Chitra Dewi

Chitra Dewi
Ilustracja
Imię i nazwisko

Roro Patma Dewi Tjitrohadikusumo

Data i miejsce urodzenia

26 stycznia 1934
Cirebon

Data i miejsce śmierci

28 października 2008
Tangerang

Zawód

aktorka, reżyserka filmowa

Chitra Dewi, właśc. Roro Patma Dewi Tjitrohadikusumo[1][2][3] (ur. 26 stycznia 1934 w Cirebon, zm. 28 października 2008 w Tangerang)[1][4][5] – indonezyjska aktorka i reżyserka filmowa. Była jedną z czterech indonezyjskich reżyserek, które rozwinęły swoją karierę przed 1998 rokiem[2].

W trakcie swojej kariery zebrała szereg nagród. W 2007 r. otrzymała nagrodę za całokształt dorobku na Festival Film Bandung (FFB)[5].

Życie i kariera

[edytuj | edytuj kod]

Chitra Dewi urodziła się jako Rara Patma Dewi Tjitrohadikusumo w Cirebonie, na Jawie Zachodniej, 26 stycznia 1930 roku. Ukończyła szkołę średnią.[3]

Dewi zadebiutowała na dużym ekranie w 1955 roku w filmie Tamu Agung (Wysoki Gość), satyrycznej komedii politycznej w reżyserii Usmara Ismaila dla Perfini. Jednakże jej rozpoznanie nastąpiło rok później, gdy zagrała w muzycznym filmie Tiga Dara (Trzy Panny) obok Mieke Wijaya i Indriati Iskak dla tej samej firmy[3]. Film ten stał się największym komercyjnym sukcesem Perfini i zainspirował serię konkursów na podobieństwo, w których kobiety starały się naśladować tytułowe trzy siostry z filmu, śledzące życie miłosne trzech sióstr żyjących z babcią[6]. Według historyka filmowego Misbacha Yusa Birana, Dewi uchodziła za idealną indonezyjską kobietę: łagodną i wyważoną[7].

Dewi pozostawała z Perfini przez lata 60., pojawiając się w takich filmach jak Djendral Kantjil (Generał Dzikozając, 1958) i Pedjuang (Wojownicy o Wolność, 1960)[8]; ten ostatni film został wyświetlony w konkursie na 2. Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Moskwie w 1961 roku[9]. Grała także na scenie w przedstawieniach Narodowej Akademii Teatralnej w Dżakarcie[3]. W międzyczasie zaczęła występować w filmach innych firm, takich jak Persari (Wakacje na Bali, 1962), Panah Mas Film (Bing Slamet Wędruje [Bing Slamet Wanders], 1962), i Agora Film (począwszy od Lembah Hidjau [Zielona Dolina, 1963] do Darah Nelajan [Krew Rybaka, 1965]).[3][8]

Indriati Iskak, Chitra Dewi, i Mieke Wijaya w Tiga Dara

Pod koniec lat 60., będąc nadal aktywną jako aktorka, Dewi zaczęła angażować się w produkcję filmową. Założyła własną firmę produkcyjną filmów, Chitra Dewi Film Production, i w 1967 roku wyprodukowała swój pierwszy film: 2 X 24 Djam (2 x 24 godziny). Firma ta wyprodukowała kolejne pięć filmów[10], w tym trzy wyreżyserowane przez samą Dewi: Bertjinta dalam Gelap (Miłość w Ciemności), Dara-Dara (Panny), i Penunggang Kuda Dari Tjimande (Jeździec z Cimande) (wszystkie 1971)[3]. Te filmy nie odniosły sukcesu, i Dewi skupiła się następnie na aktorstwie[3]. W 1971 roku została uhonorowana przez Związek Dziennikarzy Indonezji za swoją rolę w Nji Ronggeng (Ronggeng, 1969)[11].

W latach 70. i 80. Dewi grała głównie role drugoplanowe, m.in. w romansie Freda Younga Putri Solo (Córka Solo, 1974), dramacie Asrula Sani Kemelut Hidup (Kłopoty Życia, 1977), oraz dramacie Wahyu Sihombinga Gara-gara Isteri Muda (Z powodu Młodej Żony, 1977)[3]. Za ten ostatni film otrzymała Nagrodę Citra dla Najlepszej Aktorki Drugoplanowej na Festiwalu Filmowym w Indonezji w 1979 roku[11]. Dewi wystąpiła w kolejnych dwudziestu filmach w latach 80. i 90., kończąc swoją karierę aktorską filmem Pedang Ulung (Wielki Miecz) w 1993 roku[8], rok po otrzymaniu nagrody za całokształt twórczości od Narodowej Rady Filmowej. Otrzymała kolejną nagrodę za całokształt twórczości na Festiwalu Filmowym w Bandungu w 2007 roku[12].

