Ciżmówka karpacka
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
ciżmówka karpacka |
| Nazwa systematyczna | |
| Crepidotus carpaticus Pilát Hedwigia 69: 140 (1929) | |
Ciżmówka karpacka (Crepidotus carpaticus Pilát) – gatunek grzybów należący do rodziny ciżmówkowatych (Crepidotaceae)[1].
Systematyka i nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]Pozycja w klasyfikacji: Crepidotus, Crepidotaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi (według Index Fungorum)[1].
Po raz pierwszy opisał go w 1929 r. Albert Pilát na martwym drewnie olszy szarej (Alnus incana) na Ukrainie[1]. Synonim: Crepidotus wakefieldiae Pilát 1949[2].
Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r.[3]
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Siedzące, beztrzonowe, występujące w rzędach lub dachówkowato zachodzące na siebie, muszlowate z kępkami włosków.
Pojedynczy ma średnicę 2–8 mm, za młodu jest kopytkowato wysklepiony, potem rozszerza się przybierając kształt muszlowaty lub wachlarzowaty. Powierzchnia początkowo kremowa, potem beżowa do orzechowobrązowej z pomarańczowym odcieniem, ostatecznie ciemniejąca do ochrowej lub cynamonowobrązowej. Jest nierówna, pokryta wyprostowanymi, dość mocnymi, kudłatymi kępkami włosa, które po zamoczeniu tworzą filcowatą powłokę. Brzeg kremowy, blaknący, początkowo podwinięty, nierówny, u starszych okazów ostry[4].
Wolne, w dojrzałych i starych okazach dość rzadkie, wysklepione, z międzyblaszkami, początkowo białawe, z wiekiem ciemniejące do cynamonowobrązowych. Ostrza ząbkowane, białe[4].
Zazwyczaj go brak, czasami występuje w szczątkowej postaci jedynie w młodych owocnikach i jest boczny[4].
Błoniasty, cienki, kruchy, o słabo wyczuwalnym zapachu i smaku[4].
Tytoniowobrązowy[4].
- Gatunki podobne
Ciżmówka karpacka jest łatwa do odróżnienia od innych ciżmówek dzięki owłosionej powierzchni kapelusza. W przypadku eksykatów, na których gołym okiem nie widać włosów, makroskopowe oznaczanie staje się problematyczne. Wtedy niezbędne jest badanie mikroskopowe. Podobny jest także ciemnoboczniak gałązkowy (Simocybe haustellaris), nie ma jednak włosków na kapeluszu, co najwyżej jest nieco kutnerowaty[4].
Występowanie i siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Stanowiska ciżmówki karpackiej podano tylko w niektórych państwach Europy, najwięcej w Anglii[5]. W Polsce w piśmiennictwie naukowym do 2003 r. jedyne jej stanowisko podał Stanisław Domański w 1967 r. w Bieszczadach[3]. Według W. Wojewody jej częstość występowania w Polsce nie jest znana[3].
Nadrzewny grzyb saprotroficzny. W Polsce notowana na martwym drewnie jodły (Abies alba) we wrześniu[3]. Występuje na martwym, pozbawionym kory drewnie wielu gatunków drzew, zarówno w lasach, jak i poza nimi[4].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2023-01-19] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2023-01-19] (ang.).
- ↑ a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c d e f g Fredi Kasparek, Zottiges Karpaten-Stummelfüßchen – Crepidotus carpaticus PILAT 1929 [online] [dostęp 2023-01-19].
- ↑ Występowanie Crepidotus carpaticus na świecie (mapa) [online], gbif.org [dostęp 2023-01-19].