Chlorospatha

*Chlorospatha*
	; Chlorospatha lehmannii
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	żabieńcowce
Rodzina	obrazkowate
Podrodzina	Aroideae
Rodzaj	Chlorospatha
	Nazwa systematyczna
	Chlorospatha Engl. in E.von Regel; Gartenflora: 97 (1878)
	Typ nomenklatoryczny
	Chlorospatha kolbii Engl.
Synonimy
	Caladiopsis Engl.;
	Caladiopsis Engl.;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Chlorospatha Jum. – rodzaj roślin zielnych, należący do rodziny obrazkowatych, liczący 25 gatunków endemicznych dla Kostaryki, Panamy, Kolumbii i Ekwadoru. Nazwa naukowa rodzaju pochodzi od greckich słów χλωρός (chloros – zielony) i σπάθα (spatha – szabla, w bot. także pochwa kwiatostanu)^[4].

Morfologia

Pokrój: Małe do średniej wielkości rośliny zielne, zawierające sok mleczny.

Łodyga: Łodyga płożąca do wzniesionej, u niektórych gatunków zredukowana do podziemnego kłącza.

Liście: Roślina tworzy od jednego do kilku liści. Ogonki tworzą relatywnie długą pochwę liściową. Blaszka liściowa sercowata, strzałkowata, oszczepowata, trójdzielna lub wachlarzowatopalczasta. Użyłkowanie siatkowate.

Kwiaty: Roślina jednopienna, tworząca od 3 do 8 kwiatostanów typu kolbiastego pseudancjum. Pęd kwiatostanowy smukły, wspierany przez pochwę liściową. Pochwa kwiatostanu w dolnej części lekko zwinięta w rurowatą, wąską i wydłużoną komorę, w środkowej zwężona, w górnej części wąska, otwarta. Kolba w dolnej części, pokrytej kwiatami żeńskimi, wolna lub przyrośnięta do pochwy. Odcinek kolby pokryty kwiatami męskimi oddzielony jest od fragmentu kwiatów żeńskich paskiem nieregularnych prątniczek. Kwiaty męskie 3-5-pręcikowe, zrośnięte w odwrotnie piramidalne synandrium. Pyłek uwalniany w tetradach. Zalążnie 1-4-komorowe, o niepełnych przegrodach, jajowate do niemal kulistych, zawierające od kilku do kilkunastu anatropowych zalążków, położonych paretialnie lub bazalnie.

Owoce: Owocostan składa się pomarszczonych, białych do żółtawych jagód. Nasiona maleńkie, żeberkowane.

Gatunki podobne: Rodzaj Chrolospatha jest blisko spokrewniony z rodzajem żółtosocza, od którego różni się wąską i wydłużoną komorą pochwy kwiatostanu oraz nieregularnymi, grzybokształtnymi prątniczkami, położonymi między strefą kwiatów męskich i żeńskich.

Biologia i ekologia

Rozwój: Wieloletnie geofity, hemikryptofity lub chamefity. Rośliny są zapylane przez chrząszcze z rodziny kusakowatych^[5].

Siedlisko: Wilgotny detrytus równikowych i podrównikowych lasów wiecznie zielonych, od nizin po zbocza Andów Północnych.

Genetyka: Liczba chromosomów 2n = 26.

Systematyka

Pozycja rodzaju według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016): Należy do plemienia Caladieae, podrodziny Aroideae, rodziny obrazkowatych, rzędu żabieńcowców w kladzie jednoliściennych^[2]^[6].

Gatunki

Chlorospatha amalfiensis Croat & L.P.Hannon
Chlorospatha antioquiensis Croat & L.P.Hannon
Chlorospatha atropurpurea (Madison) Madison
Chlorospatha besseae Madison
Chlorospatha betancurii Croat & L.P.Hannon
Chlorospatha callejasii Croat & L.P.Hannon
Chlorospatha castula (Madison) Madison
Chlorospatha cogolloi Croat & L.P.Hannon
Chlorospatha corrugata Bogner & Madison
Chlorospatha croatiana Grayum
Chlorospatha cutucuensis Madison
Chlorospatha dodsonii (G.S.Bunting) Madison
Chlorospatha feuersteiniae (Croat & Bogner) Bogner & L.P.Hannon

Chlorospatha gentryi Grayum
Chlorospatha hammeliana Grayum & Croat
Chlorospatha hastifolia Bogner & L.P.Hannon
Chlorospatha ilensis Madison
Chlorospatha kolbii Engl. in E.von Regel
Chlorospatha kressii Grayum
Chlorospatha lehmannii (Engl.) Madison
Chlorospatha longipoda (K.Krause) Madison
Chlorospatha luteynii Croat & L.P.Hannon
Chlorospatha macphersonii Croat & L.P.Hannon
Chlorospatha mirabilis (Mast.) Madison
Chlorospatha nicolsonii Croat & L.P.Hannon

Zagrożenia i ochrona

Cztery gatunki z rodzaju Chlorospatha znajdują się w Czerwonej księdze gatunków zagrożonych.

