Ciesznów

Ciesznów

wieś
Kaplica-dzwonnica św. Jana Nepomucena
Państwo	Polska
Województwo	opolskie
Powiat	prudnicki
Gmina	Głogówek
Liczba ludności (2011)	80[2]
Strefa numeracyjna	77
Kod pocztowy	48-250[3]
Tablice rejestracyjne	OPR
SIMC	0493764
Położenie na mapie gminy Głogówek Ciesznów
Położenie na mapie Polski Ciesznów
Położenie na mapie województwa opolskiego Ciesznów
Położenie na mapie powiatu prudnickiego Ciesznów
50°16′35″N 17°55′05″E/50,276389 17,918056[1]
Multimedia w Wikimedia Commons

Ciesznów (niem. Teschenau, cz. Těšnov^[4]) – wieś w Polsce położona w województwie opolskim, w powiecie prudnickim, w gminie Głogówek^[5]. Historycznie leży na Górnym Śląsku, na ziemi prudnickiej. Położona jest na terenie Doliny Górnej Straduni, będącego częścią Niziny Śląskiej.

W latach 1945–1954 miejscowość należała do gminy Gościęcin w powiecie kozielskim, a w latach 1973–1975 do gminy Lisięcice w powiecie głubczyckim^[6]. W latach 1975–1998 miejscowość należała administracyjnie do ówczesnego województwa opolskiego.

Według danych na 2011 wieś była zamieszkana przez 80 osób^[2].

Geografia

Widok wsi

Położenie

Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 11 km od granicy z Czechami, w Dolinie Górnej Straduni, tuż przy granicy powiatu prudnickiego z powiatem kędzierzyńsko-kozielskim (gmina Pawłowiczki) i powiatem głubczyckim (gmina Głubczyce). Należy do Euroregionu Pradziad^[7]. Leży na terenie Nadleśnictwa Prudnik (obręb Prudnik)^[8].

Środowisko naturalne

W Ciesznowie panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,2 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Ciesznowa wynoszą 641 mm. Dominują wiatry zachodnie^[9].

Nazwa

Nazwa wsi wywodzi się od imienia Cieszno, Cieszysław. W 1234 wymieniona jest pod nazwą Tesnowo, a w 1282 Tesnow. Przed 1945 stosowana była nazwa Teschenau^[10]. Nazywana też Cieśniów i Teszniów^[11]. Formy Tesznów i Teśnów powstały pod wpływem czeskim lub postaci zgermanizowanej^[12].

W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: Tesnouo (1234), Tesnow (1292), Theschinow (1322), Teschnau (1687), Teschenau (1743), Teschenau, Teschnau (1783), Teschenau, Tesznów (1845), Tesznów, niem. Teschenau (1892), Teśnów – Teschenau (1939), Teschenau – Ciesznów, -owa, ciesznowski (1948), Ciesznów (Teśniów) (1952), Ciesznów, -nowa (1980)^[12].

Historia

Wieś po raz pierwszy wzmiankowana była w 1234. Książę Władysław podarował Ciesznów rycerzowi Hermanowi i jego dwóm braciom w 1322^[13]. W drugiej połowie XIV wieku Dobiesz (Tobiasz) z Domanic wszedł w posiadanie Ciesznowa^[14]. W 1368 Henryk z Śmicza trzy razy potwierdził zakup i spłacenie wsi Ciesznów przez księcia Konrada II oleśnickiego od Dobiesza z Domanic^[15].

Pieczęć Ciesznowa (1927)

Na początku XIX wieku wybudowana została kapliczka-dzwonnica, która obecnie jest najstarszym obiektem we wsi^[10]. Ostatnim właścicielem wsi był Karol Schwarzer, który zbudował dwór i park^[13]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu grabie w słup, za nimi skrzyżowane cep i kosa, a w otoku napis: GEMEINDE TESCHENAU / KREIS COSEL (pol. Gmina Ciesznów / Powiat Kozielski)^[16][17].

Ciesznów (Těšnov) wśród miejscowości ziemi prudnickiej na czeskiej mapie z 1922

Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 130 mieszkańców Ciesznowa 53 posługiwało się językiem niemieckim, 76 językiem polskim, a 1 był dwujęzyczny^[18]. Do głosowania w plebiscycie na Górnym Śląsku w 1921 uprawnionych było w Ciesznowie 125 osób, z czego 87, 69,6%, stanowili mieszkańcy (w tym 86, 68,8% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 122 głosy (97,6% uprawnionych), w tym 122 (100%) ważne; za Niemcami głosowało 114 osób (93,4%), a za Polską 8 osób (6,6%)^[19].