Śmierć i dziedzictwo

[edytuj | edytuj kod]

Dewi doświadczyła pogorszenia zdrowia w 2006 roku po śmierci Bambanga Samsudiego, jej najstarszego syna. W marcu 2008 roku spędziła dwa tygodnie w szpitalu Pondok Indah z powodu niedożywienia. Niestety, jej stan zdrowia się pogarszał, i o godzinie 14:00 czasu zachodnioindonezyjskiego (UTC +7) 28 października 2008 roku zmarła w domu swojego drugiego i najmłodszego dziecka, Agusa Erwina, w Południowej Dżakarcie, w wieku 78 lat. Została pochowana na cmentarzu Jabang Bayi w Cirebon, niedaleko swoich rodziców i syna.[12][13]

Do 1998 roku tylko sześć reżyserek pojawiło się w indonezyjskim kinie; obok Chitry Dewi były to Ratna Asmara, Roostijati, Sofia W.D., Ida Farida i Rima Melati.[14] Z tych reżyserek wszystkie, poza Faridą, miały wcześniejsze doświadczenie jako aktorki[3]. Te reżyserki rzadko otrzymywały takie same uznanie jak ich męscy odpowiednicy, a aktorstwo pozostawało jedynym sposobem dla kobiet w branży na zostanie zauważonym[15].

Od upadku Suharto w 1998 roku liczba reżyserek znacząco wzrosła[15]. Kilka z nich zdobyło uznanie na szczeblu krajowym i międzynarodowym. Najwcześniejszymi przedstawicielkami tej generacji są Mira Lesmana i Nan Achnas, które współpracowały z innymi reżyserami w filmie Kuldesak (1999)[16]. Inne przykłady to Nia Dinata, której dwa filmy, Ca-bau-kan (Kurtyzana, 2002) i Berbagi Suami (Miłość do Dzielenia, 2006), zostały zgłoszone do Nagrody Akademii w kategorii Najlepszy Film Nieanglojęzyczny[17]; oraz Djenar Maesa Ayu, której film Mereka Bilang, Saya Monyet! (Mówią, że jestem małpką!, 2008) znalazł się na kilku listach najlepszych indonezyjskich filmów roku 2008.[18][19]

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]

Podczas pięćdziesięcioletniej kariery Dewi wystąpiła w ponad osiemdziesięciu filmach. Produkowała cztery filmy, wyreżyserowała trzy, oraz napisała scenariusz do dwóch z nich.[8] Dewi była również aktywna w telewizji, występując m.in. w serialach takich jak Dr. Sartika (1989–1991), Jendela Hati (1994), Kedasih (1995) oraz Dua Pilar (1997)[3].

Jako część ekipy filmowej

[edytuj | edytuj kod]
  • 2 X 24 Djam (1967; producent)
  • Samiun dan Dasima (1970; producent)
  • Bertjinta dalam Gelap (1971; reżyserka, producent, scenarzystka)
  • Dara-Dara (1971; reżyserka i scenarzystka)
  • Penunggang Kuda Dari Tjimande (1971; reżyserka, producentka, edytorka)
Pocztówka z autografem Chitry Dewi
Chitra Dewi w filmie Melati Dibalik Terali (Jaśmin za kratami), 1962
Chitra Dewi na fotografi promocyjnej
Rendra Karno wręcza kwiaty Chitrze Dewi, w tle Fifi Young i Mieke Widjaja. Film Tiga Dara

Jako aktorka

[edytuj | edytuj kod]
  • Tamu Agung (1955)
  • Djuara 1960 (1956)
  • Tiga Dara (1956)
  • Delapan Pendjuru Angin (1957)
  • Tiga Buronan (1957)
  • Djendral Kantjil (1958)
  • Pak Prawiro (1958)
  • Asrama Dara (1958)
  • Habis Gelap Terbitlah Terang (1959)
  • Pedjuang (1960)
  • Ratu-ratu Rumah Tangga (1960)
  • Tjita-Tjita Ajah (1960)
  • Tak Terduga (1960)
  • Djumpa Diperjalanan (1961)
  • Melati Dibalik Terali (1961)
  • Holiday in Bali (1962)
  • Bing Slamet Merantau (1962)
  • Lembah Hidjau (1963)
  • Semusim Lalu (1964)
  • Darah Nelajan (1965)
  • Bunga Putih (1966)
  • Gita Taruna (1966)
  • 2 X 24 Djam (1967)
  • Nji Ronggeng (1969)
  • Hidup, Tjinta dan Air Mata (1970)
  • Romansa (1970)
  • Samiun dan Dasima (1970)
  • Penunggang Kuda dari Tjimande (1971)
  • Ratna (1971)
  • Belas Kasih (1973)
  • Bulan di Atas Kuburan (1973)
  • Bobby (1974)
  • Aku Mau Hidup (1974)
  • Ali Baba (1974)
  • Pengorbanan (1974)
  • Putri Solo (1974)
  • Prahara (Betinanya Seorang Perempuan) (1974)
  • Maria, Maria, Maria (1974)
  • Suster Maria (1974)
  • Sayangilah Daku (1974)
  • Bunga Roos dari Cikembang (1975)
  • Chicha (1976)
  • Ganasnya Nafsu (1976)
  • Terminal Terakhir (1977)
  • Kemelut Hidup (1977)
  • Rahasia Seorang Ibu (1977)
  • Ateng Bikin Pusing (1977)
  • Yoan (1977)
  • Gara-gara Isteri Muda (1977)
  • Terminal Cinta (1977)
  • Semau Gue (1977)
  • Duo Kribo (1977)
  • Rhoma Irama Berkelana I (1978)
  • Rhoma Irama Berkelana II (1978)
  • Begadang (1978)
  • Si Ronda Macan Betawi (1978)
  • Gadis Kampus (1979)
  • Mencari Cinta (1979)
  • Kabut Sutra Ungu (1979)
  • Remaja-remaja (1979)
  • Perjuangan dan Doa (1980)
  • Amalia SH (1981)
  • Bukan Impian Semusim (1981)
  • Nila di Gaun Putih (1981)
  • Si Pitung Beraksi Kembali (1981)
  • Sekuntum Mawar Putih (1981)
  • Bawalah Aku Pergi (1981)
  • Simphony yang Indah (1981)
  • Mendung Tak Selamanya Kelabu (1982)
  • Rumput-Rumput yang Bergoyang (1983)
  • Kadarwati (1983)
  • Dia Sang Penakluk (1984)
  • Sebening Kaca (1985)
  • Takdir Marina (1986)
  • Pendekar Bukit Tengkorak (1987)
  • Saur Sepuh (Satria Madangkara) (1988)
  • Jurus Dewa Naga (1989)
  • Rio Sang Juara (1989)
  • Turangga (1990)
  • Pengantin Remaja (1991)
  • Pedang Ulung (1993)

