Charpentiera
 Charpentiera obovata | |
| Systematyka[1][2] | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Podkrólestwo | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Nadklasa | |
| Klasa | |
| Nadrząd | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj |
Charpentiera |
| Nazwa systematyczna | |
| Charpentiera Gaudich. Voy. Uranie: 444 (1829)[3] | |
| Typ nomenklatoryczny | |
|
C. obovata Gaudichaud-Beaupré[4] | |
Charpentiera – rodzaj roślin z rodziny szarłatowatych. Obejmuje sześć gatunków[3]. Pięć z nich jest endemitami Hawajów, a jeden rośnie 2800 km dalej na południu – na wyspach Tubuai i Raivavae w archipelagu Îles Australes[3][5].
Lekkie gałęzie tych drzew były używane na podobieństwo fajerwerków przez Hawajczyków w tradycji ʻōahi. Podpalone gałęzie zrzucane były z wysokich klifów wyspy Kauaʻi, gdzie następnie unoszone były w powietrzu przez prądy wznoszące[6].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod].jpg)
- Pokrój
- Smukłe i niskie, czasem mające krzaczasty wygląd drzewa do kilku m wysokości lub bardziej okazałe drzewa o tęgim pniu i wysokości sięgającej ponad 12 m[7].
- Liście
- Pojedyncze, skrętoległe, o długości blaszki od kilku do 40 cm[7], blaszki u różnych gatunków cienkie lub skórzaste[8].
- Kwiaty
- Drobne, wiatropylne, jednopłciowe i obupłciowe (o różnej proporcji typów kwiatów u różnych gatunków), zebrane w zwisające wiechy[7]. W obrębie kwiatostanu wyrastają pojedynczo w kątach przysadek. Listków okwiatu 5, wolnych, nagich lub owłosionych. Pręcików 5, u dołu zrośniętych kubeczkowato. Zalążnia z pojedynczym zalążkiem zwieńczona krótką szyjką słupka lub bez niego. Znamiona dwa[8].
- Owoce
- Drobne orzeszki zawierające czarne nasiono[2].
Systematyka
[edytuj | edytuj kod]Rodzaj z rodziny szarłatowatych Amaranthaceae w jej szerokim ujęciu (obejmującym komosowate Chenopodiaceae). W obrębie rodziny rodzaj sytuowany jest blisko pozycji bazalnej podrodziny Amaranthoideae (poprzedzony jest tylko przez zajmujący bardziej bazalną pozycję rodzaj Bosea), której wyodrębnienie datowane jest na 59,5 miliona lat temu[2].
- Wykaz gatunków[3]
- Charpentiera australis Sohmer
- Charpentiera densiflora Sohmer
- Charpentiera elliptica (Hillebr.) A.Heller
- Charpentiera obovata Gaudich.
- Charpentiera ovata Gaudich.
- Charpentiera tomentosa Sohmer
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2022-07-07] (ang.).
- ↑ a b c Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-07-07] (ang.).
- ↑ a b c d Charpentiera Gaudich.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-07-07].
- ↑ Charpentiera. [w:] Index Nominum Genericorum (ING) [on-line]. Smithsonian Institution. [dostęp 2022-07-07].
- ↑ S. H. Sohmer. Revision of the genus Charpentiera (Amaranthaceae). „Brittonia”. 24, s. 283–312, 1972.
- ↑ A. C. Medeiros, C.F. Davenport, C.G. Chimera: Auwahi: Ethnobotany of a Hawaiian Dryland Forest. Cooperative National Park Resources Studies Unit, University of Hawaiʻi at Mānoa, 1998. s. 39–40. [dostęp 2009-03-24]. [zarchiwizowane z tego adresu].
- ↑ a b c S. H. Sohmer. A Preliminary Report of the Biology of the Genus Charpentiera (Amaranthaceae). „Pacific Science”. 27, 4, s. 399-405, 1973.
- ↑ a b Klaus Kubitzki, J.G. Rohwer, V. Bittrich (red.), Flowering plants, dicotyledons: magnoliid, hamamelid, and caryophyllid families, Berlin 1993, s. 81, ISBN 978-3-662-02899-5, OCLC 861705944.