Chironius exoletus

	Chironius exoletus
	(Linnaeus, 1758)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	zauropsydy
Podgromada	diapsydy
Rząd	łuskonośne
Podrząd	węże
Infrarząd	Alethinophidia
Nadrodzina	Colubroidea
Rodzina	połozowate
Podrodzina	ślimaczarze
Rodzaj	Chironius
Gatunek	Chironius exoletus
Synonimy
	Coluber exoletus Linnaeus, 1758; Natrix exoleta — Laurenti, 1768; Coluber carinatus — Merrem, 1820; Coluber pyrrhopogon Wied, 1824; Tyria exoleta — Fitzinger, 1826; Erpetodryas exoletus — Boie, 1826; Herpetodryas exoletus — Wagler, 1830; Chironius pyrrhopogon — Bailey, 1955; Zaocys tornieri Werner, 1896; Ptyas tornieri — Wall, 1923; Chironius carinatus — Amaral, 1931;
	Kategoria zagrożenia (CKGZ)
	; najmniejszej troski
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chironius exoletus – gatunek węża z rodziny połozowatych (Colubridae). Występuje w północnej i środkowej Ameryce Południowej oraz w Ameryce Centralnej. Prowadzi dzienny, częściowo nadrzewny tryb życia^[3].

Systematyka

Takson ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1758 roku szwedzki przyrodnik Karol Linneusz w 10. wydaniu swego dzieła Systema naturae per regna tria naturae, secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis. Autor nadał wężowi nazwę Coluber exoletus, a jako miejsce typowe błędnie wskazał „Indiis” (Indie)^[3]^[4]. Holotyp (UUZM 150)^[a] zaginął^[3]^[5].

Etymologia

Chironius: w mitologii greckiej Chiron (gr. Χείρων Cheírōn, łac. Chiron), był najmądrzejszym i najbardziej cywilizowanym z centaurów^[6].
exoletus: łac. exoletus – „wysłany, wygnany”, „dorosły”^[3].

Morfologia

Jest to średniej wielkości wąż o małej głowie, której szerokość jest podobna do szerokości szyi, dużych oczach o tęczówkach jasnobrązowych z żółtym pierścieniem otaczającym źrenicę i dość jednolitym ubarwieniu. Dorosłe osobniki mają barwę od oliwkowobrązowej do zielonej. Dolna część głowy, gardło i podbródek jasnożółta, brzuch zielony. Młode osobniki mają brązowy, oliwkowy lub niebieskawy grzbiet, część z nich ma od 17 do 53 wąskich, skrzyżowanych jasnych ukośnych pasm, brzuch zielonkawobiały. Węże tego gatunku są podobne do sipo górskiego (Chironius monticola) i Chironius multiventris^[3]^[7].

Wymiary^[5]^[7]:


	Samiec	Samica
Długość całkowita (mm)	1531	1545
Długość SVL^[b] (mm)	973	1000
Łuski grzbietowe (rzędy)	12	12

Występowanie

Występuje w Panamie, Kostaryce, Wenezueli, Gujanie, Surinamie, Gujanie Francuskiej, Brazylii, Argentynie, Boliwii, Peru, Kolumbii i Ekwadorze. W Ekwadorze stwierdzono jego występowanie w prowincjach Carchi, Azuay, Imbabura, Pichincha, Cotopaxi, Santo Domingo de los Tsáchilas, Esmeraldas, Guayas, Manabí, Napo, Orellana, Morona Santiago, Pastaza, Sucumbíos, Tungurahua i Zamora-Chinchipe. Jest spotykany w przedziale wysokości 0–2167 m n.p.m.^[5]^[7]

Ekologia i zachowanie

Gatunek ten występuje zwykle w tropikalnych wilgotnych lasach górskich, tropikalnych wilgotnych lasach nizinnych w strefie międzyzwrotnikowej. Prowadzą dzienny, mieszany tryb życia naziemny i nadrzewny. W nocy śpią zwinięte na roślinności podszytu. Jego dieta składa się głównie z dorosłych bezogonowych i kijanek (m.in. Boana appendiculata, Boana calcarata, Boana lanciformis, Boana punctata, Dendropsophus bifurcus, Dendropsophus marmoratus, Osteocephalus taurinus, Phyllomedusa tomopterna, Scinax garbei, Scinax ruber, Smilisca phaeota, Lithobates palmipes), obejmuje także jaszczurki (m.in. Hemidactylus mabouia, Thecadactylus rapicauda) oraz płazy ogoniaste (m.in. Bolitoglossa altamazonica)^[7].

