Czart smolisty

Czart smolisty
Anthrax anthrax
(Schrank, 1781)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

muchówki

Rodzina

bujankowate

Podrodzina

Anthracinae

Plemię

Anthracini

Rodzaj

Anthrax

Gatunek

czart smolisty

Synonimy
  • Musca anthrax Schrank, 1781
  • Anthrax sinuata Meigen, 1804
Multimedia w Wikimedia Commons

Czart smolisty[1] (Anthrax anthrax) – gatunek muchówki z rodziny bujankowatych.

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]

Muchówka ta osiąga od 7 do 13 mm długości ciała, którego ubarwienie jest niemal całkowicie czarne. Głowa jest kulista, porośnięta czarnym owłosieniem i żółtobrunatnymi łuskami. Większość śródplecza porastają łuski koloru brunatnego, jednak na szczycie tarczki znajduje się plama z łusek białych. Większość włosków tułowia jest czarnych, ale w jego części przedniej znajduje się kreza z włosków wyłącznie białych. Bruntanobiała łuseczka skrzydłowa ma na krawędzi rozmieszczone włoski białego koloru. Ubarwienie przezmianek jest brunatne z rozjaśnionymi główkami. Skrzydło cechuje się całkowicie zaciemnioną komórką dyskoidalną, brakiem plamy żyłce poprzecznej medialno-medialnej oraz białą plumulą. Na odwłoku dominuje owłosienie czarne; tylko po bokach pierwszego z jego tergitów występują włoski białe. Na tylnych krawędziach tergitów drugiego i trzeciego występują po cztery plamki z białych łusek. W przypadku tergitów czwartego i piątego białe łuski tworzą na tylnej krawędzi po dwie takie plamki. Ponadto samiec ma również takie plamki na tergicie szóstym[2].

Ekologia

[edytuj | edytuj kod]

Owad dojrzały składa jaja w gniazdach samotnych pszczół, np. przedstawicieli rodzaju Osmia[3] i Chalicodoma[1]. Wylęgająca się z jaja larwa muchówki pożera larwę pszczoły w ciągu kilkunastu dni, a następnie przepoczwarcza się. Poczwarka wyposażona jest w specjalne kolce, którymi przebija wieczko komórki plastra. Po przebiciu wieczka, poczwarka pęka i wydostaje się z niej imago. Poczwarka posiada twarde zęby na głowie, które pomagają jej wiosną uwolnić się z gniazda pszczoły przewiercając otwór w zamkniętej komórce gniazda. Może ona poczynić duże szkody z perspektywy gniazda pszczoły, nie tylko zabijając pszczołę, w której komórce się rozwijała, ale także wszystkie inne pszczoły, które znajdą się na jej drodze, gdy zmierza ku wyjściu z gniazda[4].

Rozprzestrzenienie

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek palearktyczny, znany z Europy, Wysp Kanaryjskich, Afryki Północnej i Azji Zachodniej[2].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b Anthrax anthrax – Czart smolisty* [online], Insektarium, 7 marca 2017 [dostęp 2021-05-20] (pol.).
  2. ↑ a b Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 24 Bujanki – Bombyliidae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1967.
  3. ↑ Miloje Krunić i inni, The accompanying fauna of Osmia cornuta and Osmia rufa and effective measures of protection, „Bulletin of Insectology”, 58 (2), 2005, ISSN 1721-8861.
  4. ↑ Czart smolisty (Anthrax anthrax) - czarny pasożyt dzikich pszczół [online], Dzicy zapylacze, 30 listopada 2020 [dostęp 2021-05-23] (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Władysław Strojny: Nasze zwierzęta. Państwowe Wydawnictwa Rolnicze i Leśne, 1981. ISBN 83-09-00045-6.