Chlorospatha besseae^[7]

Kategoria: zagrożone (EN) – B1ab(iii), wersja 3.1
Rok oceny: 2003
Dynamika populacji: nieznana
Główne zagrożenie: Niszczenie siedlisk. Obecnie znane są dwie subpopulacje.

Chlorospatha castula^[8]

Kategoria: narażone (VU) – D2, wersja 3.1
Rok oceny: 2003
Dynamika populacji: nieznana
Główne zagrożenie: Niszczenie siedlisk. Obecnie znana jedna populacja.

Chlorospatha cutucuensis^[9]

Kategoria: zagrożone (EN) – B1ab(iii), wersja 3.1
Rok oceny: 2003
Dynamika populacji: nieznana
Główne zagrożenie: Niszczenie siedlisk. Obecnie znane są dwie subpopulacje.

Chlorospatha ilensis^[10]

Kategoria: narażone (VU) – D2, wersja 3.1
Rok oceny: 2003
Dynamika populacji: nieznana
Główne zagrożenie: Niszczenie siedlisk. Obecnie znane są trzy subpopulacje.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-20] (ang.).
↑ Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-06-24]. (ang.).
↑ Umberto Quattrocchi: CRC world dictionary of plants names: common names, scientific names, eponyms, synonyms, and etymology. Boca Raton: CRC Press, 1999, s. 523. ISBN 0-8493-2673-7. (ang.).
↑ M. Gibernau. Pollinators and Visitors of Aroid Inflorescences. „Aroideana”. 26, s. 66-83, 2003. (ang.).
↑ L.I. Cabrera et al. Phylogenetics relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95(9), s. 1153-1165, 2008.
↑ G.G. Benavides G.G., N.N. Pitman N.N., Chlorospatha besseae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-06-24] (ang.).
↑ G.G. Benavides G.G., N.N. Pitman N.N., Chlorospatha castula, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-06-24] (ang.).
↑ G.G. Benavides G.G., N.N. Pitman N.N., Chlorospatha cutucuensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-06-24] (ang.).
↑ G.G. Benavides G.G., N.N. Pitman N.N., Chlorospatha ilensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-06-24] (ang.).

Bibliografia

S.J. Mayo, J. Bogner i P.C. Boyce: Araceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. IV: Flowering Plants. Monocotyledons: Alismatanae and Commelinanae (except Gramineae). Berlin Heidelberg: Springer, 1998, s. 26–73. ISBN 3-540-64061-4. (ang.).
R. Govaerts i D.G. Frodin: World Checklist of Araceae (and Acoraceae). The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew, 2002. [dostęp 2010-06-24]. (ang.).
A. Engler i K. Krause: Araceae-Colocasioideae. W: A. Engler: Das Pflanzenreich. IV.105. Cruciferae-Brassiceae. T. 70-71. Leipzig: Wilhelm Engelmann Verlag, 1919–1920. (łac.).

Linki zewnętrzne

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-20] (ang.).

[3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2010-06-24]. (ang.).

[4] Umberto Quattrocchi: CRC world dictionary of plants names: common names, scientific names, eponyms, synonyms, and etymology. Boca Raton: CRC Press, 1999, s. 523. ISBN 0-8493-2673-7. (ang.).

[5] M. Gibernau. Pollinators and Visitors of Aroid Inflorescences. „Aroideana”. 26, s. 66-83, 2003. (ang.).

[cabrera-6] L.I. Cabrera et al. Phylogenetics relationships of aroids and duckweeds (Araceae) inferred from coding and noncoding plastid DNA. „American Journal of Botany”. 95(9), s. 1153-1165, 2008.

[7] G.G. Benavides G.G., N.N. Pitman N.N., Chlorospatha besseae, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-06-24] (ang.).

[8] G.G. Benavides G.G., N.N. Pitman N.N., Chlorospatha castula, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-06-24] (ang.).

[9] G.G. Benavides G.G., N.N. Pitman N.N., Chlorospatha cutucuensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-06-24] (ang.).

[10] G.G. Benavides G.G., N.N. Pitman N.N., Chlorospatha ilensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2010-06-24] (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]