W latach 1945–1950 Ciesznów należał do województwa śląskiego, a od 1950 do województwa opolskiego. Należał do powiatu kozielskiego. W latach 1945–1954 wieś należała do gminy Gościęcin, w latach 1954–1959 do gromady Kazimierz, w latach 1959–1972 do gromady Lisięcice, a w latach 1973–1975 do gminy Lisięcice. Od 1975 Ciesznów znajdował się w gminie Głogówek, a w 1999 został przyłączony do powiatu prudnickiego^[20].

W 2019 Ciesznów przystąpił do Programu Odnowy Wsi Opolskiej^[21]. Wieś ucierpiała podczas powodzi we wrześniu 2024^[22].

Mieszkańcy

Miejscowość zamieszkiwana jest przez ludność napływową, przybyłą na Śląsk z Kresów Wschodnich po 1945 w wyniku przymusowych przesiedleń ludności polskiej^[23].

Liczba mieszkańców wsi

• 1933 – 183^[24]
• 1939 – 160^[24]
• 1966 – 91^[25]
• 1998 – 87^[26]
• 2002 – 75^[26]
• 2009 – 79^[26]
• 2011 – 80^[26]
• 2013 – 76^[27]

Zabytki

Zgodnie z gminną ewidencją zabytków w Ciesznowie chronione są^[28]:

• kapliczka dzwonnica przy domu nr 23
• dom mieszkalny nr 22

Gospodarka

Ciesznów jest wsią rolniczą. Prowadzona jest tu produkcja zwierzęca oraz roślinna. W 2017 we wsi działały 2 podmioty gospodarki narodowej^[29].

Ciesznów wraz z całą gminą Głogówek podlega pod inspektorat ZUS w Prudniku^[30].

Transport

W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajduje się droga powiatowa nr 1212O relacji Gościęcin – Ciesznów – Kazimierz – Szonów^[31].

Ciesznów posiada połączenia autobusowe z Głogówkiem. We wsi znajduje się jeden przystanek autobusowy^[32].

Religia

Krzyż przydrożny

Katolicy z Ciesznowa należą do parafii Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Kazimierzu (dekanat Głogówek)^[33]. We wsi znajduje się kaplica-dzwonnica wzniesiona na początku XIX wieku, a także dwa krzyże z 1904 i 1907^[13]. W kaplicy znajduje się barokowa figura Jana Nepomucena, wykonana z drewna^[34].

Turystyka

Oddział PTTK „Sudetów Wschodnich” w Prudniku ustanowił turystyczną Odznakę Krajoznawczą Ziemi Prudnickiej, którą zdobywa się poprzez zwiedzenie odpowiedniej liczby obiektów w miejscowościach położonych na ziemi prudnickiej, w tym w Ciesznowie^[35].

Bezpieczeństwo

Miejscowość jest pod opieką dzielnicowego rejonu służbowego nr 13 Komendy Powiatowej Policji w Prudniku (Komisariat Policji w Głogówku)^[36].

Teren wsi, jak i całej gminy Głogówek, położony jest w strefie nadgranicznej w związku z czym Straż Graniczna dysponuje, na tym obszarze, specjalnymi kompetencjami w zakresie bezpieczeństwa^[37]. Gminę Głogówek obejmuje zasięgiem służbowym placówka Straży Granicznej w Opolu ze Śląskiego Oddziału SG^[38].