Status

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych IUCN Chironius exoletus jest uznawany za gatunek najmniejszej troski (LC, ang. Least Concern). Wielkość populacji nie jest oszacowana, a gatunek ten opisywany jest jako pospolity. Trend liczebności populacji jest prawdopodobnie stabilny^[2].

Uwagi

↑ UUZM (= ZMUU) – Uppsala Universitet, Evolutionsmuseet (Uppsala University, Museum of Evolution]), wcześniej Uppsala University Zoological Museum^[8].
↑ SVL – ang. Snout–vent length – odległość od przodu głowy do odbytu.

Przypisy

↑ Chironius exoletus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ ^a ^b Chironius exoletus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2024-11-29] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e P. Uetz & J. Hallermann, Chironius exoletus (LINNAEUS, 1758), [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-11-28] (ang.).
↑ K.K. Linneusz K.K., Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 223 (łac.).
↑ ^a ^b ^c Rodríguez-Guerra, A. yA. Carvajal-Campos A. yA., A., Chironius exoletus, [w:] Reptiles del Ecuador. Version 2022.0. (red. Torres-Carvajal, O., Pazmiño-Otamendi, G., Ayala-Varela, F. y Salazar-Valenzuela, D), Quito: Museo de Zoología, Pontificia Universidad Católica del Ecuador, 2020 (hiszp.).
↑ Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 48, OCLC 637083062 (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Vieira J., Arteaga A.: Green Whipsnake (Chironius exoletus). [w:] Reptiles of Ecuador: Life in the middle of the world. (red. Arteaga A, Bustamante L, Vieira J) [on-line]. 2024. (ang.).
↑ Mark HenryM.H. Sabaj Mark HenryM.H., Codes for Natural History Collections in Ichthyology and Herpetology, „Copeia”, 108 (3), 2020, s. 593–669, DOI: 10.1643/ASIHCODONS2020 (ang.).

[uwaga_2-5] UUZM (= ZMUU) – Uppsala Universitet, Evolutionsmuseet (Uppsala University, Museum of Evolution]), wcześniej Uppsala University Zoological Museum^[8].

[uwaga_1-9] SVL – ang. Snout–vent length – odległość od przodu głowy do odbytu.

[itis-1] Chironius exoletus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[iucn-2] Chironius exoletus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2024-11-29] (ang.).

[rd-3] P. Uetz & J. Hallermann, Chironius exoletus (LINNAEUS, 1758), [w:] The Reptile Database [online] [dostęp 2024-11-28] (ang.).

[Pierwszy-4] K.K. Linneusz K.K., Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 10, t. 1, Holmiae 1758, s. 223 (łac.).

[Reptiles_Ecuador-6] Rodríguez-Guerra, A. yA. Carvajal-Campos A. yA., A., Chironius exoletus, [w:] Reptiles del Ecuador. Version 2022.0. (red. Torres-Carvajal, O., Pazmiño-Otamendi, G., Ayala-Varela, F. y Salazar-Valenzuela, D), Quito: Museo de Zoología, Pontificia Universidad Católica del Ecuador, 2020 (hiszp.).

[7] Edmund C.E.C. Jaeger Edmund C.E.C., Source-book of biological names and terms, wyd. 1, Springfield: Charles C. Thomas, 1944, s. 48, OCLC 637083062 (ang.).

[R_Ecuador-8] Vieira J., Arteaga A.: Green Whipsnake (Chironius exoletus). [w:] Reptiles of Ecuador: Life in the middle of the world. (red. Arteaga A, Bustamante L, Vieira J) [on-line]. 2024. (ang.).

[KodyMuzeum-10] Mark HenryM.H. Sabaj Mark HenryM.H., Codes for Natural History Collections in Ichthyology and Herpetology, „Copeia”, 108 (3), 2020, s. 593–669, DOI: 10.1643/ASIHCODONS2020 (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[a]

[5]

[6]

[7]

[b]

[8]