Czart szybowiec

Czart szybowiec
Exhyalanthrax afer
(Fabricius, 1794)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

muchówki

Rodzina

bujankowate

Podrodzina

Exoprosopinae

Plemię

Villini

Rodzaj

Exhyalanthrax

Gatunek

czart szybowiec

Multimedia w Wikimedia Commons

Czart szybowiec[1] (Exhyalanthrax afer) – gatunek muchówki z rodziny bujankowatych i podrodziny Exoprosopinae. Zamieszkuje Palearktykę i północną część krainy etiopskiej.

Taksonomia

[edytuj | edytuj kod]

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1794 roku przez Johana Christiana Fabriciusa pod nazwą Anthrax ater[2]. Później klasyfikowany był w rodzaju Thyridanthrax[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Imago

Muchówka o ciele długości od 4,5 do 11 mm. Oskórek na całym ciele jest czarny. Głowę porastają ochrowożółte łuski i czarne włoski. Twarz jest dziobowato przedłużona. Czułki mają człon trzeci o kształcie gruszkowatym. Tułów ma krezę z włosków ubarwioną w górnej części żółto. Skrzydła mają w części nasadowo-przedniej rozległe zaczernienie obejmujące całość obu komórek nasadowych i część drugiej komórki kubitalnej, pozbawione przejrzystych okienek. Odnóża mają golenie pozbawione kolców, a stopy pozbawione przylg i zwieńczone prostej budowy pazurkami. Ubarwienie odnóży jest czarne z brunatnożółtymi łuskami. Odwłok ma owłosienie i opylenie czarne z kępkami białych włosków na bokach pierwszego i drugiego tergitu, przepaskami z białych łusek na tylnych krawędziach tergitów pierwszego, trzeciego i szóstego oraz ze złociście żółtymi łuskami na sternitach. Samica ma pokładełko włącznie z kolcami ubarwione czarno[3].

Ekologia i występowanie

[edytuj | edytuj kod]

Owad ten zasiedla ciepłe i otwarte stanowiska[1]. Wykazuje nadpasożytnictwo. Larwy są parazytoidami poczwarek gąsienicznikowatych i rączycowatych pasożytujących na gąsienicach i poczwarkach korowódki sosnowej z rodziny garbatkowatych oraz poczwarkach borecznika rudego z rodziny borecznikowatych[4]. Owady dorosłe aktywne są głównie od czerwca do sierpnia[1]. Odżywiają się nektarem[4][1].

W Europie gatunek ten znany jest z Portugalii, Hiszpanii, Wielkiej Brytanii, Francji, Belgii, Holandii, Niemiec, Szwajcarii, Austrii, Włoch, Malty Danii, Litwy, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Rumunii, Bułgarii, Słowenii, Chorwacji, Serbii, Czarnogóry, Macedonii Północnej, Grecji, Ukrainy oraz europejskiej części Rosji[2][5]. W Azji zamieszkuje Syberię, Gruzję, Armenię, Azerbejdżan, Cypr, Turcję, Izrael, Arabię Saudyjską, Zjednoczone Emiraty Arabskie, Oman, jemen, Kazachstan, Turkmenistan, Uzbekistan, Tadżykistan, Kirgistan, Afganistan, Pakistan, Mongolię oraz Chiny – Sinciang, Tybet, Syczuan i Mongolię Wewnętrzną. W Afryce występuje w Maroku, Libii, Egipcie, Czadzie, Erytrei, Ghanie i Kenii[5].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ a b c d Exhyalanthrax afer – Czart szybowiec. [w:] Insektarium.net [on-line]. [dostęp 2022-04-29].
  2. ↑ a b Exhyalanthrax afer (Fabricius, 1794). [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2021-06-28].
  3. ↑ a b Przemysław Trojan: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XXVIII Muchówki – Diptera, zeszyt 24 Bujanki – Bombyliidae. Warszawa: PWN, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1967.
  4. ↑ a b D.J. Greathead, P. Grandcolas. A new host association for the Bombyliidae (Diptera): an Exhyalanthrax sp. reared from cockroach oothecae, Heterogamisca chopardi (Dictyoptera: Polyphagidae) in Saudi Arabia. „The Entomologist”. 114 (2), s. 91–99, 1995. 
  5. ↑ a b World Catalog Family Bombyliidae Latreille (part 1 (Oligodraninae through Bombyliinae) Revised ed.). Bishop Museum, 2003. s. 1-206. [dostęp 2021-06-28].