Czaik jaskiniowy

Czaik jaskiniowy
Metellina merianae
(Scopoli, 1763)
Ilustracja
Samica
Ilustracja
Samiec
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

pajęczaki

Rząd

pająki

Podrząd

Opisthothelae

Rodzina

kwadratnikowate

Podrodzina

czaikowate

Rodzaj

Metellina

Gatunek

czaik jaskiniowy

Multimedia w Wikimedia Commons

Czaik jaskiniowy[1] (Metellina merianae) – gatunek pająka z rodziny kwadratnikowatych. Występuje w Europie oraz zachodniej i środkowej części Azji, w miejscach wilgotnych i zacienionych.

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten został po raz pierwszy opisany w 1763 roku przez Giovanniego Antonia Scopoliego jako Aranea merianae[2]. Carl Ludwig Koch przeniósł go w 1836 roku do rodzaju Meta[3]. W rodzaju Metellina umieszczony został w 1980 roku przez Herberta Waltera Leviego(inne języki)[4].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Samce osiągają od 4,5 do 8 mm długości ciała[5][6], zaś długość karapaksu u 10 zmierzonych okazów wynosiła od 2,94 do 4,07 mm, a szerokość od 1,26 do 1,49 mm[7]. Samice osiągają od 5,3 do 12 mm długości ciała[6][7], zaś długość karapaksu u 51 zmierzonych wynosiła od 2,16 do 3,74 mm, a szerokość od 1,46 do 2,73 mm[7]. Ubarwienie karapaksu jest żółtawozielone[6] lub jasnożółtawobrązowe[7] z czarnym lub prawie czarnym obrzeżeniem, czarnymi, nieregularnymi paskami rozchodzącymi się promieniście i czarną przepaską środkową z trójkątnym znakiem pośrodku. Szczękoczułki są rudobrązowe[7][6] z czarną kropką na przedzie. Ich przednie krawędzie mają po 2 szeroko rozstawione zęby, a krawędzie tylne po 3 zęby i jeden drobny ząbek. Warga dolna ma kolor brązowy. Sternum może mieć barwę od brązowej przez ciemnobrązową[7] po czarną[6]. Jego tylna część wchodzi między biodra czwartej pary odnóży i ma zaokrąglony wierzchołek[7]. Odnóża są żółtawozielone lub rudożółte, obrączkowane ciemnobrązowo lub czarno, o udach dwóch początkowych par czarno i nieregularnie nakrapianych[7][6]. Opistosoma (odwłok) może być zielonkawa lub brązowawa do prawie czarnej[6], nakrapiana ciemnobrązowo, rudobrązowo i żółtawobiało. Na jej przedzie widnieje lancetowaty, jasno ubarwiony znak[7], a niekiedy przez jej środek biegnie szeroka, kremowa przepaska podłużna[5]. Spód opistosomy jest pośrodku jasny z ciemnobrązowymi łatami[7] lub szerokim, ciemnym znakiem[6].

Samiec ma nogogłaszczki z kilkoma długimi kolcami na cymbium oraz dużym, w połowie tak długim jak cymbium paracymbium[7], wyposażonym w listewki i guzki[6] oraz wystający i zakrzywiony, pozbawiony płatów wyrostek (odnogę). Aparat kopulacyjny samca cechuje lekko zakrzywiony embolus z drobnym haczykiem na szczycie oraz tarczowata apofiza emboliczna z wklęśnięciem na powierzchni wewnętrznej[7]. Epigyne(inne języki) samicy cechuje się wyraźnie odgraniczoną płytką środkową trapezowatego[6] lub sercowatego kształtu, dużym i odgraniczonym zakrzywionymi ściankami przedsionkiem, brakiem przegrody środkowej oraz położonymi blisko bocznych ścianek otworami kopulacyjnymi. Kształt zbiorników nasiennych jest kiełbasowaty, a przewody kopulacyjne są długie i zakrzywione[7].

Ekologia i występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Pająk znany z prawie całej Europy[6], w tym z Polski[8]. Dalej na wschód sięga przez Kaukaz i Turcję po środkowoazjatycką część Rosji i Iran[6][9]. Zamieszkuje siedliska bardzo wilgotne i zacienione. Spotykany w jaskiniach (troglofil), na roślinności zwisającej nad strumieniami, pod mostami, w szczelinach skalnych, na kamiennych murach i w zacienionych częściach wilgotnych lasów liściastych[6][7][5].

Buduje koliste sieci łowne o małych i otwartych pępkach oraz około 20 promieniach[7]. Jego sieci mają większe rozmiary i delikatniejszą konstrukcję niż w przypadku czaika wiosennego i czaika jesiennego, przypominając bardziej sieci przedstawicieli rodzaju Tetragnatha[5].

Spotkać go można przez cały rok[6], ale osobniki dorosłe są aktywne od początku maja do połowy października[7].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Metellina merianae – Czaik jaskiniowy. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2024-11-06].
  2. ↑ J.A. Scopoli: Entomologia carniolica, exhibens insecta carniolae indigena et distributa in ordines, genera, species, varietates. Methodo Linnaeana. Vindobonae, 1763, s. 392-404.
  3. ↑ C.L. Koch: Arachniden. W: Deutschlands Insecten. G.A.W. Herrich-Schäffer (red.). Heft, 1836, s. 134-141.
  4. ↑ H.W. Levi. The orb-weaver genus Mecynogea, the subfamily Metinae and the genera Pachygnatha, Glenognatha and Azilia of the subfamily Tetragnathinae north of Mexico (Araneae: Araneidae). „Bulletin of the Museum of Comparative Zoology”. 149, s. 1-74, 1980. 
  5. ↑ a b c d M.J. Roberts: Spiders of Britain & Northern Europe. London: HarperCollins, 1995, s. 306-310, seria: Collins Field Guide.
  6. ↑ a b c d e f g h i j k l m n Wolfgang Nentwig, Theo Blick, Daniel Gloor, Ambros Hänggi, Christian Kropf: Metellina merianae. [w:] Araneae. Spiders of Europe. Version 10.2018 [on-line]. Universität Bern. [dostęp 2018-10-05].
  7. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p S. Almquist. Swedish Araneae, part 1 - families Atypidae to Hahniidae. „Insect Systematics & Evolution, Supplement”. 63, s. 111-116, 2006. 
  8. ↑ Check-list of spiders (Araneae) of Poland. [dostęp 2013-08-23].
  9. ↑ Metellina. [w:] World Spider Catalogue [on-line]. World Spider Catalog Association, 2018. [dostęp 2018-10-07].