Cyfry koreańskie

Język koreański ma dwa regularnie stosowane zestawy liczebników: koreański i sinokoreański.

Budowa

[edytuj | edytuj kod]

W obu wariantach, rodowym i schińszczonym, liczby od 11 do 19 są tworzone przez połączenie dziesiątki i jednostek. Na przykład, 15 będzie w sinokoreańskim sib-o (십오), ale zazwyczaj nie il-sib-o, albo w rodzimym koreańskim yeol-daseot (열다섯). Od dwadzieścia do dziewięćdziesiąt, w trybie sinokoreańskim, liczby tworzy się podając ilość dziesiątek przed słowem dziesięć, natomiast w rodzimym koreańskim istnieje oddzielny zestaw nazw dla tychże liczebników, co jest przedstawione na poniższym zestawieniu. Grupowanie cyfr w wielkich liczbach, zgodnie z chińską tradycją, dokonuje się w miriady (co 10000), inaczej niż w kulturze zachodniej (co 1000). System sinokoreański niemalże w całości opiera się na chińskich liczebnikach.

Rozróżnienie między oboma zestawami liczebników jest bardzo ważne. Wszystko co można policzyć, będzie używać tylko jednego z dwóch wariantów, rzadko obu. Sinokoreańskich nazw używa się czasem jako liczebników porządkowych: yeol beon (열 번) znaczy „dziesięć razy” podczas gdy sip beon (십(十) 번(番)) znaczy „numer dziesięć."

Gdy określany jest wiek osób stosuje się słówko licznikowe sal (살) dla wariantu koreańskiego lub se (세) dla sinokoreańskiego. Na przykład, seu-mul da-seot sal (스물다섯 살) i i-sib-o se (이십오 세) oznacza 'dwudziesto-pięcio-letni'.

Liczebniki sinokoreański stosowane są do wskazywania minut czasu. Na przykład, sam-sib-o bun (삼십오 분) znaczy „__:35” lub „trzydzieści pięć minut”. Liczebniki koreańskie stosowane są dla godzin w trybie 12-godzinnym i dla godzin 00:00 do 12:00 w trybie 24-godzinnym. Godziny od 13:00 do 24:00 w trybie 24-godzinnym są wskazywane przez oba warianty. Na przykład, se si (세 시) znaczy '03:00' lub '3:00 rano/po południu.' a sip-chil si (십칠 시) lub yeol-ilgop si (열일곱 시) znaczy '17:00'.

Dla odliczania powyżej 100 stosuje się wariant sinokoreański, czasami kombinowany: 101 może być baek-hana lub baeg-il.

Czasami rodzime liczebniki przybierają inną formę przed klasyfikatorem miary.

Liczba Rodzime liczebniki główne Określające formy rodzimych liczebników głównych
Hangul McCune-Reischauer Poprawiona Hangul McCune-Reischauer Poprawiona
1 하나 hana hana han han
2 dul dul du du
3 set set se se
4 net net ne ne
20 스물 seumul seumul 스무 seumu seumu

Można by rzec, że opisowe formy dla 1, 2, 3, 4 i 20 tworzy się przez „odrzucenie ostatniej litery” z pierwotnej formy liczebnika głównego. Przykłady:

  • 한 번 han beon („raz”)
  • 두 개 du gae („dwie rzeczy”)
  • 세 시 se si („godzina trzecia”), dla odmiany, w Korei Północnej zwykle stosowany jest liczebnik sinokoreański 삼 „sam”; co daje 삼시 „sam si"
  • 네 명 ne myeong („czworo ludzi”)
  • 스무 마리 seumu mari („dwadzieścia zwierząt”)

Czasami podobne zjawisko zachodzi dla wybranych liczebników głównych sinokoreańskich:

  • 오뉴월 onyuwol („maj i czerwiec”)
  • 유월 yuwol („czerwiec”)
  • 시월 siwol („październik”)

Liczebniki główne dla trzy i cztery mają odmienne formy przed niektórymi klasyfikatorami miar:

  • 석 달 seok dal („trzy miesiące”)
  • 넉 잔 neok jan („cztery filiżanki”)
Liczba Liczebniki główne sinokoreańskie Rodzime liczebniki główne
Hancha Hangul Transkrypcja Hangul Transkrypcja
0 零/空 영 (N: 령), 공 yeong (N: ryeong), gong - -
1 il 하나 hana
2 ee dul
3 sam set
4 sa net
5 o 다섯 taseot
6 육 (N: 륙) yuk (N: ryuk) 여섯 yeoseot
7 chil 일곱 ilgop
8 pal 여덟 yeodeol
9 gu 아홉 ahop
10 ship yeol
11 十一 십일 shipil 열 하나 yeolhana
12 十二 십이 shipee 열 둘 yeoldul
13 十三 십삼 shipsam 열 셋 yeolset
14 十四 십사 shipsa 열 넷 yeolnet
15 十五 십오 shipo 열 다섯 yeoldaseot
16 十六 십육 (N: 십륙) shipnyuk[a] (N: simnyuk) 열 여섯 yeolyeoseot
17 十七 십칠 shipchil 열 일곱 yeolilgop
18 十八 십팔 ship-pal 열 여덟 yeolyeodeol
19 十九 십구 shipgu 열 아홉 yeolahop
20 二十 이십 iship 스물 seumul
30 三十 삼십 samship 서른 seoreun
40 四十 사십 saship 마흔 maheun
50 五十 오십 oship swin
60 六十 육십 (N: 륙십) yukship (N: ryuksip) 예순 yesun
70 七十 칠십 chilship 일흔 ilheun
80 八十 팔십 palship 여든 yeodeun
90 九十 구십 guship 아흔 aheun
100 baek [b] on
1000 cheon 즈믄[b] jeumeun
104 man 드먼 / 골[b] deumeon /
gol
108 eok [b] jal
1012 jo [b] ul
1016 gyeong - -
1020 hae - -
1024 [c] ja - -
1028 [c] yang - -
1032 [c] gu - -
1036 [c] gan - -
1040 [c] jeong - -
1044 [c] jae - -
1048 [c] geuk - -
1052 lub 1056 恒河沙 항하사[d] hanghasa - -
1056 lub 1064 阿僧祇 아승기[d] aseunggi - -
1060 lub 1072 那由他 나유타[d] nayuta - -
1064 lub 1080 不可思議 불가사의[d] bulgasaui - -
1068 lub 1088 無量大數 무량대수[d] muryangdaesu - -

Warianty specjalne

[edytuj | edytuj kod]

W sektorze handlowym i finansowym niektóre znaki hancha w liczbach sinokoreańskich są zastępowane przez formy alternatywne aby zapobiec niejednoznacznościom lub podrobieniom.

Wartość Hangul Hancha Zamiennik
jeden
dwa
trzy
siedem
dziesięć
sto
tysiąc
  1. Stosuje się koreańskie zasady asymilacji, jeśli forma podstawowa była 십륙 |sip.ryuk|, zamiast oczekiwanego sibyuk daje simnyuk.
  2. a b c d e Nazwy te są uznane za archaiczne i nie są stosowane.
  3. a b c d e f g Liczby większe niż 1020 (hae) nie są zwykle stosowane.
  4. a b c d e Nazwy tych liczb pochodzą z tekstów buddyjskich. Nie ma zgodności w słownikach jakie wartości owe nazwy przedstawiają.