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Apa siapa orang film Indonesia, 1926-1978. Jakarta: Yayasan Artis Film : Sinematik Indonesia, 1979, s. 109. OCLC 6655859. [dostęp 2022-07-07]. (indonez.).
  2. ↑ a b Indira Ardanareswari, Ivan Aulia Ahsan: Chitra Dewi, Aktris 'Tiga Dara' yang Jadi Simbol Perempuan Ideal. Tirto.id, 2019-10-28. [dostęp 2022-07-07]. (indonez.).
  3. ↑ a b c d e f g h i j Apa siapa orang film Indonesia. Jakarta: Departemen Penerangan RI, Direktorat Pembinaan Film dan Rekaman Video, 1999, s. 120. OCLC 44427179. [dostęp 2022-07-07]. (indonez.).
  4. ↑ Chitra Dewi. Indonesian Film Center. [dostęp 2022-07-07]. (indonez.).
  5. ↑ a b Aktris Film Tiga Dara. TokohIndonesia.com, 2009-10-03. [dostęp 2022-07-07]. (indonez.).
  6. ↑ Peran pemuda dalam kebangkitan film Indonesia | WorldCat.org [online], search.worldcat.org [dostęp 2024-06-24] (ang.).
  7. ↑ Peran pemuda dalam kebangkitan film Indonesia | WorldCat.org [online], search.worldcat.org [dostęp 2024-06-24] (ang.).
  8. ↑ a b c d filmindonesia.or.id [online], 24 czerwca 2024 [zarchiwizowane z adresu 2016-09-24] (indonez.).
  9. ↑ www.moscowfilmfestival.ru [online] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-28] (ang.).
  10. ↑ film indonesia [online] [dostęp 2024-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-19].
  11. ↑ a b filmindonesia.or.id [online] [zarchiwizowane z adresu 2015-08-27].
  12. ↑ a b Arif Arianto, tempo.co [online], 28 października 2008 [dostęp 2024-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-06-19] (indonez.).
  13. ↑ www.pikiran-rakyat.com [online], Pikiran Rakyat, 28 października 2008 [dostęp 2024-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-08-16] (indonez.).
  14. ↑ John A. Lent (red.), Women and mass communications in the 1990's: an international, annotated bibliography, wyd. 1. publ, Bibliographies and indexes in women's studies, Westport, Conn.: Greenwood Press, 1999, ISBN 978-0-313-30209-1 [dostęp 2024-06-24].
  15. ↑ a b Grace Swestin, IN THE BOYS’ CLUB: A HISTORICAL PERSPECTIVE ON THE ROLES OF WOMEN IN THE INDONESIAN CINEMA 1926-MAY 1998 [online], Jurnal Ilmiah SCRIPTURA, Vol. 3, No. 2,, lipiec 2009 [dostęp 2024-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-16] (ang.).
  16. ↑ bentarabudaya.com [online], 11 lutego 2011 [dostęp 2024-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2011-10-07].
  17. ↑ socialchangefilmfestival.org [online] [dostęp 2024-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2010-12-19] (ang.).
  18. ↑ Terima Kasih, majalah.tempointeraktif.com [online], 29 grudnia 2008 [dostęp 2024-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2012-03-31] (indonez.).
  19. ↑ thejakartapost.com [online], 28 grudnia 2008 [dostęp 2024-06-24] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04] (ang.).