Przypisy

1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 17685
2. GUS: Ludność – struktura według ekonomicznych grup wieku. Stan w dniu 31.03.2011 r.. [dostęp 2016-09-23].
3. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 165 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
4. FrantišekF. Machát FrantišekF., Podrobná mapa Moravy a Slezska, digitalniknihovna.cz, 1922 [dostęp 2021-04-30]  (cz.).
5. Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
6. Dz.U. z 1975 r. nr 35, poz. 197
7. Mapa interaktywna [online], emapy.com [dostęp 2020-05-23] .
8. Bank Danych o Lasach – Mapa [online], bdl.lasy.gov.pl [dostęp 2021-01-23] .
9. Klimat: Ciesznów: Klimatogram, wykres temperatury, tabela klimatu – Climate-Data.org [online], pl.climate-data.org [dostęp 2020-05-23] .
10. Sołectwa Gminy Głogówek [online], gminaglogowek.info [dostęp 2020-05-24] .
11. AndrzejA. Hanich AndrzejA., Słownik nazw miejscowości diecezji opolskiej w XX i XXI wieku, Opole: Instytut Śląski, 2021, s. 117, ISBN 97-83-7126-390-3 .
12. Kazimierz Rymut: Nazwy miejscowe Polski, t. II, C-D, hasło „Ciesznów”. Kraków: Instytut Języka Polskiego PAN, 1997, s. 143. ISBN 83-85579-64-8.
13. DagmaraD. Syguła DagmaraD., Głogówek i Gmina Głogówek, Głogówek: Urząd Miejski w Głogówku, 2012, s. 10 .
14. Woźny 2020 ↓, s. 163.
15. Woźny 2020 ↓, s. 166.
16. 156 Teschenau (Ciesznów) [online], Pieczęcie gminne na Śląsku, 28 lipca 2021 [dostęp 2024-01-12]  (pol.).
17. AleksandraA. Starczewska-Wojnar AleksandraA., Odciśnięta pamięć wspólnoty: prawne i komunikatywne funkcje pieczęci gmin wiejskich na przykładzie zachodnich powiatów rejencji opolskiej w latach 1816-1933 = Sealed memory of the community: legal and communicative functions of rural seals based on the example of western districts of the Regierungsbezirk Oppeln in 1816-1933 = Abdrücke eines kollektiven Gedächtnisses: rechtliche und kommunikative Funktionen der Germeindesiegel am Beispiel der westlichen Landkreise der Regierung Oppeln in den Jahren 1816-1933, Archiwalne źródła tożsamości, Opole: Archiwum Państwowe w Opolu : Uniwersytet Opolski, 2020, 196, nr 156, ISBN 978-83-956475-6-7, OCLC on1285427022 [dostęp 2025-01-04]  (pol.).
18. Praca zbiorowa: Gemeindelexicon für die Regierungsbezirke Allenstein, Danzig, Marienwerder, Posen, Bromberg und Opplen Auf Grund der Ergebnisse der Volkszählung vom 1. Dezember 1910, Heft VI. Negierungsbezirk Oppeln. Berlin: Königlich preußischen Statistifchen Landesamte, 1912, s. 26.
19. Landsmannschaft der Oberschlesier in B-W [online], web.archive.org, 23 grudnia 2016 [dostęp 2023-09-26] [zarchiwizowane z adresu 2016-12-23] .
20. AndrzejA. Dereń AndrzejA., Historia Powiatu Prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2023-09-26]  (pol.).
21. Ciesznów, gm. Głogówek [online], Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 24 listopada 2020 [dostęp 2023-05-30]  (pol.).
22. Gmina Głogówek: koszta napraw po nawałnicy wynosi ponad 140.000 zł, a zniszczeń nadal przybywa [online], 24opole.pl, 25 lipca 2024 [dostęp 2024-09-26]  (pol.).
23. Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10, ISSN 1231-904X .
24. Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Cosel [online], verwaltungsgeschichte.de [zarchiwizowane z adresu 2017-07-08] .
25. Ludność wiejska. Wyniki badania struktury ludności wsi z dnia 15 X 1966, Opole: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Opolu, 1969, s. 28 .
26. Ciesznów [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-09-26] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
27. AndrzejA. Dereń AndrzejA., Jak wyludniła się Twoja miejscowość: sprzedam wieś pod Prudnikiem, „Tygodnik Prudnicki”, 2 (1202), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 stycznia 2014, s. 11, ISSN 1231-904X .
28. Studium 2016 ↓, s. 58.
29. Plan 2019 ↓, s. 3.
30. ZUS Inspektorat w Prudniku [online], zus.pl [dostęp 2024-04-17]  (pol.).
31. Wykaz dróg powiatu prudnickiego [online], powiatprudnicki.pl [dostęp 2024-09-26] .
32. Rozkład jazdy PKS na przystanku Ciesznów, gm. Głogówek [online], e-podroznik.pl [dostęp 2023-08-18] .
33. Parafie według dekanatów [online], diecezja.opole.pl [dostęp 2023-09-26]  (pol.).
34. Nepomuki X. Opolskiego [online], Nepomuki [dostęp 2023-06-21] .
35. Regulamin Odznaki Krajoznawczej Ziemi Prudnickiej [online], prudnik.pttk.pl [dostęp 2024-01-01] .
36. Komisariat Policji w Głogówku [online], prudnik.policja.gov.pl [dostęp 2024-02-25]  (pol.).
37. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
38. PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08] .

Bibliografia

• Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego miasta i gminy Głogówek [online], 2016 [dostęp 2023-02-10] .
• Plan odnowy miejscowości Ciesznów gmina Głogówek powiat prudnicki województwo opolskie opracowany przez Grupę Odnowy Wsi, bip.glogowek.pl, Ciesznów 2019 [dostęp 2023-09-26] .
• Maciej Woźny: Rycerstwo opolskie do połowy XV wieku. Katowice: Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, 2020. ISBN 978-83-226-3887-3.

Linki zewnętrzne

• Ciesznów, [w:] Archiwum wycinków prasowych, Instytut Śląski [dostęp 2023-10-09] .