Czyreń brązowożółty

Czyreń brązowożółty
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

szczeciniakowce

Rodzina

szczeciniakowate

Rodzaj

czyreń

Gatunek

czyreń brązowożółty

Nazwa systematyczna
Phellinus viticola (Schwein.) Donk
Persoonia 4(3): 342 (1966)

Czyreń brązowożółty (Phellinus viticola (Schwein.) Donk) – gatunek grzybów z rzędu szczeciniakowców (Hymenochaetaceae)[1].

Systematyka i nazewnictwo

[edytuj | edytuj kod]

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phellinus, Hymenochaetaceae, Hymenochaetales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Takson ten w 1828 r. opisał Lewis David von Schweinitz, nadając mu nazwę Polyporus viticola. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Marinus Anton Donk w 1966 r[1].

Ma 23 synonimy. Niektóre z nich:

  • Fomes viticola (Schwein.) J. Lowe 1957
  • Fuscoporia viticola (Schwein.) Murrill 1907
  • Phellinus isabellinus (Fr.) Bourdot & Galzin 1925
  • Trametes isabellina var. azurea Rick 1960[2].

Stanisław Domański w 1965 r. nadał mu polską nazwę czyreń izabelowaty, Władysław Wojewoda w 1996 zmienił ją na czyreń brunatnożółty, a w 2003 r. na czyreń brązowożółty[3].

Morfologia

[edytuj | edytuj kod]
Owocnik

Najczęściej rozpostarty, lub rozpostarto odgięty, poduszeczkowaty, osiągający długość do 20 cm, szerokość do 5 cm i grubość do 1 cm, czasami jednak tworzy przyrośnięte bokiem kapelusze o wymiarach 0,5–2 × 0,5–15 × 0,2–1,2 cm. Powierzchnia górna szorstka, strefowana, początkowo kasztanowobrązowa, potem szarawa lub ciemnoszara, w młodych owocnikach aksamitno-włochata, potem naga. Brzeg płonny, w owocnikach rozpostartych filcowaty, p szerokości do 0,5 mm, ostry. Kontekst o grubości do 1 cm, skórzasto-włóknisty, cynamonowy lub kremowobrunatny[4].

Cechy mikroskopowe

Hymenofor rurkowaty. Rurki grzyba o długości do 10 mm, żółtawobrunatne lub rudobrunatne, wewnątrz szarawe. Pory okrągłe lub nieco kanciaste, o średnicy 0,2–0,5 mm, przeciętnie w liczbie 4–5 na 1 mm. Zarodniki bezbarwne, cylindryczne, z jednej strony słabo spłaszczone i nieco ukośnie zwężone u podstawy[4].

Występowanie i siedlisko

[edytuj | edytuj kod]

Występuje w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Europie, Azji i Australii. W Europie najliczniejsze stanowiska podano na Półwyspie Skandynawskim[5]. W. Wojewoda w 2003 r. przytacza 6 jego stanowisk na terenie Polski, wszystkie w górach[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek wymierający, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech[3].

Grzyb nadrzewny, saprotrof. Występuje w lasach iglastych na martwych, leżących na ziemi pniach świerka i sosny[3].

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. a b c Index Fungorum [online] [dostęp 2022-01-01].
  2. Species Fungorum [online] [dostęp 2022-01-01].
  3. a b c d Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b Stanisław Domański, Flora Polska. Grzyby (Fungi). Żagwiowate I (Polyporaceae I), Szczeciniakowate I (Mucronoporaceae I), PWN, 1965.
  5. Mapa występowania czyrenia brązowożółtego na świecie [online], gbif.org. [dostęp 2022-01-01].
  6. Zbigniew Mirek i inni, Czerwona lista roślin i grzybów Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, PAN, 2006, ISBN 83-89648-38-5.