules 2011, 16, 2053-2064; doi:10.3390/molecules16032053