Cheilymenia stercorea

Cheilymenia stercorea
Ilustracja
Owocniki na łajnie krowy
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

kustrzebniaki

Rząd

kustrzebkowce

Rodzina

Pyronemataceae

Rodzaj

Cheilymenia

Gatunek

Cheilymenia stercorea

Nazwa systematyczna
Cheilymenia stercorea (Pers.) Boud.
Icon. Mycol. (Paris) 2: tab. 384 (1907)
Multimedia w Wikimedia Commons

Cheilymenia stercorea (Pers.) Boud. – gatunek grzybów z rodziny Pyronemataceae[1].

Systematyka

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Chaeilymenia, Pyronemataceae, Pezizales, Pezizomycetidae, Pezizomycetes, Pezizomycotina, Ascomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy opisał go w 1800 r. Christiaan Hendrik Persoon nadając mu nazwę Peziza stercorea. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę, nadał mu Jean Louis Émile Boudier w 1907 r.[1]

Ma 21 synonimów. Są nimi wszystkie odmiany. Niektóre z pozostałych to:

  • Humariella stercorea (Pers.) J. Schröt. 1893
  • Lachnea stercorea (Pers.) Gillet 1880
  • Scutellinia stercorea (Pers.) Kuntze 1891[2].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Owocniki

Typu apotecjum (miseczka) o średnicy 2–5 mm, siedzące, płytko kielichowate do tarczowatych, mięsiste,. Powierzchnia wewnętrzna (hymenialna) pomarańczowa do pomarańczowożółtej, powierzchnia zewnętrzna pomarańczowa i szorstkowłosa, pokryta żółtobrązowymi włoskami dwóch rodzajów; inne są na brzegu owocnika, inne u jego podstawy[3].

Cechy mikroskopowe

Włoski brzeżne 150–700 (–1000) × 10–25 µm, proste, igłowate, wierzchołek zwykle spiczasty, grubościenne, septowane, z szeroką podstawą o średnicy ok. 50 µm. Włoski nasadowe gwiaździste, z (2–) 3–5 (–6) rozgałęzieniami, rozgałęzienia 40–160 (–180) × 6–15 µm, kolczaste. Ściana złożona z kulistych, cienkościennych komórek o średnicy do 35 µm, z wewnętrzną warstwą splecionych strzępek. W hymenium nierozgałęzione parafizy o średnicy do 3,5 µm, z pomarańczowym barwnikiem karotenoidowym, wierzchołek maczugowaty o średnicy około 6 µm. Worki 180–240 × 11-14 µm, cylindryczne, ze zwężającą się szypułką, wierzchołek zaokrąglony do ściętego, dość cienkościenny, nie barwiący się jodem. W worku po 8 zarodników. Askospory ułożone mniej więcej skośnie jednoszeregowo, 16–22 (–24) × (8,5–) 9–12 µm, cylindryczno-elipsoidalne, bezbarwne, szkliste, gładkie, dość cienkościenne, z episporą, która może się odłączyć po podgrzaniu w kwasie mlekowym[3].

Gatunki podobne

Małe, pomarańczowe miseczki z włoskami brzeżnymi tworzy również Cheilymenia fimicola, ale jej włosy są proste, septowane, zwężające się ku końcowi i rozgałęziają się tylko u podstawy. Ponadto u Cheilymenia fimicola wszystkie włoski są takie same. Trzeci gatunek, Cheilymenia theleboloides, spotykany sporadycznie na końskim oborniku, jest bladożółtawy i ma niepozorne, prawie szkliste włosy. Inne podobne gatunki to Cheilymenia granulata i włośniczka tarczowata (Scutellinia scutellata). Ten pierwszy wytwarza pomarańczowe kubki na łajnie, ale brakuje mu włosków brzeżnych i ma chropowatą powierzchnię zewnętrzną. Włośniczka tarczowata tworzy jasnopomarańczowe, kielichowate owocniki z wyraźnymi włoskami brzeżnymi, ale występuje na gnijącym drewnie, a nie na łajnie[4].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Cheilymenia stercorea występuje w Ameryce Północnej i Południowej, Europie, Azji, Australii i na Nowej Zelandii[5]. W Polsce M.A. Chmiel przytoczyła wiele stanowisk, najstarsze podał Giacomo Bresadola w 1903 r.[6] Grzyb koprofilny występujący pojedynczo lub w grupach na odchodach zwierząt roślinożernych[6].

Grzyb niejadalny ze względu na miejsce występowania[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-12-17] (ang.).
  2. ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2022-12-17] (ang.).
  3. ↑ a b Cheilymenia stercorea [online], Fungi of Great Britain and Ireland [dostęp 2022-12-17] (ang.).
  4. ↑ California Fungi – Cheilymenia fimicola [online], California fungi [dostęp 2022-12-17] (ang.).
  5. ↑ Występowanie Cheilymenia stercorea (Pers.) Boud. na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2022-12-17] (ang.).
  6. ↑ a b Maria Alicja Chmiel, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów workowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany PAN, 2006, s. 25, ISBN 978-83-89648-46-4.
  7. ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda, Grzyby i ich oznaczanie, Warszawa: PWRiL, 1985, ISBN 83-09-00714-0.